Niels Bohr: Pagkakaiba sa mga binago

[[Image:Niels Bohr Albert Einstein by Ehrenfest.jpg|thumb|upright|right|Si Niels Bohr at [[Albert Einstein]] na nagdedebate sa teoriyang quantum. Disyembre 1925 sa Leiden.]]

<ref>Edward MacKinnon, "Bohr on the Foundations of Quantum Theory" in ''Niels Bohr. A centenary volume'' (1985), 101–120. "Shortly before his death [Bohr] complained that no professional philosopher had ever understood his doctrine of complementarity." ''Ibid.'' at 101; cf., 112–113.</ref> Si Bohr ay nagtatag ng mga aplikasyong pilosopikal para sa prinsipyong ito. Mas ninais ni [[Albert Einstein]] ang determinismo ng klasikong pisika kesa sa [[probabilidad|probabilistikong]] bagong pisikang quantum na isa si Einstein sa mga nag-ambag dito. Ang mga isyung pilosopikal na lumitaw mula sa mga nobelang aspeto ng mekanikang qunatum ay naging malawak na ipinadiwang na mga paksa ng talakayan. Sina Einstein at Borh ay nagkaroon ng mabuting kalikasang mga argumento sa mga gayong isyu sa buong buhay nila. <ref>Niels Bohr, "Discussion with Einstein on Epistemological Problems in Atomic Physics", 199–142, in ''Albert Einstein. Philosopher-Scientist'' ([1949]; New York: MJF Books, 3d 1969), edited by P. A. Schilpp; reprinted in Niels Bohr, ''Atomic Physics and Human Knowledge'' (1968), and in ''Niels Bohr. A centenary volume'' (1985).</ref> Si [[Werner Heisenberg]] ay gumawa bilang katulong ni Borh at tagapaturo sa Copenhagen mula 1926-1927. Sa Copenhagen noong 1927 nang buuin ni Heinsenberg ang [[prinsipyong walang katiyakan]] habang gumagawa sa mga pundasyong [[matematika]]l ng mekanikang qunatum. Kalaunan ay naging pinuno si Heisenberg ng [[proyektong enerhiyang nukleyar na Aleman]]. Noong Abril 1940 sa simula ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], ang [[Alemanya]]ng [[Nazi]] ay sumakop sa Denmark. Noong Setyembre 1941, si Bohr ay binisita ni Heisenberg sa Copenhagen. <ref>Matthias Dőrries, editor, ''Michael Frayn's ''Copenhagen'' in Debate. Historical Essays and Documents on the 1941 Meeting between Niels Bohr and Werner Heisenberg'' (Berkeley: University of California 2005).</ref>

Noong Setyembre 1943, ang isang maaasahang salita ay umabot kay Bohr tungkol sa kanyang nalalapit na pagdakip ng kapulisang Aleman. Mabilis na nagawa ng resistansiyang Danish na tulungan si Bohr at ang kanyang asawa na makatakas sa pamamagitan ng dagat sa Sweden. Sa sandaling pagkatapos nito, si Bohr ay inilipad sa isang sasakyang panghimpapawid sa Britanya. Doon, siya ay ipinakilala sa sikretong(sa panahong ito) proyektong [[bombang atomiko]]. Kalaunan ay dinirekta siya sa pangunahing lokasyon ng proyekto sa Estados Unidos. <ref>French and Kennedy, editors, ''Niels Bohr. A centenary volume'' (1985) at 280, 282.</ref> Si Bohr ay gumawa sa [[Proyektong Manhattan]] sa labis na sikretong laboratoryong [[Los Alamos National Laboratory|Los Alamos]] sa [[New Mexico]] kung saan ay kilala siya sa pangalang ''Nicholas Baker'' para sa mga kadahilanang pangseguridad.{{Sfn|Pais|1991|p=496}} Ang kanyang papel sa proyekto ay bilang isang maalam na konsultante o amang tagakumpisal. Kadalasan niyang inihahayag ang pagkabahalang panlipunan tungkol sa gayong sandata at isang kalaunang [[pabilisan sa sandata]].<ref name="Long">{{cite web | url=http://www.doug-long.com/bohr.htm |title=Niels Bohr&nbsp;– The Atomic Bomb and beyond |accessdate=26 June 2011 |last=Long |first=Doug |work=Hiroshima&nbsp;– was it necessary?}}</ref> Si Bohr ay naniwala na ang mga sikretong atomiko ay dapat isinasalo sa internasyonal na pamayanang siyentipiko. Pagkatapos makipagpulong kay Bohr, iminungkahi ni [[J. Robert Oppenheimer]] na bisitahin ni Bohr si Presidente [[Franklin D. Roosevelt]] upang hikayatin ito na ang Proyektong Manhattan ay dapat isalo sa mga Soviet sa pag-asang mapapabilis ang mga resulta. Iminungkahi ni Roosevelt na bumalik si Bohr sa Nagkakaisang Kaharian upang mapapapayag ng Britanya. Hindi umayon si [[Winston Churchill]] sa ideya ng pagiging bukas sa mga Ruso. {{Sfn|Rhodes|1986|pp=528–538}}

===Kalaunang mga taon===

[[File:Coat of Arms of Niels Bohr.svg|right|150px|thumb|Coat of arms]]