|
#REDIRECT [[Talaksan:Flag of New Zealand.svg|thumb|Watawat]]
Ang '''Bagong Selanda''' o '''Bagong Selandya''' ([[Wikang English|Ingles]]: ''New Zealand'', [[Wikang Kastila|Kastila]]: ''Nueva Zelanda'' o ''Nueva Selandya'',<ref>Real Academia Española, ''Diccionario panhispánico de dudas'', [http://buscon.rae.es/dpdI/SrvltConsulta?lema=Nueva%20Zelanda Nueva Zelanda]</ref> na nagmula sa salitang [[Wikang Olandes|Olandes]] na ''Nova Zeelandia'') o '''[[Aotearoa]]''' [[Wikang Maori|Maori]] para sa ''Lupain ng Mahabang Puting Ulap''), ay isang bansa ng dalawang malalaking pulo na [[Hilagang Pulo]] (''Ingles: North Island'') at [[Timog Pulo]] (''Ingles: South Island'') at [[Mga pulo sa New Zealand|maraming mas maliliit na mga pulo]] sa timog-kanlurang [[Karagatang Pasipiko]]. Sa mga bansa sa Timog Pasipiko, ang Bagong Selanda ang may pinakamalaki at pinaka-industrialisadong ekonomiya at pumapangalawa lamang ang populasyon nito sa [[Papua New Guinea]]. Natatangi ang Bagong Selanda sa kanyang pagkabukod, nakahiwalay sa [[Australya]] sa hilaga-kanluran sa pamamagitan ng [[Dagat Tasman]], mga 2,000 km ang pagitan. Ang [[New Caledonia]], [[Fiji]] at [[Tonga]] ang malalapit na mga kapitbahay. Binubuo ng karamihan sa [[populasyon]] sa Bagong Selanda ng mga [[Pakeha|taong nagmula sa Europa]], kasama ang katutubong [[Māori]] na kabilang sa pinakamalaking minorya. Ang mga taong di-Māori na [[Polynesian]] at [[Asya]]no ang mga mahahalagang minorya, lalo na sa mga lungsod.
== Pinanggalingan ng salitang "Bagong Selanda" ==
Ang salitang "Bagong Selanda" ay galing sa [[wikang Olandes]]. Tinawag itong "Nove Zeelandia", pero iningles ito ni [[James Cook]], isang kilalang eksplorador na bumisita sa Bagong Selanda noong 1769. Bagamat ito ang kalimitang ginagamit na pangalan ng bansang ito, may iba namang pangalan ang mga katutubo doon para sa bansa nila.
== Kasaysayan ==
Ang unang mga tao na dumating sa Bagong Selanda ay mga Polynesian na ngayon ay tinatawag na Maori. 'Di tiyak ang maraming mga detalye ng kanilang pagdating. Bagamat may mga kwento ang mga Maori tungkol dito, hindi masisigurado na tunay ang mga ito. Ayon sa mga Maori, ang ninuno nilang si [[Kupe]] ay naglakbay mula sa Hawaiiki hanggang nakarating siya sa Bagong Selanda.
Ang unang ekspedisyon ng mga Europeo na nakarating sa Bagong Selanda ay pinangunahan ng taga-Olanda na si Abel Tasman. Pumunta siya doon noong taong 1642. Ang ilan sa mga kasama niya ay pinatay ng mga Maori, kaya bumalik sina tasman sa [[Olanda]]. Ang susunod na European na pumunta sa Bagong Selanda ay si Capitan James Cook, na dumaan doon noong paglalakbay niya noong 1768-1771. Gumawa si Cook ng mga maayos na mapa ng Bagong Selanda. Pagkatapos niya, dumami ang mga taga-Europe na pumunta doon. Ang karamihan sa kanila ay mga manghuhuli ng balyena at ''seal'', at mga mangangalakal. Susunod na dumating ang mga misyonero. Maraming mga Maori ay tumalikod sa kanilang tradisyonal na pananampalataya at naging mga Kristyano.
Habang dumadami ang mga lumilipat sa Bagong Selanda mula sa [[Europa]], natakot ang mga Maori. Ang iba sa mga [[Pakeha]], o puting taga-Bagong Selanda ay gumagawa ng mga masasamang bagay. Gusto ng mga Maori na pangasiwaan ng reyna ng Inglatera ang mga Pakeha para maparusahan ang mga masasama. Natatakot naman ang mga taga-Inglatera na kukunin ng [[Pransya]] ang Bagong Selanda. Noong ika-6 ng Pebrero, 1840, pinirmahan ng mga Maori ang ''Treaty'' (o usapan) ng ''Waitangi''. Ayon sa usapang ito, mamumuno ang Inglatera sa Bagong Selanda. Ngunit may mga problema ang salin ng usapang ito, at hanggang ngayon ay kontrobersyal pa ang usapang ito.
