Komuna ng Paris

Ang Komuna ng Paris ay rebolusyonaryong pamahalaang Pranses na nang-agaw ng kapangyarihan sa Paris mula 18 Marso hanggang 28 Mayo 1871.

Komuna ng Paris Commune de Paris (Pranses)
Bahagi ng the aftermath of the Siege of Paris in the Franco-Prussian War
A barricade thrown up by Communard National Guard on 18 March 1871.
Petsa 18 March – 28 May 1871 (Padron:Age in months, weeks and days) Lookasyon Paris, France Resulta Revolt suppressed Disbanding of the second National Guard by the French government
Mga nakipagdigma
French Republic French Army	Communards National Guard
Mga kumander at pinuno
Patrice de MacMahon	Louis C. Delescluze † Jarosław Dąbrowski †
Lakas
170,000	25,000–50,000
Mga nasawi at pinsala
877 patay, 6,454 na sugatan, and 183 nawawala	6,667 patay; unconfirmed estimates from 10 to 15,000 to as high as 20,000 dead. 43,000 binilanggo, and 6,500 to 7,500 nagpatapon.

Sa panahon ng Digmaang Prangko-Pruso noong 1870–71, ipinagtanggol ng French National Guard ang Paris, at ang radikalismo ng uring manggagawa ay lumago sa mga sundalo nito. Kasunod ng pagtatatag ng Ikatlong Republika noong Setyembre 1870 (sa ilalim ng punong tagapagpaganap ng Pransya na si Adolphe Thiers mula Pebrero 1871) at ang kumpletong pagkatalo ng Hukbong Pranses ng mga Aleman noong Marso 1871, inagaw ng mga sundalo ng National Guard ang kontrol sa lungsod noong Marso 18. Pinatay nila ang dalawang heneral ng hukbong Pranses at tumanggi silang tanggapin ang awtoridad ng Ikatlong Republika, sa halip ay nagtangkang magtatag ng isang malayang pamahalaan.

Pinamahalaan ng Commune ang Paris sa loob ng dalawang buwan, na nagtatag ng mga patakarang patungo sa isang progresibo, anti-relihiyosong sistema ng kanilang sariling istilong sosyalismo, na isang eclectic na halo ng maraming mga paaralan noong ika-19 na siglo. Kasama sa mga patakarang ito ang paghihiwalay ng simbahan at estado, self-policing, ang pagpapatawad ng upa, ang pag-aalis ng child labor, at ang karapatan ng mga empleyado na kunin ang isang negosyong iniwan ng may-ari nito. Lahat ng simbahan at paaralang Romano Katoliko ay sarado. Ang feminist, sosyalista, komunista, lumang istilo ng sosyal na demokrasya (na pinaghalong repormismo at rebolusyonismo) at anarkistang agos ay may mahalagang papel sa Komune.

Prelude

Noong 2 Setyembre 1870, natalo ang France sa Labanan ng Sedan, at nahuli ang Emperador Napoleon III. Nang makarating sa Paris ang balita kinabukasan, ang mga nagulat at galit na mga tao ay lumabas sa mga lansangan. Si Empress Eugénie de Montijo, ang gumaganap na Regent, ay tumakas sa lungsod, at ang pamahalaan ng Ikalawang Imperyo ay mabilis na bumagsak. Ang mga republikano at radikal na kinatawan ng Pambansang Asembleya ay nagpahayag ng Ikatlong Republika ng Pransiya, at bumuo ng isang Pamahalaan ng Tanggulang Pambansa kasama ang intensyon na ipagpatuloy ang digmaan. Ang hukbo ng Prussian ay mabilis na nagmartsa patungo sa Paris.

Demograpiko

Noong 1871 ang France ay malalim na nahati sa pagitan ng malaking rural, Katoliko at konserbatibong populasyon ng kanayunan ng Pransya at ang mas republikano at radikal na mga lungsod ng Paris, Marseille, Lyon at ilang iba pa. Sa unang round ng 1869 parliamentaryong eleksyon na ginanap sa ilalim ng French Empire, 4,438,000 ang bumoto para sa Bonapartist na mga kandidato na sumusuporta kay Napoleon III, habang 3,350,000 ang bumoto para sa mga republikano o mga lehitimista. Sa Paris, gayunpaman, nangibabaw ang mga kandidatong republika, na nanalo ng 234,000 boto laban sa 77,000 para sa mga Bonapartist.

Sa dalawang milyong tao sa Paris noong 1869, ayon sa opisyal na sensus, mayroong humigit-kumulang 500,000 manggagawang pang-industriya, o labinlimang porsyento ng lahat ng manggagawang pang-industriya sa France, kasama ang isa pang 300,000–400,000 manggagawa sa ibang mga negosyo. Mga 40,000 lamang ang nagtatrabaho sa mga pabrika at malalaking negosyo; karamihan ay nagtatrabaho sa maliliit na industriya sa tela, muwebles at konstruksyon. Mayroon ding 115,000 tagapaglingkod at 45,000 concierge. Bilang karagdagan sa katutubong populasyon ng Pranses, mayroong humigit-kumulang 100,000 immigrant worker at political refugee, ang pinakamalaking bilang ay mula sa Italy at Poland.