HIV: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Linya 715:
== Pangangasiwa ==
{{Main|Pangangasiwa ng HIV/AIDS}}
Sa kasalukuyan ay walang gamot(cure) o epektibong [[bakuna para sa HIV]] na kumpletong mag-aalis ng virus na HIV sa katawan ng indibidwal na nahawaan nito. Ang pangangasiwa sa mga indibidwal na nahawaan ng HIV ay binubuo ng [[terapiyang antiretroviral]](HAART) na nagpapabagal ng pagpapatuloy ng sakit.<ref name=LE2011>{{cite journal|last=May|first=MT|coauthors=Ingle, SM|title=Life expectancy of HIV-positive adults: a review|journal=Sexual health|date=2011 Dec|volume=8|issue=4|pages=526–33|pmid=22127039|doi=10.1071/SH11046}}</ref> Mula 2010, ang higit sa 6 milyong mga indibidwal ay umiinom ng HAART sa may mababa at gitnang sahod na mga bansa.<ref name=UN2011Ten/>
===Terapiyang antiviral===
[[File:Abacavir (Ziagen) 300mg.jpg|thumb|alt=Two yellow oblong pills on one of which the markings GX623 are visible|''[[Abacavir]]'' – isang analog ng nucleoside na tagapigil ng baligtad na transcriptase (NARTI o NRTI)]]
<!--What it is -->
Ang kasalukuyang mga opsiyon na HAART ay mga kombinasyon(o cocktail) na binubuo ng hindi bababa sa tatlong mga gamot na kabilang sa hindi bababa sa dalawang uri o klase ng mga ahenteng antiretroviral. <ref name=WHOTx2010Pg19/> Sa simula, ang paggamot ay karaniwang isang hindi-nucleoside na tagapigil ng baligtad na transcriptase(NNRTI) na dinagdagan ng dalawang mga analogong nucleoside ng tagapigil ng baligtad na transcriptase(NNRTI).<ref name=WHOTx2010Pg19/> Ang mga karaniwang NRTI ay kinabibilangan ng [[zidovudine]] (AZT) o [[tenofovir]] (TDF) at [[lamivudine]] (3TC) o [[emtricitabine]] (FTC).<ref name=WHOTx2010Pg19/> Ang mga kombinasyon ng mga ahente na kinabibilangan ng isang tagapigil ng protease(PI) ay ginagamit kung ang nasa itaas na rehimen ay nawawalan na ng pagiging epektibo. <ref name=WHOTx2010Pg19/>
<!--When to start -->
Kung kelan sisimulan ang terapiyang antiretrovial ay paksa ng debate.<ref name=Deut2010/><ref>{{cite journal|last=Sax|first=PE|coauthors=Baden, LR|title=When to start antiretroviral therapy—ready when you are?|journal=The New England Journal of Medicine|date=2009-04-30|volume=360|issue=18|pages=1897–9|pmid=19339713|doi=10.1056/NEJMe0902713}}</ref> Ang parehong World Health Organization, European guidelines at ang Estados Unidos ay nagrerekomiyenda ng mga antiretroviral sa lahat ng mga adolesente, matatandang tao at mga buntis na babae na may bilang ng CD4 na mas mababa sa 350/uL o sa mga may sintomas kahit hindi isasaalang-alang ang bilang ng CD4. <ref name=Deut2010/><ref name=WHOTx2010Pg19>{{cite book|title=Antiretroviral therapy for HIV infection in adults and adolescents: recommendations for a public health approach|year=2010|publisher=World Health Organization|isbn=978-92-4-159976-4|pages=19–20|url=http://whqlibdoc.who.int/publications/2010/9789241599764_eng.pdf}}</ref> Ito ay sinusuportahan ng katotohanan na ang pagsisimula ng paggamot sa lebel na ito ay nagpapabawas ng panganib ng kamatayan.