== Mga sanggunian ==
{{reflist}}
{{stub}}
{{Oceania}}
[[Kategorya:Mga bansa sa Oceania]]
[[Kategorya:Bagong Selanda|*]]
{{Link GA|en}}
{{Link GA|es}}
{{Link GA|fr}}
[[ace:Seulandia Barô]]
[[af:Nieu-Seeland]]
[[als:Neuseeland]]
[[am:ኒው ዚላንድ]]
[[an:Nueva Zelanda]]
[[ang:Nīƿe Sǣland]]
[[ar:نيوزيلندا]]
[[arc:ܢܝܘ ܙܝܠܢܕ]]
[[arz:نيوزيلاندا]]
[[ast:Nueva Zelanda]]
[[az:Yeni Zelandiya]]
[[ba:Яңы Зеландия]]
[[bar:Neiseeland]]
[[bat-smg:Naujuojė Zelandėjė]]
[[bcl:Nueva Zelanda]]
[[be:Новая Зеландыя]]
[[be-x-old:Новая Зэляндыя]]
[[bg:Нова Зеландия]]
[[bi:Niu Zilan]]
[[bm:New Zealand]]
[[bn:নিউজিল্যান্ড]]
[[bo:ནིའུ་ཛི་ལེན་ཌི།]]
[[bpy:নিউজিল্যান্ড]]
[[br:Zeland-Nevez]]
[[bs:Novi Zeland]]
[[bxr:Шэнэ Зеланд]]
[[ca:Nova Zelanda]]
[[cdo:Sĭng-să̤-làng]]
[[ceb:New Zealand]]
[[ckb:نیوزیلاند]]
[[crh:Yañı Zelandiya]]
[[cs:Nový Zéland]]
[[cv:Çĕнĕ Зеланди]]
[[cy:Seland Newydd]]
[[da:New Zealand]]
[[de:Neuseeland]]
[[diq:Zelandaya Newiye]]
[[dsb:Nowoseelandska]]
[[dv:ނިއުޒިލޭންޑު]]
[[dz:ནིའུ་ཛི་ལེནཌ་]]
[[el:Νέα Ζηλανδία]]
[[en:New Zealand]]
[[eo:Nov-Zelando]]
[[es:Nueva Zelanda]]
[[et:Uus-Meremaa]]
[[eu:Zeelanda Berria]]
[[ext:Nueva Zelanda]]
[[fa:نیوزیلند]]
[[fi:Uusi-Seelanti]]
[[fiu-vro:Vahtsõnõ Meremaa]]
[[fo:Nýsæland]]
[[fr:Nouvelle-Zélande]]
[[frp:Novèla-Zèlande]]
[[frr:Nei-Sialun]]
[[fy:Nij-Seelân]]
[[ga:An Nua-Shéalainn]]
[[gag:Eni Zelandiya]]
[[gd:Sealainn Nuadh]]
[[gl:Nova Zelandia - New Zealand]]
[[got:𐌽𐌹𐌿𐌾𐌰 𐍃𐌰𐌹𐍅𐌰𐌻𐌰𐌽𐌳]]
[[gv:Yn Teelynn Noa]]
[[hak:Néu Sî-làn]]
[[he:ניו זילנד]]
[[hi:न्यूज़ीलैण्ड]]
[[hif:New Zealand]]
[[hr:Novi Zeland]]
[[hsb:Nowoseelandska]]
[[ht:Nouvèl Zelann]]
[[hu:Új-Zéland]]
[[hy:Նոր Զելանդիա]]
[[ia:Nove Zelanda]]
[[id:Selandia Baru]]
[[ie:Nov-Zeland]]
[[ilo:Baro a Selanda]]
[[io:Nova-Zelando]]
[[is:Nýja-Sjáland]]
[[it:Nuova Zelanda]]
[[ja:ニュージーランド]]
[[jbo:zis. poi cnino]]
[[jv:Sélandia Anyar]]
[[ka:ახალი ზელანდია]]
[[kbd:Зелэнд ЩӀэ]]
[[kk:Жаңа Зеландия]]
[[kl:New Zealand]]
[[km:ញូស៊ីឡែន]]
[[kn:ನ್ಯೂ ಜೀಲ್ಯಾಂಡ್]]
[[ko:뉴질랜드]]
[[krc:Джангы Зеландия]]
[[ku:Zêlanda Nû]]
[[kv:Выль Зеландия]]
[[kw:Mordir Nowydh]]
