Ehekutibong sangay: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
No edit summary |
m Inalis ang binago ni 112.204.46.231, ibinalik sa huling bersyon ni AnakngAraw |
||
Linya 1:
Ang '''ehekutibong sangay''' o '''sangay na tagapagpatupad''' (Ingles: ''executive branch'') ng isang [[pamahalaan]] ang bahagi ng pamahalaan na may nag-iisang kapangyarihan o responsibilidad sa pang-araw araw na pangangasiwa ng [[burokrasya]] ng [[estado]]. Ang paghahati o dibisyon ng kapanyarihan sa magkakahiwalay na mga sangay ng pamahalaan ang sentral na ideya sa [[separasyon ng mga kapanyarihan]].
Ang sistema ng separasyon ng mga kapangyarihan ay nilikha upang ipamahagi ang kapangyarihan mula sa ehekutibong sangay na isang pagtatangka upang maingatan ang indibidwal na kalaayan bilang tugon sa isang pamumunong malupit sa buong kasaysayan. Ang opiser na ehekutibo ay hindi nararapat [[panukalang batas|gumawa ng batas]] na isang tungkulin ng [[lehislatura]] o pakahulugan ang mga batas na tungkulin ng [[hudikatura]]. Ang tungkulin ng ehekutibo ay ipatupad ang batas gaya ng isinulat ng lehislatura at pinakahulugan ng hudikatura.
Ang mga tungkulin ng pinakataas na pinuno ng ehekutibong sangay ay kinabibilangan ng:
*pagiging pinuno ng pamahalaan na nagpapalakad ng katungkulan ng estado, pangangasiwa ng [[burokrasya]] at pagpapasya kung paano ipatutupad ang [[batas]].
*Kalihim pandayuhan na nangangasiwa sa mga [[embahador]] ng estado, pangangasiwa at pagtukoy ng mga [[patakarang pandayuhan]]
*Hepeng komander(commander in chief) na nangangasiwa sa [[pwersang sandatahan]] ng estado at pagtukoy ng mga patakarang pangmilitar.
Sa [[sistemang presidensiyal]], ang pinuno(pangulo) ng ehekutibong sangay ang sabay na pinuno ng estado at pinuno ng pamahalaan. Sa mga [[parliamento|sistemang parliamentaryo]], ang [[punong ministro]] na pinuno ng [[gabinete]] ang siya ring pinuno ng [[pamahalaan]] samantalang ang isang seremonyal na [[monarko]](hari o reyna) o sa isang [[pangulo]] ang pinuno ng estado.
==Batas konstitusyonal==
Sa [[agham pampolitika]] at [[batas konstitusyonal]], ang '''sangay tagpagpaganap''' o '''sangay ehekutibo''' ay ang sangay ng [[pamahalaan]] na may pananagutan para sa araw-araw na pangangasiwa. Sa maraming bansa, ito na lamang ang tinatawag na "pamahalaan", ngunit ang paggamit na ito ay maaaring nakalilito sa isang kontekstong pandaigdig. Ang sangay tagapagpaganap na naglalaman ng mga [[pinuno ng pamahalaan]], na ang pinuno ng sangay na ito. Sa ilalim ng doktrina ng [[paghihiwalay ng mga kapangyarihan]], ang sangay tagapagpaganap ay hindi inilikha para gumawa ng mga batas (tungkulin ng [[batasan]]), ni sa pagbigay-kahulugan sa ito (tungkulin ng [[hukuman]]), kundi sa pagpapatupad ng mga ito. Sa pagsasanay gayunman, ang paghihiwalay ay bihirang tiyak.
Ang tagapagpaganap ay kinilala sa pamamagitan ng [[pinuno ng pamahalaan]]. Sa isang [[sistemang pampanguluhan]], ang taong ito (ang [[pangulo]]) ay maaari ring maging [[pinuno ng estado]], kung saan sa [[sistemang parlamentaryo]], siya ay karaniwan ang lider ng pinakamalaking [[partido]] sa [[lehislatura]] at ay karaniwang kilala bilang [[punong ministro]] ([[Taoiseach]] sa [[Republika ng Irlanda]], [[kansilyer]] sa [[Alemanya]] at [[Austria]]). Sa [[Pransya]], naibahagi ang kapangyarihang tagapagpaganap sa pagitan ng [[Pangulo ng Pransya|Pangulo]] at ang [[Punong Ministro ng Pransya|Punong Ministro]], at mga sistemang ito ay ikinopya ng mga dating kolonyang Pranses, habang sa [[Suwisa]] at [[Bosnia at Herzegovina]], mayroon silang maka-kolehiyo na ginagampanan ng pinuno ng estado at ng pamahalaan. Ang pinuno ng pamahalaan ay tinutulungan ng iilang mga [[ministro (pamahalaan)|ministro]], na kadalasan ay may pananagutan para sa mga partikular na larangan (gaya ng kalusugan, edukasyon, mga ugnayang panlabas), at ng malaking bilang ng mga [[empleyado ng pamahalaan]] o ng mga [[serbisyo sibil|sibil na tagapaglingkod]].
== Nauukol sa lehislatura ==
(Upang ipatupad ito, kapansin-pansin sa mga tuntunin ng mga empleyado at iba pang imprastraktura.) Ang pangangailangan upang ipatupad ang batas kung ito ay para maging epektibo ng isang antas ng kooperasyon sa pagitan ng mga lehislatura at ang executive sangay: ang lehislatura ay maaaring bumoto sa "libreng beer para sa lahat" , ngunit ang executive ay sa kanyang papel na ginagampanan upang magtanong "na nagbabayad ng Brewer?" Sa maraming mga bansa ang executive ay ang [[pagbeto kapangyarihan|kapangyarihan na pagbeto]] ilan o lahat ng uri ng mga batas, at sa iba pang mga [[parlyamentaryo sistema]] s ang executive ay karaniwang ulo sa pamamagitan ng [[Political partido| partido o mga partido] ] kung saan ang kontrol ng mayorya sa kongreso. Ito ay nagbibigay ng ilang mga executive na kontrol sa batas na kung saan ay lumipas, ngunit ito ay bihira ganap na kontrol sa isang [[demokrasya]]. Sa [[pampanguluhan sistema]] s, ang executive at ang kongreso ay maaaring maging kontrolado ng iba't-ibang partidong pulitikal, ang isang sitwasyon na kilala bilang [[patong (gobyerno)|patong]]: magkabilang panig ay dapat na dumating sa isang kompromiso upang payagan ng gobyerno upang magpatuloy na function, bagama't kumpleto pagbara ay bukod-tangi.
Line 26 ⟶ 41:
== Tingnan din ==
* [[Sangay tagapagpabatas]]
* [[Sangay na
* [[Pamahalaan]]
[[Kaurian:Pamahalaang institusyon]]
[[Kaurian:Batas publiko]]
[[Kaurian:Pamahalaan]]
[[Kategorya:Politika]]
[[Kategorya:Politika]]
[[ar:سلطة تنفيذية]]
[[ast:Poder executivu]]
[[az:İcra hakimiyyəti]]
[[be:Выканаўчая ўлада]]
[[be-x-old:Выканаўчая ўлада]]
[[bg:Изпълнителна власт]]
[[bs:Izvršna vlast]]
| |||