<ref name=CochraneART2010>{{cite journal|last=Siegfried|first=N|coauthors=Uthman, OA; Rutherford, GW|title=Optimal time for initiation of antiretroviral therapy in asymptomatic, HIV-infected, treatment-naive adults|journal=Cochrane database of systematic reviews (Online)|date=2010-03-17|issue=3|pages=CD008272|pmid=20238364|doi=10.1002/14651858.CD008272.pub2|editor1-last=Siegfried|editor1-first=Nandi}}</ref> Sa karagdagan, inirerekomiyenda rin ng Estados Unidos ang mga ito para sa lahat ng mga indibidwal na nahawaan ng HIV kahit hindi isasaalang alang ng bilang ng CD4 o mga sintomas.<ref name=Guidelines2009>{{cite book|last=Panel on Antiretroviral Guidelines for Adults and Adolescents|first=|title=Guidelines for the use of antiretroviral agents in HIV-1-infected adults and adolescents|url=http://www.aidsinfo.nih.gov/ContentFiles/AdultandAdolescentGL.pdf|date=2009-12-01|publisher=United States Department of Health and Human Services|page=i}}</ref> Inirerekomiyenda rin ng WHO ang paggamot sa mga kapwa nahawaan ng [[tubercolosis]] at sa mga may kronikong aktibong [[hepatitis B]].<ref name=WHOTx2010Pg19/> Kapag nasimulan na ang paggamot ng antiretroviral, nirerekomiyenda na ito ay ituloy nang walang patid o "holidays". <ref name=Deut2010/> Maraming mga tao ay nadiagnos lamang pagkatapos ng pagkakataon na ang kanis nais na paggamot ay dapat simulan. <ref name=Deut2010/> Ang ninanais na kalalabasan ng paggamot ay isang pangmatagalang bilang ng HIV-RNA na mababa sa 50 mga kopya/mL.<ref name=Deut2010>{{cite journal|last=Vogel|first=M|coauthors=Schwarze-Zander, C; Wasmuth, JC; Spengler, U; Sauerbruch, T; Rockstroh, JK|title=The treatment of patients with HIV|journal=Deutsches Ärzteblatt international|date=2010 Jul|volume=107|issue=28–29|pages=507–15; quiz 516|pmid=20703338|doi=10.3238/arztebl.2010.0507|pmc=2915483}}</ref> Ang mga lebel na tinutukoy kung ang paggamot ay epektibo ay inisyal na nirerekomiyenda pagkatapos ng apat na linggo at kapag ang mga lebel ay bumagsak na sa 50 mga kopya/mL, ang mga pagtingin bawat tatlo o anim na buwan ay karaniwang sapat.<ref name=Deut2010/> Ang hindi sapat na kontrol ay itinuturing na mas malaki kesa sa 400 mga kopya/mL.<ref name=Deut2010/> Batay sa mga kriteryang ito, ang paggamot ay epektibo sa higit sa 95% ng mga taong merong HIV sa unang taon.<ref name=Deut2010/>
<!--Benefit -->
Ang mga benepisyo ng paggamot ay kinabibilangan ng isang nabawasang panganib ng pagpapatuloy sa [[AIDS]] at isang nabawasang panganib ng kamatayan.<ref>{{cite journal|last=When To Start|first=Consortium|coauthors=Sterne, JA; May, M; Costagliola, D; de Wolf, F; Phillips, AN; Harris, R; Funk, MJ; Geskus, RB; Gill, J; Dabis, F; Miró, JM; Justice, AC; Ledergerber, B; Fätkenheuer, G; Hogg, RS; Monforte, AD; Saag, M; Smith, C; Staszewski, S; Egger, M; Cole, SR|title=Timing of initiation of antiretroviral therapy in AIDS-free HIV-1-infected patients: a collaborative analysis of 18 HIV cohort studies|journal=Lancet|date=2009-04-18|volume=373|issue=9672|pages=1352–63|pmid=19361855|doi=10.1016/S0140-6736(09)60612-7|pmc=2670965}}</ref> Sa mga maunlad na bansa, ang paggamot ay nagpapabuti rin ng kalusang pisikal at pang-isipan ng mga meron nito.