[[la:Nova Zelandia]]
[[lad:Mueva Zelanda]]
[[lb:Neiséiland]]
[[lez:ЦӀийи Зеландия]]
[[li:Nui-Zieland]]
[[lij:Neuva Selanda]]
[[lmo:Növa Zelanda]]
[[lo:ປະເທດນູແວນ ເຊລັງ]]
[[lt:Naujoji Zelandija]]
[[lv:Jaunzēlande]]
[[mi:Aotearoa]]
[[mk:Нов Зеланд]]
[[ml:ന്യൂസീലൻഡ്]]
[[mn:Шинэ Зеланд]]
[[mr:न्यू झीलँड]]
[[mrj:У Зеланди]]
[[ms:New Zealand]]
[[mt:New Zealand]]
[[my:နယူးဇီလန်နိုင်ငံ]]
[[na:Niu Djiran]]
[[nah:Yancuīc Zetlālpan]]
[[nds:Niegseeland]]
[[nds-nl:Ni'j-Zeelaand]]
[[ne:न्यू जील्याण्ड]]
[[new:न्यु जिल्यान्द]]
[[nl:Nieuw-Zeeland]]
[[nn:New Zealand]]
[[no:New Zealand]]
[[nrm:Nouvelle Zélande]]
[[oc:Nòva Zelanda]]
[[or:ନିଉଜିଲ୍ୟାଣ୍ଡ]]
[[os:Ног Зеланди]]
[[pa:ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ]]
[[pam:New Zealand]]
[[pih:Nyuu Ziilan]]
[[pl:Nowa Zelandia]]
[[pms:Neuva Zelanda]]
[[pnb:نیوزی لینڈ]]
[[pnt:Νέα Ζηλανδία]]
[[pt:Nova Zelândia]]
[[qu:Musuq Silanda]]
[[rm:Nova Zelanda]]
[[ro:Noua Zeelandă]]
[[roa-rup:Naua Zeelanda]]
[[roa-tara:Nuève Zelanne]]
[[ru:Новая Зеландия]]
[[rue:Новый Зеланд]]
[[rw:Nuveli Zelande]]
[[sa:न्यू-जीलैंड]]
[[sah:Саҥа Зеландия]]
[[scn:Nova Zilanna]]
[[sco:New Zealand]]
[[se:Ođđa-Selánda]]
[[sh:Novi Zeland]]
[[simple:New Zealand]]
[[sk:Nový Zéland]]
[[sl:Nova Zelandija]]
[[sm:Niu Sila]]
[[so:New Zealand]]
[[sq:Zelanda e Re]]
[[sr:Нови Зеланд]]
[[su:Selandia Anyar]]
[[sv:Nya Zeeland]]
[[sw:New Zealand]]
[[szl:Nowo Zylandyjo]]
[[ta:நியூசிலாந்து]]
[[te:న్యూజీలాండ్]]
[[tg:Зеландияи Нав]]
[[th:ประเทศนิวซีแลนด์]]
[[tk:Täze Zelandiýa]]
[[tpi:Niu Silan]]
[[tr:Yeni Zelanda]]
[[tt:Яңа Зеландия]]
[[ty:Aotearoa]]
[[ug:يېڭى زېلاندىيە]]
[[uk:Нова Зеландія]]
[[ur:نیوزی لینڈ]]
[[uz:Yangi Zelandiya]]
[[vec:Nova Zełanda]]
[[vep:Uz' Zelandii]]
[[vi:New Zealand]]
[[vls:Nieuw-Zêeland]]
[[vo:Nula-Seleäns]]
[[wa:Nouve Zelande]]
[[war:New Zealand]]
[[wo:Seland-Gu-Bees]]
[[wuu:新西兰]]
[[xal:Шинзелендин Орн]]
[[xmf:ახალი ზელანდია]]
[[yi:ניו זילאנד]]
[[yo:New Zealand]]
[[za:Saen Saelanz]]
[[zea:Nieuw-Zeêland]]
[[zh:新西兰]]
[[zh-classical:紐西蘭]]
[[zh-min-nan:Sin Jia̍t-lân-jia]]
[[zh-yue:紐西蘭]]
[[zu:INyuzilandi]]
| 