Mongolya: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Hosiryuhosi (usapan | ambag)
m Inalis ang binago ni 121.54.58.141, ibinalik sa huling bersyon ni Rubinbot
Pinapalitan ang pahina ng 'oten'
Linya 1:
oten
: ''Para sa rehiyon na may katulad na pangalan, tingnan ang [[Mongolia (rehiyon)]]''
 
{{Infobox Country
|native_name = [[Talaksan:Monggol ulus.svg|50px]]<br /> <span style="line-height:1.33em;"> Монгол улс <br />''Mongol uls''</span>
|conventional_long_name = <span style="line-height:1.33em;">Mongolia</span>
|common_name = Mongolia
|image_flag = Flag_of_Mongolia.svg
|image_coat =State_emblem_of_Mongolia.svg
|image_map = Mongolia (orthographic projection).svg
|national_motto =
|national_anthem = "[[Pambansang awit ng Mongolia|Монгол улсын төрийн дуулал]]"<br />''Pambansang awit ng Mongolia''
|official_languages = [[Mongolian language|Mongolian]]
|capital = [[Ulaanbaatar]]
|latd=47|latm=55|latNS=N|longd=106|longm=53|longEW=E
|largest_city = kabisera
|government_type = [[:en:Parliamentary republic|Parliamentary republic]]
|leader_title1 = [[:en:President of Mongolia|Pangulo]]
|leader_title2 = [[:en:Prime Minister of Mongolia|Punong Ministro]]
|leader_name1 = [[:en:Tsakhiagiin Elbegdorj|Tsakhiagiin Elbegdorj]]
|leader_name2 = [[:en:Sükhbaataryn Batbold|Sükhbaataryn Batbold]]
|area_rank = ika-19
|area_magnitude = 1 E12
|area_km2 = 1,564,116
|area_sq_mi = 603,909 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|percent_water = 0.6
|population_estimate = 2,594,100 <ref>[http://202.131.5.91/bull/2006/bulletin_2006_dec.pdf Mongolian National Statistical Office Bulletin Dec.2006]</ref>
|population_estimate_year = December 2006
|population_estimate_rank = ika-139
|population_census = 2,407,500 <ref>[http://www.nso.mn/yearbook/2002/yearbook2002.pdf Mongolian National Statistical Office Yearbook 2002]</ref>
|population_census_year = 2000
|population_density_km2 = 1.7
|population_density_sq_mi = 4.4 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|population_density_rank = ika-227
|GDP_PPP_year = 2005
|GDP_PPP = $5.56 billion <!--IMF 2005 -->
|GDP_PPP_rank = ika-147
|GDP_PPP_per_capita = $2,175
|GDP_PPP_per_capita_rank = ika-138
|HDI_year = 2004
|HDI = {{profit}}0.691
|HDI_rank = 116th
|HDI_category = <font color="#ffcc00">medium</font>
|sovereignty_type = [[History of Mongolia|Formation]]
|established_event1 = National Foundation Day
|established_event2 = [[Independence]] from [[Qing Dynasty]]
|established_event3 = [[Mongolian People's Republic]]
|established_event4 = Democratic Mongolia
|established_date1 = 1206
|established_date2 = [[Disyembre 29]], [[1911]]
|established_date3 = [[Nobyembre 24]], [[1924]]
|established_date4 = [[Pebrero 12]], [[1992]]
|currency = [[Mongolian tögrög|Tögrög]]
|currency_code = MNT
|time_zone =
|utc_offset = +7
|time_zone_DST =
|utc_offset_DST = +8
|cctld = [[.mn]]
|calling_code = 976
|footnotes =
}}
Ang '''Mongolia''' /mong·gol·ya/ ([[wikang Mongol|Mongolian]]: Монгол Улс) ay isang bansa sa [[Silangang Asya|Silangan]] at [[Gitnang Asya]] na lubos na napapalibutan ng kalupaan. Nasa hilaga ng hangganang nito ang [[Russia]] at sa timog ang [[China]]. Kahit hindi nito kahangganan ang [[Kazakhstan]], ang pinakakanlurang dulo nito ay 38 kilometro lang ang layo sa pinakasilangang dulo ng Kazakhstan. [[Ulan Bator]] ang kabisera at pinakamalaking lungsod ng Mongolia, kung saan 45 porsiyento ng populasyon ng bansa ay dito nakatira. Ang pamahalaan ng Mongolia ay isang [[parlamento|republikang parliyamentaryo]].
 