<ref>{{cite journal|last=Beard|first=J|coauthors=Feeley, F; Rosen, S|title=Economic and quality of life outcomes of antiretroviral therapy for HIV/AIDS in developing countries: a systematic literature review|journal=AIDS care|date=2009 Nov|volume=21|issue=11|pages=1343–56|pmid=20024710|doi=10.1080/09540120902889926}}</ref> Sa paggamot, mayroon isang 70% na nabawasang panganib ng pagtatamo ng tuberculosis.<ref name=WHOTx2010Pg19/> Ang mga karagdagang benepisyo ay kinabibilangan ng isang nabawasang panganib ng pagpasa ng sakit sa mga partner na katalik ng mga indbidwal na may HIV at isang nabawasang pagpasa sa ina-tungo-sa-anak mula sa inang may HIV. <ref name=WHOTx2010Pg19/><!--Adverse effects --> Ang pagiging epektibo ng paggamot ay nakasalalay sa isang malaking bahagi sa pagsunod sa terapiyang ito.<ref name=Deut2010/> Ang mga dahilan ng hindi-pagsunod ay kinabibilangan ng mababa o kawalang paglapit(access) sa pangangalagang medical,<ref>{{cite journal|last=Orrell|first=C|title=Antiretroviral adherence in a resource-poor setting|journal=Current HIV/AIDS reports|date=2005 Nov|volume=2|issue=4|pages=171–6|pmid=16343374|doi=10.1007/s11904-005-0012-8}}</ref> hindi sapat na mga suportang sosyal, [[sakit sa pag-iisip]] at [[pang-aabuso ng droga]]. <ref>{{cite journal|last=Malta|first=M|coauthors=Strathdee, SA; Magnanini, MM; Bastos, FI|title=Adherence to antiretroviral therapy for human immunodeficiency virus/acquired immune deficiency syndrome among drug users: a systematic review|journal=Addiction (Abingdon, England)|date=2008 Aug|volume=103|issue=8|pages=1242–57|pmid=18855813|doi=10.1111/j.1360-0443.2008.02269.x}}</ref> Gayundin sa pagiging masalimuot ng mga rehimeng paggamot(dahil sa bilang ng mga iniinom na pill at dalas ng pag-inom nito), ang mga [[epektong adberso]] ay maaari ring lumikha ng hindi sinasadyang hindi pagsunod dito.<ref>{{cite journal|last=Nachega|first=JB|coauthors=Marconi, VC; van Zyl, GU; Gardner, EM; Preiser, W; Hong, SY; Mills, EJ; Gross, R|title=HIV treatment adherence, drug resistance, virologic failure: evolving concepts|journal=Infectious disorders drug targets|date=2011 Apr|volume=11|issue=2|pages=167–74|pmid=21406048}}</ref> Gayunpaman, ang pagsunod ay mabuti sa may mababang sahod na mga bansa gaya ng nasa may mataas na sahod na mga bansa.<ref>{{cite journal|last=Nachega|first=JB|coauthors=Mills, EJ; Schechter, M|title=Antiretroviral therapy adherence and retention in care in middle-income and low-income countries: current status of knowledge and research priorities|journal=Current opinion in HIV and AIDS|date=2010 Jan|volume=5|issue=1|pages=70–7|pmid=20046150|doi=10.1097/COH.0b013e328333ad61}}</ref>
Ang mga spesipikong pangyayaring adberso ay nauugnay sa ahenteng iniinom. <ref name=Montessori2004/> Ang ilan sa mga relatibong karaniwang epektong ito ang: [[nauugnay sa HIV na lipodystropiya]], [[dyslipidemia]], at [[diabetes mellitus]] lalo na sa mga gamot na tagapigil ng protease.<ref name=M121/> Ang ilang mga karaniwang sintomas ay kinabibilangan ng [[pagtatae]]<ref name=Montessori2004>{{cite journal| author=Montessori, V., Press, N., Harris, M., Akagi, L., Montaner, J. S. |title=Adverse effects of antiretroviral therapy for HIV infection | journal=CMAJ |year=2004 | pages=229–238 |volume=170 | issue=2 | pmid=14734438 | pmc=315530}}</ref><ref name="Burgoyne2008">{{Cite journal|author=Burgoyne RW, Tan DH|title=Prolongation and quality of life for HIV-infected adults treated with highly active antiretroviral therapy (HAART): a balancing act |journal=J. Antimicrob. Chemother. |volume=61 |issue=3 |pages=469–73|year=2008 |month=March |pmid=18174196|doi=10.1093/jac/dkm499 |url=http://jac.oxfordjournals.