Pentateukong Samaritano: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
Atn20112222 (usapan | ambag) No edit summary |
Atn20112222 (usapan | ambag) No edit summary |
||
Linya 3:
Ang '''Samaritanong Pentateuch''' o '''Samaritanong Torah''' (Hebreo: תורה שומרונית torah shomroniyt) ang bersiyon na [[Samaritano]] ng [[Pentateuch]] o Torah ng [[Hudaismo]]. Ang Pentateuch ang unang limang mga aklat ng [[Bibliya]]. Ito ay tradisyonal na isinulat sa [[alpabetong Samaritano]] at ginagamit ng mga Samaritano sa kanilang [[relihiyon]]. Ito ang bumubuo sa buong [[kanon na biblikal]] ng relihiyon ng mga Samaritano na Samaritanismo. Itinatakwil na kanonikal sa Samaritanismo ang ibang mga aklat ng [[Tanakh]] na hindi Pentateuch ng Hudaismo. Ang mga pagsasanay pang-[[relihiyon]] ng mga [[Samaritano]] ay batay sa kanilang bersiyon na Samaritano ng [[Pentateuch]] ng Hudaismo. Ito ay iba mula sa mga tekstong [[Masoretiko]] o sa [[Septuagint]]. Ang mga 6,000 na pagkakaiba ay umiiral sa pagitan ng Samaritanong Pentateuch at [[Masoretiko]]ng Pentateuch. Ito ay kinabibilangan ng mga pagkakaiba sa doktrina gaya ng utos sa Samaritanong Torah na magtayo ng dambana sa [[Bundok Gerizim]]. Ang halos 2,000 pagkakaiba ng Samaritanong Pentateuch sa Masoretikong Pentateuch ay umaayon sa [[Septuagint]] at ang ilan ay sa Latinong Vulgata. Ang ilang mga manuskrito ng Pentateuch sa [[Mga skrolyo ng Patay na Dagat]] ay nagdadala ng uring tekstong "pre-Samaritano". Ayon sa mga skolar, ang Samaritanong Pentateuch ay kumakatawan sa isang autentikong sinaunang tradisyong tekstuwal sa kabila ng pag-iral ng mga walang katulad na anyo na ipinakilala ng mga Samaritano.
[[File:Shomroni tora2.jpg|thumb|left|Samaritan at ang Samaritan Torah]]
Ang mga Samaritano ay naniniwala na isinulat ng [[diyos]] ang kanilang Samaritanong Pentateuch at ibinigay kay [[Moises]] ang unang kopya nito kasama ng dalawang mga tableta na naglalaman ng [[Sampung Utos]].<ref name = "Gaster">Gaster, T.H. "Samaritans," pp. 190–197 in ''Interpreter's Dictionary of the Bible, Volume 4''. George Arthur Buttrick, gen. ed. Nashville: Abingdon, 1962.</ref> Ang mga Samaritano ay naniniwala na ang kanilang mga kopya ay nag-iingat ng tekstong ito na isinulat ng diyos na hindi naliko hanggang sa kasalukuyang
==Mga paghahambing ng Samaritanong Pentateuch sa ibang mga bersiyon==
===Masoretikong Pentateuch ng Hudaismo===
Kabilang sa pinaka-mapapansing mga semantikong pagkakaiba ng Samaritanong Pentateuch sa [[Masoretiko]]ng Pentateuch ay nauugnay sa lugar na sambahan ng Samaritano sa [[Bundok Gerizim]]. Ang bersiyong Samaritano ng [[Sampung Utos]] ay nag-uutos na magtayo ng dambana sa [[Bundok Gerizim]] kung saan ang lahat ng mga handog ay ihahandog.<ref>{{cite web|url=http://web.meson.org/religion/torahcompare.php |title=Overview of the Differences Between the Jewish and Samaritan Versions of the Pentateuch |publisher=Web.meson.org |date= |accessdate=2011-12-05}}</ref><ref name = "Soggin"/> Ang utos na ito ay wala sa tumutugong teksto ng [[Masoretiko]] ng Hudaismo. Gayunpaman, ang {{bibleverse||Deuteronomy|27:4|HE}} sa Masoretiko ay nag-uutos na magtayo ng dambana sa [[Bundok Ebal]] na pinalitan sa Bundok Gerizim sa Samaritanong Pentateuch. Ang pagsasama ng Samaritanong Pentateuch ng Gerizim sa Sampung Utos ay nagbibigay diin sa sanksiyon ng diyos na ibinigay sa lugar ng sambahan ng pamayanang Samaritano.<ref name = "Purvis"/> Ang pagkakaibang ito ay sinusuportahan ng mga pagbabago sa tenso ng pandiwa sa Samaritanong Pentateuch na nagpapakita na '''pinili'' na ng diyos ang lugar na ito. Ang tensong hinaharap na ''pipiliin'' ang ginagamit sa Masoretikong Pentateuch. <ref name = "Purvis"/>
