Pastoral na liham: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
Luckas-bot (usapan | ambag) m robot dinagdag: nl:Pastorale brieven |
Atn20112222 (usapan | ambag) No edit summary |
||
Linya 1:
[[Talaksan:PaulT.jpg|thumb|right|''Si San Pablong Sumusulat ng Kaniyang mga Liham'', isang dibuho mula ika-16 daantaon.]]
Ang '''pastoral na liham''' o '''liham para sa pinuno ng simbahan''' (Ingles: ''pastoral epistle'') ay mga sulat na nauukol para sa mga pinuno ng parokya o simbahan, partikular na ang sa [[Kristiyanismo]] at [[Katolisismo]]. Kabilang sa mga nakakatanggap ng ganitong uri ng liham ang mga pinunong pari ng parokya o kura paroko, obispo, pastor, at ministro,<ref name=Gabby>{{cite-Gabby|Pastoral, pastor}}</ref> na gumaganap bilang mga "pastol" ng simbahan o parokya (ang mga "kawan"). Kabilang sa mga ito ang ''[[Unang Sulat kay Timoteo]]'', ''[[Ikalawang Sulat kay Timoteo]]'', at ''[[Sulat kay Tito]]'' na matatagpuan sa [[Bagong Tipan]] ng Bibliya. Nagmula ang mga sulat na ito kay [[San Pablo]] - isang [[alagad|apostol]] - na ipinadala kina [[San Timoteo]] at [[Tito ang Alagad]], na mga pinuno ng sinaunang simbahang Kristiyano. Batay sa mga halimbawang ito mula sa Bibliya, naglalaman ang mga ito ng mga gabay o patnubay hinggil sa pagsasanay at pagpili ng mga pinuno ng simbahan. Samakatuwid, tinatalakay ng mga '''sulat na pampastor''' na ito ang mga katangian ng isang pinunong pansimbahan.<ref name=Biblia4>{{cite-Biblia4|''What qualities make a good leader?, kasama sa paliwanag hinggil sa ''Tito 1:5-9''}}</ref>
==Autentisidad==
Sa batayan ng wika, nilalaman, at iba pang mga paktor, ang mga [[pastoral na liham]] ay itinuturing ng mga skolar ng [[Bibliya]] na hindi isinulat ng [[Apostol Pablo]] kundi pagkatapos ng kamatayan nito. <ref>See I.H. Marshall, ''A Critical and Exegetical Commentary on the Pastoral Epistles'' (International Critical Commentary; Edinburgh 1999), pp. 58 and 79. Notable exceptions to this majority position are [[Joachim Jeremias]], ''Die Briefe an Timotheus und Titus'' (Das NT Deutsch; Göttingen, 1934, 8th edition 1963) and Ceslas Spicq, ''Les Epîtres Pastorales'' (Études bibliques; Paris, 1948, 4th edition 1969). See too Dennis MacDonald, ''The Legend and the Apostle'' (Philadelphia 1983), especially chapters 3 and 4.</ref> Ayon sa mga mga skolar, ang mga bokabularyo at mga stilong literaryo ng mga ito ay nabigong umangkop sa sitwayon ng buhay ni Pablo sa mga ibang sulat at natukoy ng mga skolar dito ang lumitaw ng Iglesiang Kristiyano kesa sa henerasyong apostoliko. Ang skolar na si P.N. Harrison sa aklat nitong "The Problem of the Pastoral Epistle" ang unang nagtangka upang pabulaanan ang pagiging may-akda ni Pablo sa pamamagitan ng pagbibilang ng [[hapax legomena]] o iba pang mga sukat bokabularyo. Ang isang halimbawa ng mga argumento ng stilo laban sa pagiging may-akda ni Pablo, ang trabaho ng pag-iingat ng tradisyon ay ipinagkatiwala sa mga ordinadong [[presbitero]]. Ang maliwanag na kahulugan ng ''presbuteros'' bilang indikasyon ng opisina ay ayon sa mga skolar tila dayuhan kay Pablo at sa lahing apostoliko. Ang mga halimbawa ng ibang mga opisina ay kinabibilangan ng 12 apostol sa [[Mga Gawa ng mga Apostol]] at ang pagkakahirang ng pitong [[deakono]] kaya naitatag ang opisina ng [[deakonado]]. Ang ikalawang halimbawa ang mga tungkuling pangkasarian(gender) sa mga liham na nagbabawal sa mga tungkulin ng kababaihan na lumilitaw na lumilihis sa mas [[egalitarianismo|egalitariyanong]] katuruan ni Pablo na kay Kristo ay walang babae o lalake(Gal. 3:28). Kabilang din dito ang pagpapabulaan ng mga liham na ito sa mas umunlad na [[Gnostisismo]] noong ika 2 siglo CE gaya ng makikita sa 1 Tim. 4:1-4 na hindi angkop sa sinasabing panahon ni Pablo na pinaniniwalaang nabuhay noong ca. 5 hanggang 67 CE. Ang mismong salitang Griyegong γνῶσις("Gnosis o Kaalaman") na pinagmulan ng [[Gnostisismo]] ay umiiral sa 1 Tim. 6:20. Ang "irregular ng karakter, biglaang mga koneksiyon at maluwag na mga transisiyon ng liham na ito" ang nagtulak sa mga skolar ng Bibliya na matukoy ang mga kalaunang [[interpolasyon]](karagdagan) gaya ng konklusyon sa 1 Tim 6:20-21 na binabasa bilang reperensiya kay [[Marcion ng Sinope]] at ang mga linya na lumilitaw na marhinal na paliwanag(glosses) na kinopya sa katawan ng teksto.
*[[1 Timoteo]]: Ang "irregular ng karakter, biglaang mga koneksiyon at maluwag na mga transisiyon ng liham na ito" ang nagtulak sa mga skolar ng Bibliya na matukoy ang mga kalaunang [[interpolasyon]](karagdagan) gaya ng konklusyon sa 1 Tim 6:20-21 na binabasa bilang reperensiya kay [[Marcion ng Sinope]] at ang mga linya na lumilitaw na marhinal na paliwanag(glosses) na kinopya sa katawan ng teksto.
*[[2 Timoteo]]: Ang wika at mga ideya ng sulat na ito ay makikilang iba sa dalawa pang pastoral na liham. Ito ang nagtulak sa mga skolar na magbigay ng konklusyon na ang may-akda ng 2 Timoteo ay iba sa 1 Timoteo at Tito. <ref>Raymond E. Brown, ''An Introduction to the New Testament'' (New York: Doubleday, 1997), pp.672-675.</ref>
*[[Sulat kay Tito]]: Gaya ng sa 1 Timoteo at 2 Timoteo, ang wika ng liham na ito ay nagpapakita ng lumitaw na Iglesiang Kristiyano kesa sa henerasyong apostoliko. <ref>[[Raymond E. Brown]]. ''An Introduction to the New Testament''. New York: Anchor Bible, p. 662</ref>
==Makabagong kahulugan==
| |||