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=18174196}}</ref> at isang tumaas na panganib ng [[sakit na cardiovascular]].<ref>{{cite journal|last=Barbaro|first=G|coauthors=Barbarini, G|title=Human immunodeficiency virus & cardiovascular risk|journal=The Indian journal of medical research|date=2011 Dec|volume=134|issue=6|pages=898–903|pmid=22310821|doi=10.4103/0971-5916.92634|pmc=3284097}}</ref> Gayunpaman, ang mga epektong adberso ay mababa sa mga ilang mas bagong nirerekomiyendang paggamot.<ref name=Deut2010/> Ang gastos ay maaari ring maging isyu dahil sa ang ilang mga gamot na ito ay mahal<ref>{{cite journal|last=Orsi|first=F|coauthors=d'almeida, C|title=Soaring antiretroviral prices, TRIPS and TRIPS flexibilities: a burning issue for antiretroviral treatment scale-up in developing countries|journal=Current opinion in HIV and AIDS|date=2010 May|volume=5|issue=3|pages=237–41|pmid=20539080|doi=10.1097/COH.0b013e32833860ba}}</ref>. Gayunpaman, simula 2010, ang 47% ng mga nangangailangan nito ay umiinom nito sa may mababa at gitnang sahod na mga bansa. <ref name=UN2011Ten/> Ang ilang mga gamot ay maaaring maiugnay sa mga [[depekto sa kapanganakan]] sa mga sanggol ng inang may HIV at kaya ay hindi angkop sa mga babaeng umaasang magkaroon ng anak. <ref name=Deut2010/>
<!--In children -->
Ang mga rekomendasyon ng paggamot sa mga bata ay medyo iba kesa sa mga matatandang tao. Sa umuunlad na mga bansa simula 2010, ang 23% ng mga batang nangangailangan nito ay mayroong paglapit sa mga gamot na ito.<ref name=UN2011ONESIXTY>UNAIDS 2011 pg. 150–160</ref> Ang parehong World Health Organization at Estados Unidos ay nagrerekomiyenda ng paggamot para sa lahat ng mga bata na may mababa sa 12 buwan ang edad. <ref name=USKID2011/><ref name=WHOKID2010>{{cite book|title=Antiretroviral therapy for HIV infection in infants and children|year=2010|publisher=World Health Organization|isbn=978-92-4-159980-1|page=2|url=http://whqlibdoc.who.int/publications/2010/9789241599801_eng.pdf}}</ref> Nirerekomiyenda ng Estados Unidos sa mga nasa pagitan ng 1 taon at 5 taon na may mga bilang na HIV RNA ng higit sa 100,000 mga kopya/mL at sa mga higit sa 5 taon ng paggamot kapag ang mga bilang ng CD4 ay mababa sa 500/ul.<ref name=USKID2011>{{cite web|title=Guidelines for the Use of Antiretroviral Agents in Pediatric HIV Infection|url=http://aidsinfo.nih.gov/contentfiles/lvguidelines/pediatricguidelines.pdf|work=The Panel on Antiretroviral Therapy and Medical Management of HIV-Infected Children|format=PDF|date=Aug 11,2011}}</ref>
===Mga impeksiyong oportunistiko ===
Ang mga paraan upang maiwasan ang mga impeksiyong oportunistiko ay epektibo sa maraming mga taong may HIV/AIDS. Ang paggamot ng mga antiviral ay kadalasang nagpapabuti ng kasalukuyan gayundin nagpapabawas ng panganib ng panghinaharap na mga impeksiyong oportunistiko.
