Paglikha ayon sa Genesis: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Atn20112222 (usapan | ambag)
No edit summary
AnakngAraw (usapan | ambag)
kaunting paglilinis
Linya 1:
{{copyedit}}
Ang '''paglikha ayon sa Genesis''' o '''mito(myth) ng paglikha ayon sa Genesis''' ay naglalaman ng pangunahing [[mito ng paglikha]](myth of creation) ng parehong relihiyong [[Hudaismo]] at [[Kristiyanismo]]. Ang mitong ito ay nilalaman ng unang dalawang mga kapitulo ng [[Aklat ng Genesis]]. Ang unang kapitulo o kabanata(chapter) ay naglalarawan ng pagkakaliha ng mundo ni [[Elohim]] ({{lang|he|אֱלֹהִ֔ים}} na salitang [[Hebrew language|Hebreo]] para sa [[diyos]]) sa loob ng anim na araw({{lang-he|יום}}, ''{{transl|he|yom}}'') sa pamamagitan ng salita ng diyos na humantong sa pagkakalikha ng [[sangkatauhan]] at ang diyos ay nagpahinga, nagpala at nagpabanal ng [[Shabbat]] (ikapitong araw). Ang ikalawang kapitulo ay naglalarawan kay [[YHWH]]—na [[Yahweh|personal na pangalan]] ng diyos ng Israel na lumikha ng unang tao na si [[Adan]] mula sa alikabok(o alabok) ng lupa, iniligay ito sa [[Hardin ng Eden]] at lumikha ng unang babae na si [[Eba]] mula sa [[tadyang]] ni Adan. Inilarawan ng skolar na si [[Robert Alter]] ang pinagsamang salaysay bilang "makapipilit sa katangiang archetypalarketipal nito, at pag-aangkop nito ng [[mito]](myth) sa mga layuning [[monoteistiko]]".{{sfn|Alter|2004|p=xii}}
 
Ayon sa karamihan ng mga modernong skolar ng [[Bibliya]], ang mga Israelita ay humiram ng ilang mga tema mula sa [[mitolohiyang MesopotamianMesopotamiyano]] (IraqIrak) ngunit inangkop ang mga ito sa kanilang [[monoteistiko]]ng (may isang diyos na) paniniwala sa [[Hudaismo]] gaya ng isinasaad ng ''[[shema]]''.{{sfn|Sarna|1997|p=50}} Sa Genesis 1, ang [[diyos]] ay lumikha sa pamamagitan ng sinalitang kautusan ("''Let there be...''/Hayaang magkaroon ng...") na nagmumungkahi ng paghahambing sa isang hari na nagsasalita lamang para mangyari ang mga bagay.{{sfn|Bandstra|1999|p=39}} Ang bawat utos ay sinusundan ng pagbibigay pangalan ("''And he called...''/At kanyang tinawag"). Sa [[sinaunang Malapit na Silangan]](ancient Neart East), ang pagpapangalan ay nakatali sa akto ng paglikha kaya sa panitikang [[Ehipsiyo]], ang [[manlilikhang diyos]] ay naghayag ng pangalan ng lahat ng bagay at ang ''[[Enuma Elish]]'' ay nagsisimula sa puntong "walang pang napapangalanan". {{sfn|Walton|2003|p=158}} Ang [[pandiwa]]ng Hebreo na ginamit upang ilarawan ang aktong paglikha ng diyos ang {{lang|he|ברא}}, ''{{transl|he|bara}}'' na ginagamit lamang sa diyos bilang [[Subhekto (grammar)|subhekto]]. Walang nilalang kabilang ang tao na kailanman naging subhekto(paksa) ng pandiwang ''bara'' ngunit [[obhektoobheto (grammarbalarila)|obhektoobheto]](object) lamang. Ayon kay [[John Walton]], ang ''bara'' ay tumutungkol hindi sa pagkakalikha ng materya ''[[ex nihilo]]'' ("mula sa wala"), kundi sa pagsasaayos ng mga tungkulin at gampanin. {{sfn|Walton|2006|p=183}} Ayon kay [[Walter Brueggemann]], ito ay maaaring parehong pakahulugan bilang tumutukoy sa paglikhang ''ex nihilo'' at pagsasaayos ng mga tungkulin at gampanin at ang ebidensiyang gramatikal sa anuman sa pananaw na ito ay hindi konklusibo.<ref>{{harvnb|Brueggemann|1982|p=29}}. "The familiar statement of verse 1 admits more of more than one rendering. The conventional translation (supported by Isa 46:10) makes a claim for creation as an absolute and decisive act of God. But it may be a dependent temporal clause ("when God began to create"): it then relates closely to what follows, and creation is understood to be an ongoing work which God has begun and continues. The evidence of the grammar is not decisive, and either rendering is possible."</ref> Sa anumang kaso, kanyang binigyan ng konklusyon na ang salasay ng paglikha ayon Genesis ay nagbibigay diin sa [[monoteismo]] at [[probidensiyang pang-diyos|probidensiya]] ng [[diyos]] at hindi na kailangang mamili sa pagitan ng dalawang pagpipiliang exegetical kung ang mismong teksto ay hindi pumipili. <ref>{{harvnb|Brueggemann|1982|pp=29–30}}. "The very ambiguity of ''creation from nothing'' and ''creation from chaos'' is a rich expository possibility. We need not choose between them, even as the text does not...The former asserts the majestic and exclusive power of God. The latter asserts that even the way life is can be claimed by God. By the double focus on the power of God and the use made of chaos, the text affirms the difference between God and creature."</ref> Ang mga konserbatibong [[exegete]] ng Hudaismo o Kristiyanimo ay nagsasaad na ang ''bara'' ay talaga ngang tumutukoy sa paglikhang ''ex nihilo''. {{sfn|Wenham|1987|p=352}}
 
Sa Genesis 2, ang salitang Hebreo na ginamit nang buuin ng diyos ang unang tao ay {{lang|he|יצר}}, {{transl|he|''yatsar''}}, na nangangahulugang "fashioned"(hinugis) na isang pandiwang ginagamit sa kontekstong gaya ng isang magpapalayok na naghuhugis ng palayok. {{sfn|Alter|2004|p=20, 22}} Hiningahan ng diyos ng kanyang hininga ng buhay ang tao at ito ay naging isang buhay na kaluluwa{{lang|he|נֶפֶש}} ''{{transl|he|nephesh}}'' na isang salitang nangangahulugang buhay, kasiglahan o buhay na personalidad. Ang tao ay nagsasalo ng ''nephesh'' sa lahat ng mga nilalang ngunit tanging ang tao ang inilarawan ng aktong ito ng pagbibigay buhay ng [[diyos]]. {{sfn|Davidson|1973|p=31}}