Wikang Bolinao
Ang Bolinao language o Binubolinao ay isang wika mula sa Gitnang Luzon na partikular na sinasalita sa mga bayan ng Bolinao at Anda, Pangasinan sa Pilipinas. Tinatayang mayroon itong 50,000 tagapagsalita,[2] na ginagawang ikalawang pinakasasalitang wikang Sambaliko. Karamihan sa mga nagsasalita ng Bolinao ay nakakapagsalita din ng Pangasinan at Ilokano.
| Bolinao | |
|---|---|
| Binu-Bolinao | |
| Katutubo sa | Pilipinas |
| Rehiyon | Bolinao and Anda, Pangasinan |
| Pangkat-etniko | Mga Bolinao |
Mga natibong tagapagsalita | [1] |
Austronesyo
| |
| Latin (Alpabetong Filipino) Baybayin sa kasaysayan | |
| Opisyal na katayuan | |
| Pinapamahalaan ng | Komisyon sa Wikang Filipino |
| Mga kodigong pangwika | |
| ISO 639-3 | smk |
| Glottolog | boli1256 |
Ponolohiya baguhin
Mayroong 21 ponema ang Bolinao: 16 na katinig at limang at patinig. Medyo payak ang kayarian ng pantig. Naglalaman ang bawat pantig ng hindi bababa sa isang katinig at isang patinig.
Mga patinig baguhin
May limang patinig ang Bolinao. Ang mga ito ay:
- /a/ isang nakabukang harapang di-bilugang patinig (open front unrounded vowel ) tulad ng Hilangang Amerikanong Ingles na salitang father
- /ə/ (sinsulat bilang ⟨e⟩) isang gitnang sentrong patinig (mid central vowel) tulad ng pagbigkas ng salitang Ingles na telephone
- /i/ isang nakasarang harapang di-bilugang patinig (close front unrounded vowel) tulad ng salitang Ingles na machine
- /o/ isang nakasarang-gitnang likuran na bilugang patinig (close-mid back rounded vowel) tulad ng Ingles na forty
- /u/ isang nakasarang likuran na bilugang patinig (close back rounded vowel) tulad ng salitang Ingles na flute
Mayroong anim na pangunahing diptonggo: /aɪ/, /əɪ/, /oɪ/, /uɪ/, /aʊ/, and /iʊ/.
Mga katinig baguhin
Nasa ibaba ang tsart ng mga katinig ng Bolinao. Lahat ng pagtigil ay hindi binibigkas na may pabugang hangin. Nangyayari ang velar nasal sa lahat ng posisyon kabilang ang nasa simula ng salita.
| Bilabiyal | Dental | Palatal | Belar | Glotal | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Pang-ilong (nasal) | m | n | (ny) /ɲ/ | ng /ŋ/ | ||
| Plosibo | Walang boses | p | t | k | ’ /ʔ/ | |
| Tininigan | b | d | g | |||
| Aprikado | Walang boses | (ts) | (ty) /tʃ/ | |||
| Tininigan | (dy) /dʒ/ | |||||
| Prikatibo | s | (sy) /ʃ/ | h | |||
| Plap | r | |||||
| Aproksimado | j | w | ||||
| Lateral | l | (ly) /ʎ/ | ||||
Paghahambing ng wika baguhin
May isang karaniwang kawikaan[3] mula sa Pilipinong bayani na si Jose Rizal na isinalin sa Ingles, (“He who does not acknowledge his beginnings will not reach his destination”), at sinundan ng wikang panlalawigan na Pangasinan, at pang-rehiyon na wikang Ilokano, at orihinal na salin mula sa wikang Tagalog ang ginawa para sa paghahambing:
| Bolinao | "Si'ya a kai tanda' nin lumingap sa pinangibwatan na, kai ya makarate' sa keen na." |
| Pangasinan | "Say toon agga onlingao ed pinanlapuan to, agga makasabi'd laen to." |
| Ilokano | "Ti tao nga saan na ammo tumaliaw iti naggapuanna ket saan nga makadanon iti papananna." |
| Tagalog | "Ang hindi marunong lumingon sa pinanggalingan ay hindi makararating sa paroroonan." |
Tingnan din baguhin
Mga sanggunian baguhin
- ↑ Bolinao sa Ethnologue (ika-18 ed., 2015)
- ↑ Ethnologue (1990)
- ↑ "National Philippine Proverb in Various Philippine Languages". Carl Rubino's Homepage.