Pinagharian ng iba't-ibang imperyong lagalag, kasama na rito ang [[Xiongnu]], [[Xianbei]], [[Rouran]], [[Gokturk]] at iba pa ang lugar na sakop na ngayon ng Mongolia. Itinayo ni [[Genghis Khan]] ang [[Imperyong Mongol]] noong 1206. Matapos bumagsak ang [[Dinastiyang Yuan]], bumalik sa sinaunang nilang kaugaliang pagtutunggalian ang mga Mongol at madalas na pananalakay sa mga lupaing nasa hangganan nito sa China. Noong ika-16 at ika-17 siglo, napasailalim ng impluwensiyang Budismong Tibetan ang bansa. Sa pagsasara ng ika-17 siglo, napaloob ang buong Mongolia sa teritoryong pinamumunuan ng [[Dinastiyang Qing]]. Sa pagbagsak ng Dinastiyang Qing noong 1911, nagdeklara ng kasarinlan ang Mongolia ngunit kinailangan nitong sikapin hanggang 1921 upang matamo at maitatag ang de factong kalayaan nito mula sa [[Republika ng China]] at hanggang 1945 upang kilalanin sa buong mundo ang kalayaan nito.
 
Ang kinahitnan, ito'y napasailalim sa malakas na impluwensiya ng mga Russian at [[Sobyet|Soviet]]; noong 1924 itinatag [[Mongolian People's Republic]] (Republika ng Mamamayang Mongolian), at tumulad ang politika sa Mongolia sa estilo at sistemang politikal ng mga Soviet noong mga panahong iyon. Matapos ang [[Pagbagsak ng Komunismo|pagbagsak ng mga komunistang rehimen]] sa [[Silangang Europa]] noong huling bahagi ng 1989, nasaksihan nito ang sarili nitong Demokratikong Rebolusyon noong unang bahagi ng 1990, na nagresulta sa isang multi-partidong sistema, isang bagong konstitusyon noong 1992 at transisyon nito sa isang [[ekonomiyang pamilihan]].
 
Sa lawak nitong 1,564,116 kilometro kuwadrado, ang Mongolia ay ang ika-19 na pinakamalaking bansa sa mundo at ang pinkamaluwang ang paninirahan sa populasyon nitong 2.75 milyong katao. Ito rin ang ikalawang pinakalamalaking bansa na lubos na napalilibutan ng kalupaan kasunod ng Kazakhstan. Kakaunti lamang ang sakahang-lupa ng bansa dahil malaking bahagi nito ay mga [[kaparangan]], mga [[kabundukan]] naman sa hilaga at ang [[Disyerto ng Gobi]] sa timog. Humigit-kumulang 30 porsiyento ng populasyon ay lagalag at mga bahagyang-lagalag. Ang namamayaning relihiyon sa Mongolia ay ang [[Budismong Tibetan]], at malaking bahagi ng mamamayan ng bansa ay etnikong Mongol, ngunit may mga Kazakh, Tuvan at iba pang mga minoryang pangkat ang rin naninirahan dito, lalo na sa kanluran. Mga 20 porsiyento naman ng populasyon nito ang nabubuhay na mas mababa sa US$1.25 kada araw.<ref>[http://hdr.undp.org/en/media/HDI_2008_EN_Tables.pdf "Human Development Indices." ''Human Development Reports.'' United Nations Development Program.] Web. 24 Dis. 2011. {{en icon}}</ref> Sumapi ang Mongolia sa [[World Trade Organization]] noong 1997 at naghahangad na mapalawak ang partisipasyon nito sa mga rehimeng pang-ekonomiya at pangkalakalang rehiyonal.<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mg.html |title=CIA - The World Factbook |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=2011-10-31}}</ref>
== Heograpiya ==
[[Talaksan:Mg-map.png|thumb|left]]
ahahhaha
 