Kabilang din sa mga anyong iba sa Samaritanong Pentateuch ang pag-aalis ng wikang [[antromorpismo|antromorpiko]] na naglalarawan sa diyos at nagpakilala ng mga pagitan upang magsagawa ng mga aksiyon na itinuturo ng direkta ng Masoretiko sa diyos. Sa mga instansiyang inilalarawan sa Masoretiko si [[Yahweh]] bilang "tao ng digmaan"({{bibleverse||Exodus|15:3|HE}}), ang Samaritanong Pentateuch ay gumagamit ng "bayani ng digmaan" na pariralang nilapat sa mga nilalang na espiritwal. Sa {{bibleverse||Numbers|23:4|HE}}, Ang pagbasang Samaritano na "Natagpuan ng Anghel ng Panginoon si Balaan" ay pumalit sa Masoretiko "Ang nakatagpo ng Diyos si Balaam". <ref>[http://archive.org/stream/cu31924029099864#page/n326/mode/1up Thomson 1919, p. 312.]</ref> Ang ilang mga pagkakaiba ay nagpapakita ng mga nosyon ng Samaritano ng kagandahang asal gaya ng pagbabago sa {{bibleverse||Genesis|50:23|HE}} ng "sa mga tuhod ni Jose" tungo sa "sa mga araw ni Jose". Ang mga skribang Samaritano na nagpakahulugan ditong literal ay natagpuang hindi angkop na ang ina ng mga apo ni Jose ay manganganak sa kanyang mga tuhod. <ref>[http://books.google.com/books?id=SBMXnB4CRpUC&pg=PA94 Vanderkam 2002, p. 94].</ref>Ang mga natatanging anyo sa Samaritanong Pentateuch ay matatagpuan rin sa ilang mga tekstong pambatas kung saan ang pagsasanay na Samaritano ay iba mula sa inuutos sa loob ng mga tekstong [[rabbi]]nikal. <ref name = "Purvis"/> Sa mga 34 instansiya, ang Samaritanong Pentateuch ay nag-angkat ng mga teksto mula sa parallel o sinoptikong talat sa ibang mga bahagi ng Pentateuch.<ref name = "Purvis"/> Ang mga pagpapalawig na ito sa teksto ay nagtatala ng mga usapan at pangyayari na ipinapahiwatig o ipinagpapalagay sa ibang mga bahagi ng salaysay ngunit hindi hayagang itinala sa Masoretikong Pentateuch. <ref name = "Purvis"/> Ang Samaritanong Pentateuch sa maraming mga okason ay nagdagdag rin ng mga [[paksa (grammar)|paksa]], mga preoposisyon, mga partikulo, mga apositibo, at mga pag-uulit ng salita at parirala sa loob ng isang talata upang liwanagin ang kahulugan ng teksto.<ref name = "Purvis"/>
===Torah ng Septuagint===
Ang [[Septuagint]] (LXX) ay umaayon sa Samaritanong Pentateuch sa tinatayang 1900 ng mga 6,000 pagkakaiba sa Masoretikong Pentateuch. <ref name = "Hjelm77"/>
===Latin Vulgate===
Ang ilang mga talata ng Latin Vulgata ay nagpapakita ng pag-aayon sa Samaritanong Pentateuch laban sa Masoretikong Pentateuch. Halimbawa, sa {{bibleverse||Genesis|22:2|HE}} sa Samaritanong Pentateuch ay nakalagay ang "lupain ng [[Moreh]]"(Hebreo: מוראה) samantalang sa Masoretiko ay "lupain ng [[Moriah]]" (Hebrew: מריה). Ang "lupain ng Moreh" ay itinuturing na anyong Samaritano dahil ang Moreh ay naglalarawan ng rehiyon sa palibon ng [[Shechem]]<ref>[http://books.google.com/books?id=wi9OAAAAYAAJ&pg=PA31 Barton 1903, p. 31].</ref> kung saan ang [[Bundok Gerizim]] ay matatagpuan. Ito ay isinalin sa Vulgate bilang ''in terram visionis'' ("sa lupain ng pangitan") na nagpapahiwatig na si [[Jerome]] ay pamilya sa pagbasang "Moreh" na isang salitang Hebreo na ang mga katinig ay nagmumungkahi ng "pangitain". <ref>[http://archive.org/stream/cu31924029099864#page/n328/mode/1up Thomson 1919, pp. 312-313.]</ref>
==Mga sanggunian==
{{reflist}}
| |||