Wika: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Jasper Deng (usapan | ambag)
Reverted 1 edit by 49.145.124.130 (talk): Not formatted. (TW)
Linya 6:
==Etimolohiya==
Nag-ugat ang salitang ''wika'' mula sa wikang [[Malay]]. Samantalang nagmula naman sa [[wikang Kastila|Kastila]] ang isa pang katawagan sa wika: ang salitang '''lengguwahe'''. Tinatawag ding '''salita''' ang wika. Katulad ng ''language'' - tawag sa ''wika'' sa [[wikang Ingles|Ingles]] - nagmula ang salitang ''lengguwahe'' o ''lengwahe'' sa salitang ''lingua'' ng [[wikang Latin|Latin]], na nangangahulugang "[[dila]]", sapagkat nagagamit ang dila sa paglikha ng maraming kombinasyon ng mga tunog, samakatuwid ang "wika" - sa malawak nitong kahulugan - ''ay'' anumang anyo ng pagpaparating ng damdamin o ekspresyon, may tunog man o wala, ngunit mas kadalasang mayroon. <ref name=NBK/>
 
 
<ref>Katangian ng Wika</ref>
1. may balangkas;
2. binubuo ng makahulugang tunog;
3. pinipili at isinasa-ayos;
4. arbitraryo;
5. nakabatay sa kultura;
6. ginagamit;
7. kagila-gilagis;
8. makapangyarihan
9. may antas;
10. may pulitika;
11. at ginagamit araw-araw.
 
<ref>PAKIKIPAGTALASTASAN</ref>
Ang komunikasyon o pakikipagtalastasan ay isang proseso ng pagpapalitan ng impormasyon na kadalasan na ginagawa sa pamamagitan ng karaniwang sistema ng mga simbolo. Ang Araling pangkomunikasyon ang disiplinang pang-akademya na pinag-aaralan ang komunikasyon. Ito rin ay ang interaksyon ng mga tao sa isa't isa.
 
<ref>KAHALAGAHAN NG WIKA</ref>
Mahalaga ang wika dahil ito ang batayan ng pakikipagugnayan at pakikipagtalastasan tungo sa pagkakaunawaan at pagkakaintindihan sa sangkatauhan. Mawawalan ng saysay ang gawain ng sangkatauhan kung wala ang wika. Dahil ang wika bilang pakikipagugnayan ay ginagamit sa pakikipagkalakalan, diplomatikong pamamaraan ng bawat pamahalaan at pakikipagpalitan ng kaalaman sa agham, industriya at teknolohiya. Ang wika bilang pakikipagtalastasan ay ginagamit sa pagtungo, paghahanapbuhay at paninirahan sa ibang bansa. Ito rin ang hudyat ng ating pakikipagtalastasan sa iba upang magkakaintindihan.
 
<ref>Mga Tungkulin ng Wika</ref>
1.Interaksyonal - nakapagpapanatili, nakapagpapatatag ng relasyong sosyal.
2.Instrumental - tumutugon sa mga pangangailangan.
3.Regulatori - kumokontrol, gumagabay sa kilos/asal ng iba.
4.Personal - nakapagpapahayag ng sariling damdamin o opinyon.
5.Imajinativ - nakapagpapahayag ng imahinasyon sa malikhaing paraan.
6.Heuristik - naghahanap ng mga informasyon/datos.
7. Informativ - nagbibigay ng informasyon/datos.
 
<ref>Teorya ng Wika</ref>
Ang Pinagmulán ng mga Wikà ng Filipinas
Sinu-sino ang mga dayuhang nagdalá ng ibá't ibáng wikà sa Filipinas? Iyán ang katanungan ng isáng panauhin dito sa Sarisari etc.
Maraming lahì ang nagdalá ng kaní-kaniláng salitâ sa Filipinas noóng unang panahón, ngunit ang mga wikang dinatnán nilá sa Filipinas ay taál na Filipino.
Dati'y may teoryang ang tawag ay wave theory. Ayon sa wave theory, ang mga ninunò ng lahing Filipino ay dumayo sa Filipinas nang iláng ulit o waves ng pandarayuhan sa pamamagitan ng mga tuláy na lupà na nalantád dahil mas mababaw ang mga dagat noong panahón ng kalamigang pandaigdíg (Ice Age). Nanggaling daw silá sa Indonesia, Malaysia at ibá pang lugár. Libu-libong taón daw ang pagitan ng bawat panahón ng pandarayuhan. Diumanó'y itó raw ang sanhî kung bakit may mga Ita, Ifugáw at modernong Filipino sa Filipinas. Subalit ngayón ay hindî na tinátanggáp ang teoryang itó.
 