ahahhaha
 
== Kawing panlabas ==
* [http://www.open-government.mn Mongolia Open Government]
* [http://www.mongolia-foreign-policy.net/ Mongolia Ministry of Foreign Affairs]
* [http://www.mongoliatourism.gov.mn/ Mongolian Tourist Board]
* [http://www.state.gov/p/eap/ci/mg/ US Department of State - ''Mongolia'']
 
{{East Asia}}
{{Central Asia}}
{{Provinces of Mongolia}}
{{stub}}
 
[[Kategorya:Mongolia]]
[[Kategorya:Mga bansa sa Silangang Asya]]
 
{{Link FA|ka}}
{{Link FA|mk}}
{{Link FA|tt}}
 
[[ace:Mongolia]]
[[af:Mongolië]]
[[als:Mongolei]]
[[am:ሞንጎልያ]]
[[an:Mongolia]]
[[ar:منغوليا]]
[[arz:مونجوليا]]
[[as:মঙ্গোলিয়া]]
[[ast:Mongolia]]
[[az:Monqolustan]]
[[ba:Монголия]]
[[bat-smg:Monguolėjė]]
[[bcl:Mongolya]]
[[be:Манголія]]
[[be-x-old:Манголія]]
[[bg:Монголия]]
[[bn:মঙ্গোলিয়া]]
[[bo:མོང་གོལ།]]
[[bpy:মঙ্গোলিয়া]]
[[br:Mongolia]]
[[bs:Mongolija]]
[[bug:Mongolia]]
[[bxr:Монгол Улас]]
[[ca:Mongòlia]]
[[cdo:Mūng-gū]]
[[ce:Монголи]]
[[ceb:Mongolia]]
[[chr:ᎼᏂᎪᎵᏱ]]
[[ckb:مەنگۆلیا]]
[[crh:Moğolistan]]
[[cs:Mongolsko]]
[[csb:Mòngolskô]]
[[cu:Мѫголи]]
[[cv:Монголи]]
[[cy:Mongolia]]
[[da:Mongoliet]]
[[de:Mongolei]]
[[diq:Moğolıstan]]
[[dsb:Mongolska]]
[[dv:މޮންގޯލިއާ]]
[[dz:སོག་པོ་]]
[[ee:Mongolia]]
[[el:Μογγολία]]
[[en:Mongolia]]
[[eo:Mongolio]]
[[es:Mongolia]]
[[et:Mongoolia]]
[[eu:Mongolia]]
[[ext:Mongolia]]
[[fa:مغولستان]]
[[fi:Mongolia]]
[[fiu-vro:Mongoolia]]
[[fo:Mongolia]]
[[fr:Mongolie]]
[[frp:Mongolie]]
[[fy:Mongoalje]]
[[ga:An Mhongóil]]
[[gag:Mongoliya]]
[[gd:Mongòilia]]
[[gl:Mongolia - Монгол Улс]]
[[gn:Mongolia]]
[[gu:મંગોલિયા]]
[[gv:Yn Vongoil]]
[[hak:Mùng-kú-koet]]
[[haw:Monokolia]]
[[he:מונגוליה]]
[[hi:मंगोलिया]]
[[hif:Mongolia]]
[[hr:Mongolija]]
[[hsb:Mongolska]]
[[ht:Mongoli]]
[[hu:Mongólia]]
[[hy:Մոնղոլիա]]
[[ia:Mongolia]]
[[id:Mongolia]]
[[ie:Mongolia]]
