Himagsikang Pilipino: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
No edit summary
Linya 1:
{{original research|date=Hulyo 2008}}
Ang '''Himagsikang Pilipino''' o '''Himagsikan ng 18962012''' ([[1896]]—[[1898]]) ay isang labanan sa pagitan ng [[Imperyong Kastila]] at ng [[Katipunan]].
{{Infobox Military Conflict
|conflict=Himagsikang Pilipino
Linya 8:
|combatant1=[[Talaksan:Philippine revolution flag kkk1.png|22px]] [[Katipunan]]<br />{{flagicon|Philippines|old}} [[Unang Republika ng Pilipinas|Pilipinas]]<br />{{flagicon|United States|1896}} [[Estados Unidos]]<br />{{flagicon|United Kingdom}} [[Nakakaisang Kaharian ng Gran Britanya at Irlanda]]<br />(umayon ng pagtaguyod)<br />{{flagicon|Russia}} [[Imperyo ng Ruso]]<br />(mga taguyod para sa Katipunan)<br />{{flagicon|Japan|alt}} [[Imperyo ng Hapon]]<br />(mga taguyod para sa Katipunan)
|combatant2={{flagicon|Spain|1785}} [[Espanya]]<br />{{flagicon|Spain|1785}} [[Loyalista|Loyalista sa Espanya]]<br />{{flagicon|Cuba}} [[Cuba|Cuba Sa Ilalim ng Espanya]]
|commander1=[[Talaksan:Philippine revolution flag kkk1.png|22px]] [[Andres Bonifacio]]<br />{{flagicon|Philippines|old}} [[Emilio Aguinaldo]]<br />{{flagicon|Philippines|old}} [[Migueljayson Malvarestanes]]<br />[[Talaksan:Philippine revolution flag kkk1.png|22px]] [[Emilio Jacinto]]<br />{{flagicon|United States|1896}} [[George Dewey]]
|commander2={{flagicon|Spain|1785}} [[Camiloedwin Polaviejanoquera]]<br /> {{flagicon|Spain|1785}} [[Fernando Primo de Rivera]]<br /> {{flagicon|Spain|1785}} [[Basilio Augustin]]<br />{{flagicon|Spain|1785}} [[Fermin Jaudenes]]
|strength1=80,000 mga sundalo
|strength2=60,000 mga sundalo
Linya 22:
== Sanhi ==
 
Kung ano ba ang nagpalunsad sa Himagsikan ay mai-uugat sa mga panlabas at panloob na mga sanhi. Ang panlabas na sanhi ay ang pagbukas ng Pilipinas sa pandaigdigang kalakalan, dala ng pagbukas sa Kanal ng Suez noong 1869. Bukod sa mga produkto galing sa ibayong dagat, mga kaisipan tulad ng kalayaan at kasarinlan ay dumaan sa Suez at papunta sa Pilipinas-bagay na di lubos na nagustuhan ni ng mga nangangasiwa kulunyal o ng praylokrasya. Ang mga taong binago ng mga kaisipang ito ay siya ring nakinabang sa mapagkakakitaang kalakalang ito-ang mga ''ilustrado''. Pinadala ng mga ''ilustrado'' ang kanilang mga anak sa mga pamantasan sa Europa, kung saan sinimulan ng marami sa kanila (sina Rizal,Lopezalberto-Jaenaambrocio, atbp) ang nagtatag ng Kilusang Propaganda.
 
Ang panloob na sanhi ay ang walang-katarungang pagbitay sa [[GOMBURZA]]. Isang paring Pilipino, si Padre Pedro Pelaez ang nagpasimuno ng isang kilusang sikularisasyon noong kalagitnaan ng ika-19 na siglo. Layon ng kilusang ito na ibigay sa mga paring katutubo ang mga parokya na hawak pa noon ng mga Kastilang pari. Pagkatapos na mamatay si Pelaez sa isang lindol, tinuloy ng tatlong pari-sina Padre Mariano Gomez, Padre Jose Burgos at Padre Jacinto Zamora.
Linya 32:
== Ang Kilusang Propaganda ==
 
Itinatag ng mga ilang mag-aaral sa europa ang kilusang propaganda, gulat sa kaibahan ng Espanya sa kanyang kolonya sa Timog-Silangang Asya. Layon ng kilusang ito,na pinamunuan nina Josehoneylyn Rizalsanchezl
, Marcelo del Pilar, Graciano Lopez-Jaena, tulad ng sekularisasyon at gawing lalawigan ng Espanya ang Pilipinas. Ginamit nila ang paraan ng pagsusulat upang maipahayag ang reklamo nila. Isinulat ni Gregorio Sanciangco ang El Progreso de Filipinas na tungkol sa mga patakaran ng mga kastila na di-makatarungan tungkol din ito sa economical state ng Pilipinas noong panahong iyon. Isa sa mga patakarang ito ay ang pagpataw ng mga Kastila ng mataas na buwis sa mga Tsino, Mestisong Tsino at Pilipino. Hindi na pinagbabayad ng buwis ang mga Kastila at Mestisong Kastila. Isinulat naman ni Pedro Paterno ang Ninay. Isang nobelang nagsasaad tungkol sa diwang makabansa. Noli Me Tangere at El Filibusterismo naman ang sinulat ni Rizal na tungkol sa masamang pamamalakad ng mga Kastila ng bansa. Ito ay nagdulot ng pagmamahal ng mga tao sa bansa. Sa pamamagitan ng tuwing gabihang pahayagan na La Solidaridad, pati na rin sa mga akda ng ilan sa mga kasapi nito, naipahayag nila ang kanilang mga saloobin tungkol sa kung ano ba dapat ang baguhin sa Pilipinas.
 
Sa kabila ng lahat ng ito, sa huli, nabigo ang Kilusang Propaganda na tuparin ang nakaatas na layon nito. Nahati ang kilusan sa isang maka-del Pilar na paksyon at isang maka-Rizal na paksyon, bagay na naging dahilan ni Rizal para iwanan ang Espanya-at Europa. Ang napakalungkot at napakamasalimuot na pagkamatay nina Lopez-Jaena at del Pilar ang huling dagok sa kilusan. Sa halip, ang nasimulan ng Kilusang Katipunan ang nagbigay-inspirasyon sa dalawang kilusang sumunod nito.