Wikipedia

Bulutong-baka: Pagkakaiba sa mga binago

Browse history interactively
← Nakaraang pagkakaibaSusunod na pagkakaiba →
Content deleted Content added
VisualWikitext
AnakngAraw (usapan | ambag)
166,389 edits
bulutung-tubig
AnakngAraw (usapan | ambag)
166,389 edits
salin pa
Linya 1:
Ang '''bulutong-baka''' (Ingles: ''cowpox''), na tinatawag ding '''bulutong-pusa''' (Ingles: ''catpox'') ay isang uri ng [[karamdaman]] na nakakaapekto sa [[balat]] na sanhi ng [[cowpox virus|birus ng bulutong-baka]]. May kaugnayan ito sa [[birus na vaccinia]]. Ang mga tao o mga hayop na mayroon ng karamdamang ito ay mayroong mga pulang [[paltos]]. Ang sakit ay maaaring kumalat sa pamamagitan ng paghipo magmula sa mga [[baka]] papunta sa mga [[tao]]. Ang birus na nakapagdurulot ng bulutong-baka ay dating ginamit upang maisagawa ang unang matagumpay na [[bakuna]] laban sa ibang karamdaman. Ang karamdamang nilaban sa pamamagitan ng pagbabakuna ay ang nakamamatay na [[bulutung-tubig]]. Ang bulutung-tubig ay dulot na kaugnay na [[birus na variola]]. Kung gayon, ang salitang "bakuna" o "baksinasyon" ay mayroong ugat na [[Latin]] na ''vaca'' na may kahulugang [[baka]].
 
Noong [[1798]], ang manggagamot na [[Inglatera|Ingles]] na si [[Edward Jenner]] ay nakagawa ng isang pagmamasid na mapag-usisa. Namuhay si Jenner sa [[kabukiran]], hindi sa [[kalunsuran]]. Ang ilan sa kaniyang mga pasyente ay nagkaroon ng bulutong-baka, at gumaling mula sa karamdaman. Napansin niya na ang mga pasyenteng hindi muling nagkaroon ng sakit ay tila nagkaroon ng katayuan na [[sistemang imyuno|hindi na tinatalaban]] o hindi na muling mahahawahan ng sakit na ito. Bilang dagdag, tila hindi na rin sila darapuan ng bulutung-tubig. Noong mga panahong iyon, ang bulutung-tubig ay isang nakamamatay na karamdaman, na nakamatay ng karamihan sa mga taong dinapuan nito. Kung kaya't ginamit niya ang pluwidong nakuha niya magmula sa bulutong-baka, at ikinahig ito sa mga taong malulusog. Sa ganitong paraan, nagawa niyang hindi na tatablan ng bulutung-tubig ang mga taong iyon.
 
TheAng Cowpoxbirus ('''Catpox''')ng virusbulutong-baka iso foundbulutong-pusa inay Europenatatagpuan andsa mainly[[Europa]] inat thepangunahing mula sa [[Nagkakaisang Kaharian]] (UK). Ang mga kaso nito sa tao ay napakabihira Humanat casespinakamadalas arena verynakukuha raremagmula andsa mostmga oftenpusang contractedpambahay fromo domesticpusang catsdomestiko. Ang Themga virusbirus isay nothindi commonlykaraniwang foundnatatagpuan insa mga cowsbaka; theang mga pinamamalagiang "imbakan" (mga ''reservoir hostshost'') forng thebirus virusay areang woodlandmga [[rodentdaga]]s particularlyna nasa mga lupaing mapuno, partikular na ang mga ''[[vole]]s.'', na Itisang isuri fromng thesedaga rodentsna thatnapagkukunan domesticng catsbirus getng themga viruspusa. Ang Symptomsmga insintomas catssa includemga lesionspusa onay thekinabibilangan faceng mga sugat (lesyon) sa mukha, neckleeg, pangharap na mga hita, forelimbsbinti, andat pawspaa, andat lessang commonlyhindi uppergaanong respiratorykaraniwan tractna infectionmga impeksiyon sa pang-itaas na daanan ng hininga.<ref name=Mansell_2005>{{cite book|editor=August, John R. (ed.)|chapter=Cutaneous manifestations of viral disease|author=Mansell, Joanne K.;Rees, Christine A.|title=Consultations in Feline Internal Medicine Vol. 5|publisher=Elsevier Saunders|year=2005|isbn=0721604234}}</ref> Ang Symptomsmga ofsintomas infectionna withimpeksiyon cowpoxng virusbirus inng humansbulutong-baka aresa localized,mga [[pustular]]tao lesionsay generallynasa foundisang onlugar thelamang (lokalisado) na mga sugat na mga bukol (bubas) na may nana (mga ''pustule'') na pangkalahatang natatagpuan sa mga [[handkamay]]s andat limitednakahangga tosa thelugar sitena of introductionnapagpasukan. TheAng [[incubationpanahon ng periodinkubasyon]] (theang timeoras betweenna annasa infectionmpagitan andng theimpeksiyon firstat signsng ofunang themga diseasesenyales o tanda ng karamdaman) isay 9–109 dayshanggang 10 mga araw. Ang Thebirus virusay cankaramihan benakikita foundsa mostlyhuli inng latepanahon summerng andtag-araw autumnat panahon ng taglagas.
 
==Paggamit na pangkasaysayan==
==Historical use==
Ang bulutong-baka ay ang orihinal na bakuna laban sa [[bulutung-tubig]]. Pagkaraang maimpeksiyon ng sakit, ang katawan ay karaniwang nagkakamit ng kakayahan na makilala ang kahalintulad na birus ng bulutung-tubig magmula sa mga [[antigen|antiheno]] nito, kung kaya't nakakayanang mas matalab na lumaban sa sakit na bulutung-tubig. Pagdaka, at hanggang sa pangkasalukuyan, ginamit ang isa pang bakuna: ang ''vaccinia''. Kahalintulad ng bulutong-baka ang vaccinia, subalit hindi sila magkapareho.<ref>{{cite web|url=http://www.stanford.edu/group/virus/pox/history.html|title=The Small Pox Story|accessdate=Pebrero 27, 2007}}</ref>
Cowpox was the original vaccine of sorts for [[smallpox]]. After infection with the disease, the body (usually) gains the ability recognise the similar smallpox virus from its antigens and so is able to fight the smallpox disease much more efficiently.
 
Later, and still today, another vaccine was used: ''vaccinia''. Vaccinia is similar to cowpox, but not the same.<ref>{{cite web|url=http://www.stanford.edu/group/virus/pox/history.html|title=The Small Pox Story|accessdate=February 27, 2007}}</ref>
 
==Tingnan din==
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/wiki/Bulutong-baka"