[[ilo:Mongolia]]
[[io:Mongolia]]
[[is:Mongólía]]
[[it:Mongolia]]
[[ja:モンゴル国]]
[[jbo:mongolo]]
[[jv:Mongolia]]
[[ka:მონღოლეთი]]
[[kbd:Монгол]]
[[kk:Моңғолия]]
[[kl:Mongolia]]
[[km:ម៉ុងហ្គោលី]]
[[kn:ಮಂಗೋಲಿಯ]]
[[ko:몽골]]
[[ku:Mongolya]]
[[kv:Монголия]]
[[kw:Mongoli]]
[[ky:Моңголстан]]
[[la:Mongolia]]
[[lb:Mongolei]]
[[lez:Монголия]]
[[li:Mongolië]]
[[lij:Mongòllia]]
[[lmo:Mungolia]]
[[ln:Mongolí]]
[[lt:Mongolija]]
[[lv:Mongolija]]
[[mdf:Монголие]]
[[mi:Mongōria]]
[[mk:Монголија]]
[[ml:മംഗോളിയ]]
[[mn:Монгол улс]]
[[mr:मंगोलिया]]
[[ms:Mongolia]]
[[my:မွန်ဂိုးလီးယားနိုင်ငံ]]
[[mzn:موغولئون]]
[[na:Mongoriya]]
[[nah:Mongolia]]
[[nds:Mongolei]]
[[nds-nl:Mongolië]]
[[ne:मङ्गोलिया]]
[[nl:Mongolië]]
[[nn:Mongolia]]
[[no:Mongolia]]
[[nov:Mongolia]]
[[nrm:Mongolie]]
[[nv:Chʼah Diʼilii Bikéyah]]
[[oc:Mongolia]]
[[or:ମଙ୍ଗୋଲିଆ]]
[[os:Мангол]]
[[pa:ਮੰਗੋਲਿਆ]]
[[pam:Mongolia]]
[[pap:Mongolia]]
[[pih:Mongoelya]]
[[pl:Mongolia]]
[[pms:Mongòlia]]
[[pnb:منگولیا]]
[[ps:مغولستان]]
[[pt:Mongólia]]
[[qu:Mungul suyu]]
[[ro:Mongolia]]
[[ru:Монголия]]
[[rw:Mongoliya]]
[[sa:मंगोलिया]]
[[sah:Монголия]]
[[scn:Mongolia]]
[[sco:Mongolie]]
[[se:Mongolia]]
[[sh:Mongolija]]
[[simple:Mongolia]]
[[sk:Mongolsko]]
[[sl:Mongolija]]
[[sm:Mogitolia]]
[[so:Mongolia]]
[[sq:Mongolia]]
[[sr:Монголија]]
[[ss:IMongoliya]]
[[su:Mongolia]]
[[sv:Mongoliet]]
[[sw:Mongolia]]
[[szl:Můngolijo]]
[[ta:மங்கோலியா]]
[[te:మంగోలియా]]
[[tg:Муғулистон]]
[[th:ประเทศมองโกเลีย]]
[[tk:Mongoliýa]]
[[tr:Moğolistan]]
[[tt:Монголия]]
[[udm:Монголия]]
[[ug:موڭغۇلىيە]]
[[uk:Монголія]]
[[ur:منگولیا]]
[[uz:Moʻgʻuliston]]
[[vi:Mông Cổ]]
[[vo:Mongolän]]
[[war:Mongolya]]
[[wo:Mongoli]]
[[wuu:蒙古国]]
[[xal:Моңһлмудин Орн]]
[[yi:מאנגאליי]]
[[yo:Mòngólíà]]
[[za:Mungzguj]]
[[zea:Monholië]]
[[zh:蒙古国]]
[[zh-min-nan:Bông-kó͘]]
[[zh-yue:蒙古國]]