<ref name=Montessori2004/> Ang bakuna laban sa [[hepatitis A]] at [[hepatitis B]] ay ipinapayo sa lahat ng mga tao nasa panganib ng HIV bago sila mahawaan, gayunpaman, ang mga ito ay maaaring bakunahan pagkatapos mahawaan ng HIV.<ref name=Laurence>{{Cite journal | author=Laurence J | title=Hepatitis A and B virus immunization in HIV-infected persons | journal=AIDS Reader | year=2006 | pages=15–17 | volume=16 | issue=1 |pmid=16433468}}</ref> Ang prophylaxis na [[Trimethoprim/sulfamethoxazole]] sa pagitan ng apat at anim na linggong taong gulang at pagwawakas ng pagpapasuso sa mga sanggol na ipinanganak sa mga inang positibo sa HIV ay nirerekomiyenda sa mga pagtatakdang nililimitahan ng mga mapagkukunan.<ref name=UN2011ONESIXTY/> Ito ay nirerekomiyenda rin upang maiwasan ang PCP kapag ang bilang ng CD4 sa mga tao ay mababa sa 200 mga selula/uL at sa mga mayroon o nakaraang mayroong PCP.<ref name=PCP2011>{{cite journal|last=Huang|first=L|coauthors=Cattamanchi, A; Davis, JL; den Boon, S; Kovacs, J; Meshnick, S; Miller, RF; Walzer, PD; Worodria, W; Masur, H; International HIV-associated Opportunistic Pneumonias (IHOP), Study; Lung HIV, Study|title=HIV-associated Pneumocystis pneumonia|journal=Proceedings of the American Thoracic Society|date=2011 Jun|volume=8|issue=3|pages=294–300|pmid=21653531|doi=10.1513/pats.201009-062WR|pmc=3132788}}</ref> Ang mga taong may malaking immunosuppresyon ay pinapayuhan rin na tumanggap ng terapiyang prophilaktiko para sa [[toxoplasmosis]] at [[Cryptococcus|Cryptococcus meningitis]].<ref name=PEPpocketguide>{{cite web | publisher=[[United States Department of Health and Human Services|Department of Health and Human Services]] | date = February 2, 2007 |url=http://www.guideline.gov/summary/summary.aspx?ss=14&doc_id=6223&string=infected+AND+patients | title=Treating opportunistic infections among HIV-infected adults and adolescents. Recommendations from CDC, the National Institutes of Health, and the HIV Medicine Association/Infectious Diseases Society of America.}}</ref> Ang mga angkop na nakakaiwas na mga pamamaran ay nagpabawas ng rate ng mga impeksiyong ito nang 50% sa pagitan ng 1992 at 1997.<ref name=InfectionBook2008/>
===Medisinang alternatibo ===
Sa Estados Unidos, ang tinatayang 60% ng mga taong may HIV ay gumagamit ng iba't ibang mga uri ng [[alternatibong medisina]]. <ref name="pmid18608078">{{Cite journal|author=Littlewood RA, Vanable PA |title=Complementary and alternative medicine use among HIV-positive people: research synthesis and implications for HIV care |journal=AIDS Care |volume=20 |issue=8 |pages=1002–18 |year=2008 |month=September |pmid=18608078 |pmc=2570227 |doi=10.1080/09540120701767216 |url=}}</ref> Ang pagiging epektibo ng karamihan ng mga terapiyang ito ay hindi napatunayan.<ref name="pmid15969772">{{Cite journal|author=Mills E, Wu P, Ernst E |title=Complementary therapies for the treatment of HIV: in search of the evidence |journal=Int J STD AIDS |volume=16 |issue=6 |pages=395–403 |year=2005 |month=June |pmid=15969772 |doi=10.1258/0956462054093962 |url=}}</ref> Tungkol sa payong pang-pagkain, may ilang ebidensiya na nagpapakita ng benepisyo sa mga suplemento ng [[mikronutriento]]. <ref name="Irlam"/> Ang ebidensiya para sa suplementasyon ng [[selenium]] ay halo na ilang mga tentatibong ebidensiya ng benepisyo.