Pamamaraang parlamentaryo: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
MerlIwBot (usapan | ambag)
Pinapalitan ang pahina ng ':P'
Linya 1:
:P
[[Talaksan:Form of government parliamentary.png|right|350px|thumb|Mga Estado na kasalukuyang gumagamit ng mga sistemang parlamentaryo ay ipinakikita ng kulay na '''pula''' at '''narangha''' - ang mga pula ay mga [[monarkiyang konstitusyonal]] kung saan ang kapangyarihan ay nakapataw sa isang parlamento, samantalang ang mga narangha ay mga [[republikang parlamentaryo]] na ang mga [[parlamento]] ay lubhang makapangyarihan sa ibabaw ng nakahiwalay na pinuno ng estado. Ang mga estado na kulay '''lunti''' ay may mga gumaganap na pinuno ng estado at pinuno ng pamahalaan sa iisang tanggapan, katulad ng sa mga sistemang pangulohan (presidensiyal), subalit ang tanggapang ito ay pinupunan ng pinili ng parlamento at ihinahalal ng hiwalay.]]
 
Ang '''pamamaraang parlamentaryo''' ay kilala rin bilang '''parlamentarismo''', ay makikilala sa pamamagitan ng [[executive branch of government|ehekutibong sangay ng pamahalaan]] na nakadepende sa tuwiran o hindi tuwirang suporta ng [[parlamento]], na karaniwang ipinararating sa pamamagitan ng [[boto ng tiwala]]. Samakatuwid, walang tuwirang [[paghihiwalay ng kapangyarihan]] sa pagitan ng mga [[tagapagpaganap]] at [[legistative branch|tagapagbatas]] na sangay (lehislatibo), na naghahatid sa magkaibang pagtatakda sa paraan ng mga paninimbang at pagsusuri sa pagpapatakbo ng pamahalaan, kung ihahambing sa mga nakikita sa isang [[republika]]ng may [[pangulo]]. Ang mga sistemang parlamentaryo ay karaniwang may malinaw na batayan ng pagkakaiba sa pagitan ng ''[[head of government|pinuno ng pamahalaan]]'' at ng ''[[pinuno ng estado]]'', kung saan ang pinuno o pangulo ng pamahalaan ay ang [[punong ministro]] o [[primero (pamahalaan)|primero]], samantalang ang pinuno ng estado ay kadalasang ang hinalal (ng mga mamamayan o sa pamamagitan ng parlamento) na pangulo o namamanang [[monarkiya|maharlika]]. Hinihirang ang pangulo ng estado bilang isang pangulo sa titulo lamang na may maliit o sermonyal na kapangyarihan.
 
Ang kawalan ng malinaw na pagkakahiwalay ng kapangyarihan sa pagitan ng tagapagpagnap at [[tagapagbatas]] na mga sangay ay nagdurulot ng kritisismo ng ilan hinggil sa kakulangan ng pagsiyasat at pagtimbang na matatagpuan sa presidensyal na [[republika]]. Sa kabilang banda, may pumupuri rin sa parlimentaryo, kaugnay ng [[presidensyalismo]], dahil sa madaling pagtugon nito sa publiko at pagbabago. Pinupulaan din ito minsan dahil sa pangunguna ng mga hindi matatag na pamahalaan, katulad ng Alemang [[Republikang Weimar]] at ang [[Ikaapat na Republika ng Pransya]].
 
Hindi ibig sabihin ng salitang ''sistemang parlamentaryo'' na ang isang bansa ay pinamumunuan ng iba't ibang mga partidong [[pamahalaang koalisyon|magkakasanib]] (koalisyon o alyansa). Ang maramihang partidong kasunduan (multipartido) ay karaniwang produkto ng isang pamamaraang panghalalan (sistemang elektoral) na kilala bilang [[representasyong proporsyonal|matimbang na pagkakaroon ng mga kinatawan]] (representasyong proporsyonal). Ang mga bansang parlamentaryo na gumagamit ng ''"[[first past the post]]"'' (unang daan sa haligi) na halalan ay kadalasang may mga pamahalaang binubuo lamang ng isang partido. Subalit, ang sistemang parlamentaryo sa kontinente ng Europa ay sadya ngang gumagamit ng representasyong proporsiyonal, at may pagkiling sa pagsasagawa ng mga resulta ng eleksiyon na kung saan walang iisang partido lamang ang nakaupo sa karamihan ng mga puwesto.
 
Ang mga parlamentarismo ay maaari ring gamitin para sa pamamahala ng mga [[lokal na pamahalaan]]. Ang halimbawa nito ay ang lungsod ng [[Oslo]], na mayroon isang konsehong ehekutibo o tagapagpatupad na bahagi ng sistemang parlamentaryo. Ang mga sistemang may [[Council-manager government|tagapangasiwa ng konseho]] (''council-manager system'') ng mga pamahalaang munisipal na ginagamit sa ilang lungsod ng Estados Unidos ay mayroon pagkakatulad sa isang pamamaraang parlamentaryo.
 
== Tingnan din ==
* [[Batasan]] o [[parlamento]]
 
[[Kaurian:Sistema ng pamahalaan]]
 
[[ar:نظام برلماني]]
[[arz:نظام برلمانى]]
[[bs:Parlamentarni sistem]]
[[ca:Democràcia parlamentària]]
[[cs:Parlamentarismus]]
[[da:Parlamentarisme]]
[[de:Parlamentarisches Regierungssystem]]
[[dv:ބަރުލަމާނީ ނިޒާމު]]
[[el:Κοινοβουλευτική δημοκρατία]]
[[en:Parliamentary system]]
[[eo:Parlamenta demokratio]]
[[es:Parlamentarismo]]
[[et:Parlamentarism]]
[[eu:Parlamentarismo]]
[[fa:نظام پارلمانی]]
[[fi:Parlamentarismi]]
[[fr:Régime parlementaire]]
[[gl:Parlamentarismo]]
[[gv:Corys parlamaidagh]]
[[he:דמוקרטיה פרלמנטרית]]
[[hr:Parlamentarni sustav]]
[[id:Sistem parlementer]]
[[is:Þingræði]]
[[it:Repubblica parlamentare]]
[[ja:議院内閣制]]
[[kk:Парламенттік республика]]
[[kn:ಸಂಸದೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆ]]
[[ko:의원 내각제]]
[[lv:Parlamentārisms]]
[[ms:Sistem berparlimen]]
[[nl:Parlementair systeem]]
[[nn:Parlamentarisme]]
[[no:Parlamentarisme]]
[[pl:System parlamentarny]]
[[ps:پارلماني حکومت]]
[[pt:Parlamentarismo]]
[[ro:Sistem parlamentar]]
[[ru:Парламентская республика]]
[[sh:Parlamentarni sistem]]
[[simple:Parliamentary system]]
[[sl:Parlamentarni sistem]]
[[sv:Parlamentarism]]
[[ta:நாடாளுமன்ற முறை]]
[[th:ระบบรัฐสภา]]
[[tr:Parlamenter sistem]]
[[uk:Парламентаризм]]
[[vec:Repùblica Parlamentar]]
[[vi:Thể chế Đại nghị]]
[[yi:פארלאמענטארע דעמאקראטיע]]
[[zh:議會制]]