Septuagint: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
Atn20112222 (usapan | ambag) No edit summary |
Atn20112222 (usapan | ambag) No edit summary |
||
Linya 7:
Sa paglipas ng panahon, ang LXX ay nakilala bilang "Griyegong Lumang Tipan" ng [[Kristiyanismo]] na nagsasama ng mga salin ng lahat ng mga aklat ng [[Tanakh]] at ng mga aklat na kalaunang itinuring na [[apokripa]] o [[deuterokanoniko]] na ang ilan ay isinulat sa Griyego. <ref name=lxxshift /> Ang ilang mga bersiyon ay tanging naingatan sa anyong pragmentaryo. Dahil sa pagiging akdang komposito, ang proseso ng pagsasalin ng sinaunang Septuagint ay may ilang natatanging mga yugto. Ito ay nagsimula sa ikatlong siglo BCE at nakumpleto noong 132 BCE.<!-- how did it "shift to Christian adoption, whatever that means, by 132 BC?? :: !because of the vanishing hellenistic judaism and the arise/development of today christianity!--><ref>[http://books.google.com/books?id=owd9zig7i1oC&pg=PA369 ''Life after death: a history of the afterlife in the religions of the West'' (2004)], Anchor Bible Reference Library, [[Alan F. Segal]], p.363</ref><ref>Gilles Dorival, Marguerite Harl, and Olivier Munnich, La Bible grecque des Septante: Du judaïsme hellénistique au christianisme ancien (Paris: Cerfs, 1988), p.111</ref><ref name="ndq" /><ref name="Jobes and Silva">{{cite book |author=[[Karen H. Jobes]] and [[Moises Silva]] |coauthors= |title=Invitation to the Septuagint |year=2001 |publisher=[[Paternoster Press]] |quote= | url=http://books.google.com/books?id=OysSAQAAIAAJ&q |isbn=1-84227-061-3 }}</ref>
Bukod sa [[Vetus Latina]], ang Septuagint rin ang basehan ng mga
==Pagkakalikha==
Ayon sa ([[pseudepigrapiko]]ng) [[Sulat ni Aristeas]] at inulit na pagpapalamuti ni Philo, Josephus at iba't ibang mga kalaunang mga sangguniang Hudyo at Kristiyano, unang isinalin ng mga Hudyong skolar ang [[Torah]](unang limang aklat ng Tanakh) sa [[Griyegong Koine]] noong ika-3 siglo BCE.<ref>{{cite book |author=[[Flavius Josephus]] |coauthors= |title=[[Antiquities of the Jews]] |year= |publisher= |quote= | url= |isbn= }}</ref><ref>{{cite book |author=[[William Whiston]] |coauthors= |title=The Complete Works of Josephus |year=1998|publisher=[[T. Nelson Publishers]] |quote= | url=http://books.google.com/books?id=_4YBAAAACAAJ&dq |isbn= 0-7852-1426-7 }}</ref> Ang tradisyonal na paliwanag ay ang saling ito ay inisponsoran ng pinuno ng Ehipto na si [[Ptolomeo II Philadelphus]] <ref>{{Cite web | last = Davila | first = J | title = Aristeas to Philocrates | work = Summary of lecture by Davila, February 11, 1999 | publisher = University of St. Andrews, School of Divinity | year = 2008 | url = http://www.st-andrews.ac.uk/divinity/rt/otp/abstracts/aristeas/ | accessdate = June 19, 2011}}</ref> para sa paggamit ng maraming mga [[Hudyong Alexandriano]] na bihasa sa Griyego ngunit hindi sa Hebreo. Ang [[Talmud]] ay nagpapatuloy ng kwento ng [[Sulat ni Aristeas]]:
Linya 95:
===Paggamit ng mga Kristiyano===
Ang [[sinaunang Krisitiyanismo|Sinaunang Kristiyanong]] iglesia ay gumamit ng mga tekstong Griyego<ref name=lxxshift /> dahil ang Griyego ang [[lingua franca]] ng [[Imperyo Romano]] sa panahong ito at ang wika ng iglesiang Griyego-Romano([[Aramaiko]] ang wika ng [[Simbahang Ortodoksong Syriac|Kristiyanismong Syriako]] na gumamit ng mga [[Targum]]). Ang relasyon sa pagitan ng paggamit ng mga [[apostol]] ng [[Lumang Tipan]] ng Septuagint at isang nawalang tekstong Hebreo ay komplikado. Ang Septuagint ang pangunahing pinagkunan o pinagsipian(quoted) ng mga talata ng Lumang Tipan ng mga may akda ng Bagong Tipan. Ang 300 sa 350 mga sipi ng mga talata ng Lumang Tipan sa mga aklat ng Bagong Tipan kabilang ang mga salita ni [[Hesus]] ay sinipi sa Septuagint. Ang ilan ay hindi hinango sa Septuagint. Ayon kay [[Jeronimo]], ang Matt 2:15 at 2:23, Juan 19:37, Juan 7:38, 1 Cor. 2:9.<ref name="Jerome">St. Jerome, ''Apology Book II''.</ref> ay mga halimbawang hindi matatagpuan sa Septuagint kundi sa tekstong Hebreo. Ang Matt 2:23 ay wala rin sa kasalukuyang tekstong [[Masoretiko]] bagaman ayon kay Jeronimo ay nasa Isaias 11:1 ito.
Sa karagdagan, nang sumipi ang mga may akda ng [[Bagong Tipan]] sa mga talata ng Lumang Tipan o kung sumisipi mismo si [[Hesus]] ayon sa mga kanonikal na ebanghelyo ay malayang gumamit ng
Pinaniwalaan sa sinaunang simbahang Kristiyano na Septuagint ay isinalin ng mga Hudyo bago ang kapanahunan ni [[Hesus]] at ang Septuagint sa ilang mga lugar nito ay nagbibigay ng interpretasyong [[kristolohikal]] kesa sa tekstong Hebreo(sabihing sa ika-2 siglo CE). Ito ay kinuhang ebidensiya ng mga kristiyano na binago ng mga Hudyo ang tekstong Hebreo sa paraang gumawa sa mga itong hindi kristolohikal. Halimbawa si [[Irenaeus]] tungkol sa Isaias 7:14: "Ang Septuagint ay maliwanag na sumusulat ng isang ''birhen''(sa Griyego ay ''parthenos'') na maglilihi, samantalang ang tekstong Hebreo ayon kay Irenaeus sa panahong ito ay isinalin nina [[Theodotion]] at [[Aquila ng Sinope]](na parehong mga akay sa [[Hudaismo]]) bilang ''dalaga''(Sa Griyego ay ''neanis'' o sa Ingles ay maiden o young woman) na maglilihi. Sa opisyal na Bibliya ng [[Hudaismo]] at basehan ng mga modernong salin ng Bibliya ng Lumang Tipan na tinatawag [[Masoretiko]], ang nakasulat sa Isaias 7:14 ay ''almah'' na nangangahulugang ''dalaga''(young woman). Ayon kay Irenaeus, ginamit ng mga [[Ebionita]] ito upang angkinin na si Jose ang biolohikal na ama ni Hesus. Mula sa pananaw ni Irenaeus, ito ay purong [[heresiya]] na isinulong ng kalaunang mga pagbabagong anti-Kristiyano ng tekstong Hebro gaya ng ebidente sa mas matanda, bago ng Kristiyanong Septuagint.<ref name="Irenaeus">Irenaeus, ''Against Herecies Book III''.</ref>
| |||