Nepotismo: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
m r2.7.1) (robot dinagdag: ro:Nepotism |
Atn20112222 (usapan | ambag) No edit summary |
||
Linya 1:
Ang '''nepotismo'''<ref name=Gaboy/> ay isang anyo ng [[paboritismo]]ng ibinibigay sa mga [[kamag-anak]] o mga [[kaibigan]], na hindi tinitingnan o sinusukat ang kanilang pagiging [[karapat-dapat]].<ref name="dictionary">''Modern Language Association (MLA): "nepotism." The American Heritage® New Dictionary of Cultural Literacy'', Pangatlong Edisyon. ''Houghton Mifflin Company'', 2005. 10 Agosto 2009. [http://dictionary.reference.com/browse/nepotism Dictionary.com].</ref> Ito ang gawain ng isang nanunungkulan o may kapangyarihang tao na pagpabor o paglalaan ng biyaya o posisyon sa malalapit na mga kamag-anak at mga kaibigan.<ref name=Gaboy>{{cite-Gaboy|''Nepotism'', nepotismo}}</ref> Halimbawa nito ang pagpili ng mga kakamag-anakan upang maitalaga sa isang tungkulin, tanggapan, o hanapbuhay.<ref name=Hammond>{{cite-Hammond|''Nepotism''}}, pahina 75.</ref>
==Pinagmulan==
{{Main|Kardinal-pamangkin}}
Ang salitang ''nepotismo'' ay nagmula sa salitang [[wikang Latin|Lating]] ''[[:en:wikt:nepos#Latin|nepos]]'' , na may kahulugang "[[pamangkin]]" o "[[Apo (ng lolo at lola)|apo]]". Nakamit ng nepostismo ang pangalan nito mula sa pagsasanay sa [[Simbahang Katoliko Romano]] noong [[Mga Gitnang Panahon]] nang ang ilang mga [[papa ng Simbahang Katoliko]] na kumuha ng panata ng [[selibasiya]] at kaya ay walang mga sariling anak ay nagbigay sa kanilang mga pamangkin ng mga posisyon ng preperensiya gaya ng kadalasang ipinagkakaloob ng mga ama sa kanilang mga anak na lalake.<ref name="Article Nepotism">{{cite web
|last=
|first=
|authorlink=
|coauthors=
|title=Article Nepotism
|work=New Catholic Dictionary
|publisher=
|date=
|url=http://catholic-forum.com/saints/ncd05726.htm
|doi=
|accessdate=2007-07-12 }}
</ref>
Ang ilang mga papa ay naglagay ng kanilang mga pamangking lalake at iba pang mga kamag-anak sa posisyon ng [[kardinal]]. Kadalasan, ang gayong mga paghirang ay paraan ng pagpapatuloy ng [[dinastiya]] ng papa. Halimbawa, si [[Papa Calixto III]] na pinuno ng pamilyang [[Sambahan ni Borgia]] ay gumawa sa kanyang dalawang mga pamangkin na mga kardinal. Ang isa sa mga ito na si Rodrigo ay kalaunang ginamit ang kanyang posisyong kardinal bilang isang hakbang tungo sa [[papa ng Simbahang Katoliko Romano|kapapahan]] at naging [[Papa Alejandro VI]].<ref>{{cite
web
|last=
|first=
|authorlink=
|coauthors=
|title=Article Pope Alexander VI
|work=New Catholic Dictionary
|publisher=
|date=
|url=http://www.newadvent.org/cathen/01289a.htm
|doi=
|accessdate=2007-07-12 }}
</ref> Pagkatapos nito, ginawa naman ni Papa Alejandro VI na si Alessandro Farnese na kapatid ng kanyang kabit bilang kardinal. Si Farnese ay kalaunang naging [[Papa Pablo III]]. <ref>{{cite web
|last=
|first=
|authorlink=
|coauthors=
|title=Article Pope Paul III
|work=Catholic Encyclopedia
|publisher=
|date=
|url=http://www.newadvent.org/cathen/11579a.htm
|doi=
|accessdate=2007-07-12 }}
</ref>
Si Papa Pablo III ay lumahok din sa nepotismo. Halimbawa, kanyang hinirang ang kanyang mga pamangking lalake na may edad na 14 at 16 bilan gmga kardinal. Ang pagsasanay ng nepotismo sa kapapahan ay nagwakas nang maglabas si [[Papa Inocencio XII]] ng isang [[bull ng papa]] na ''[[Romanum decet Pontificem]]'' noong 1692.<ref name="Article Nepotism"/> Ang bull na ito ay nagbabawal sa mga papa na magkaloob ng mga estado, opisiina o sahod sa sinumang kamag-anak na may ekspepsiyon sa kwalipikadong kamag-anak na maaaring gawing kardinal. Kasabay nito, ang [[Simbahan ng Silangan]] mula ika-16 hanggang ika-19 siglo ay gumawa sa [[Patriarka]] na isang namamanang pamagat na naipapasa mula sa Patriarkang tito tungo sa pamangking lalake. Gayunpaman, ang pagkilos na ito ay sinimulan sa pagkakawasak ni Timur ng mga monasteryong [[nestoryanismo|nestoryo]] sa buong Asya(na ang mga monghe ang mahalagang pinagkukunan ng mga pari at patriarka para sa Simbahang ito) sa pagtatangka na magarantiya ang pag-iral ng isang patriarka. Ito ay napatunayang isang katalista para sa [[sisma|pagkakabahagi]] na umiiral hanggang sa kasalukuyang panahong sa pagitan ng mga Katolikong Kaldeo at mga Asiryong Nestoryo.
== Mga sanggunian ==
{{reflist}}
| |||