<ref>{{cite journal|last=Stone|first=CA|coauthors=Kawai, K; Kupka, R; Fawzi, WW|title=Role of selenium in HIV infection|journal=Nutrition Reviews|date=2010 Nov|volume=68|issue=11|pages=671–81|pmid=20961297|doi=10.1111/j.1753-4887.2010.00337.x|pmc=3066516}}</ref> May ilang ebidensiya na ang suplementasyon ng [[bitamina A]] sa mga bata ay nagpapabawas ng kamatayan at nagpapabuti ng paglaki ng mga ito. <ref name=Irlam/> Sa Aprika sa mga babaeng buntis at nagpapasuso na may nakompromisong nutrisyon, ang suplementasyon ng multibitamina ay nagpabuti ng mga kalalabasan para sa parehong mga ina at mga sanggol.<ref name=Irlam>{{cite journal|last=Irlam|first=JH|coauthors=Visser, MM; Rollins, NN; Siegfried, N|title=Micronutrient supplementation in children and adults with HIV infection|journal=Cochrane database of systematic reviews (Online)|date=2010-12-08|issue=12|pages=CD003650|pmid=21154354|doi=10.1002/14651858.CD003650.pub3|editor1-last=Irlam|editor1-first=James H}}</ref> Ang pag-inom ng mga mikronutriento sa mga lebel ng [[RDA]] ng mga matandang tao na nahawaan ng HIV ay nirerekomiyenda ng [[World Health Organization]].<ref>{{cite journal|last=Forrester|first=JE|coauthors=Sztam, KA|title=Micronutrients in HIV/AIDS: is there evidence to change the WHO 2003 recommendations?|journal=The American journal of clinical nutrition|date=2011 Dec|volume=94|issue=6|pages=1683S–1689S|pmid=22089440|doi=10.3945/ajcn.111.011999|pmc=3226021}}</ref><ref name='WHO_nutrients'>{{Cite book| last = [[World Health Organization]] | title = Nutrient requirements for people living with HIV/AIDS: Report of a technical consultation | date = 2003-05 | location = Geneva | url = http://www.who.int/nutrition/publications/Content_nutrient_requirements.pdf | id = | isbn = | accessdate =March 31, 2009|archiveurl=http://web.archive.org/web/20090325030154/http://www.who.int/nutrition/publications/Content_nutrient_requirements.pdf|archivedate=March 25, 2009 | deadurl= no}}</ref> Karagdagang isinasaad ng WHO na ang suplementasyon ng [[bitamina A]], [[zinc]], at [[iron]] sa ilang mga pag-aaral ay maaaring lumikha ng mga [[epektong adberso]] sa mga matatandang tao na nahawaan ng HIV. <ref name='WHO_nutrients' /> Walang sapat na ebidensiya upang suportahan ang paggamit ng mga [[medisinang herbal]]. <ref>{{Cite journal|author=Liu JP, Manheimer E, Yang M |title=Herbal medicines for treating HIV infection and AIDS |journal=Cochrane Database Syst Rev|issue=3 |pages=CD003937 |year=2005 |pmid=16034917 |doi=10.1002/14651858.CD003937.pub2|url=|editor1-last=Liu|editor1-first=Jian Ping}}</ref>
== Prognosis ==
Kung walang paggamot, ang net [[median]] na panahong ng pagpapatuloy(survival) ng buhay pagkatapos pagkahawa sa HIV ay tinatantiyang mga 9 hanggang 11 mga tao depende sa pangilalim na uri(subtype) na HIV at ang median na rate ng pagpaptuloy pagkatapos ng diagnosis ng [[AIDS]] sa mga kapaligirang limitado sa mga mapagkukunan na ang paggamot ay hindi makukuha ay sumasaklaw sa pagitan ng 6 hanggang mga 19 buwan depende sa pag-aaral. Sa mga area, na ang HAART ay malawak na makukuha para sa impeksiyong HIV at [[AIDS]] ay nabawasan ang rate ng kamatayan mula sa sakit nito nang mga 80% at nagpataas ng [[ekspektansiya ng buhay]](natitirang inaasahang buhay) para sa mga bagong na-diagnose na impektado ng HIV na indibidwal ay mga 20 hanggang 50 taon.
|