Ayon sa mga bagong pananaliksík sa larangan ng wikà (comparative linguistics, lexicostatistics), ang mga wikà ng ibá't ibáng grupo sa Filipinas ay masyadong magkakahawig kayâ hindî máaaring may iláng libong taón ang pagitan ng kaní-kaniláng pagdatíng. Makikita rin sa mga bagong ebidensyá sa larangan ng arkeolohiya na tulúy-tulóy at hindî paulit-ulit ang nagíng pandarayuhan sa Filipinas.
May relasyón sa bawat isá ang mga wikà sa Filipinas. Ang pangalan ng pamilya ng mga wikang itó ay Austronesian o Malayo-Polynesian. Ang mga wikang Austronesian ay mga wikà mula sa mga pulô ng Southeast Asia hanggáng sa Easter Island na malapit sa South America.
Malamáng na ang unang mga taong nagsasalitâ ng íisáng wikang Austronesian ay dumatíng sa Filipinas mula sa hilagà (north) limáng libong taón na ang nakalipas. Nagkahiwá-hiwaláy silá at nagsikalat sa buóng kapuluán. Dahil sa habà ng panahón na nagkahiwaláy silá, untí-untíng nagbago ang kanilang pagsasalitâ. Dumatíng ang panahón na ang mga grupong itó ay hindî na nagkaintindihan. Ang ibig sabihin ay nagíng bago na ang mga wikà at pagsasalitâ ng ibá't ibáng grupo. Ito ang mga wikang kilala natin sa Filipinas ngayón tulad ng Ilokano, Tagalog, Cebuano at marami pang ibá.
Ganitó rin ang nangyari sa ibáng mga bahagi ng Timog-Silangan tulad ng Malaysia at Indonesia. Nang simulán nilá ang pangangalakal sa mga pulô, nadalá rin nilá ang kaniláng mga bagong salitâ sa Filipinas - patí yaóng mga salitáng natutuhan nilá sa ibá pang mas malalayong bansá tulad ng India.
Mula noon hanggáng ngayón, ang mga Filipino, tulad ng lahát ng lahì sa daigdíg, ay nanghíhirám ng mga salitâ mulâ sa maraming dayuhang lahì. Masasabi nating patuloy na nagbabago ang mga wikà sa mundó dahil lahát tayo ay patuloy ang panghíhirám at paggamit ng mga bagong salitâ sa ating pangungusap.
Bagamá't may mga wikang dayuhan na nagkaroón ng impluwensiyá sa paglagô ng mga wikang Filipino, ang Filipinas ay may sariling mga taál na wikà bago pa man itó nápuntahán ng mga dayuhan.
Teorya ng Wika - Pinagmulan ng wika
 
burat - bagay. Ipinalagay sa teoryang ito na ang lahat ng bagay sa kapaliran ay may sariling tunog na siyang kumakatawan sa nasabing bagay. Mga tunog ang nagpapakahulugan sa mga bagay tulad ng kampana, relo, tren, at iba pa.
 
Bow Wow - kalikasan. Dito ang tunog ng nalikha ng kalikasan, anuman ang pinagmulan ay ginagad ng tao. Halimbawa, ang tunog-kulog, ihip ng hanging, at iba pa.
 
Pooh Pooh - tao. Ipinalalagay na ang tao ang siyang lumikha ng tunog at siya ring nagbibigay ng kahulugan. Dito ang tunog mula sa mga tao.
 
Kahariang Ehipto - Ayon sa haring si Psammatichos, ang wika ay sadyang natutuhan kahit walang nagtuturo o naririnig. Natutunan kahit walang nagtuturo. Unconsciously learning the language.
 
Charles Darwin - Ito ay nakasaad sa aklat na Lioberman (1975) na may pamagat na "On the Origin of Language", sinasaad niya ang pakikipagsapalaran ng tao para mabuhay ang nagtuturo sa kanya upang malikha ng iba't ibang wika. Wika natutunan tungkol sa mga pakikipagsapalaran.
 
Genesis 11: 1-9 -Tore ng Babel. Story of Tower of Babel. Based on the Bible.
 
Wikang Aramean - Believes that all languages originated from their language, Aramean or Aramaic. Syria. May paniniwalang ang kauna-unahang wikang ginagamit sa daigdig ay ang lenggwahe ng mga Aramean. Sila ang mga sinaunang taong nanirahan sa Syria (Aram) at Mesopotamia. Tinatawag na Aramaic ang kanilang wika.
1. Teoryang Biblikal
ang tore ng babel (Lumang Tipan)
ang pentekostes (Bagong Tipan)
2. Teoryang Sayantifik
mga tambay- ang wika ay nang galing sa mga tambay mga tambay lang kme nayhahahahaha
Teorya ng Wika - Pinagmulan ng wika
Ding Dong - bagay. Ipinalagay sa teoryang ito na ang lahat ng bagay sa kapaliran ay may sariling tunog na siyang kumakatawan sa nasabing bagay. Mga tunog ang nagpapakahulugan sa mga bagay tulad ng kampana, relo, tren, at iba pa.
Bow Wow - kalikasan. Dito ang tunog ng nalikha ng kalikasan, anuman ang pinagmulan ay ginagad ng tao. Halimbawa, ang tunog-kulog, ihip ng hanging, at iba pa.
 
Pooh Pooh - tao. Ipinalalagay na ang tao ang siyang lumikha ng tunog at siya ring nagbibigay ng kahulugan. Dito ang tunog mula sa mga tao.
 
Kahariang Ehipto - Ayon sa haring si Psammatichos, ang wika ay sadyang natutuhan kahit walang nagtuturo o naririnig. Natutunan kahit walang nagtuturo. Unconsciously learning the language.
 
Charles Darwin - Ito ay nakasaad sa aklat na Lioberman (1975) na may pamagat na "On the Origin of Language", sinasaad niya ang pakikipagsapalaran ng tao para mabuhay ang nagtuturo sa kanya upang malikha ng iba't ibang wika. Wika natutunan tungkol sa mga pakikipagsapalaran.
 
Genesis 11: 1-9 -Tore ng Babel. Story of Tower of Babel. Based on the Bible.
 
Wikang Aramean - Believes that all languages originated from their language, Aramean or Aramaic. Syria. May paniniwalang ang kauna-unahang wikang ginagamit sa daigdig ay ang lenggwahe ng mga Aramean. Sila ang mga sinaunang taong nanirahan sa Syria (Aram) at Mesopotamia. Tinatawag na Aramaic ang kanilang wika.
1. Teoryang Biblikal
ang tore ng babel (Lumang Tipan)
ang pentekostes (Bagong Tipan)
2. Teoryang Sayantifik
mga tambay- ang wika ay nang galing sa mga tambay mga tambay lang kme nayhahahahaha
E. Laguit
 
==Mga anyo ng wika==