Sinaunang Gresya: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Memosync (usapan | ambag)
Ibinalik sa bersyon ni Atn20112222
Linya 8:
{{history of Greece}}
 
''Sinaunang Kabihasnan ng Gresya
==Tingnan din==
Thursday, January 1, 2009
*[[Gresyang Klasikal]]
 
SINAUNANG KABIHASNAN NG GRESYA
 
ANG KABIHASNAN NG GRESYA
 
klasikal na kabihasnan sa Kanluran (Occident)
 
 
Heograpiya
 
 
 
Hangganan:
 
Silangan – Aegean Sea
Kanluran – Ionian Sea
Timog – Mediterranean Sea
 
 
estratehikong lokasyon para sa kalakalan at pangingisda
mga daungan o look
maganda sa labas, ngunit mabato, mabundok at malubak sa loob
highly motivated ang mga Griyego sa kanilang kapaligiran, kaya’t mataas ang antas ng lakas at talino
 
 
Heograpiya:
 
Timog – Silangan ng Europe
Balkan Peninsula
Irregular ang baybay dagat at maraming magandang daungan
Binubuo ng 1000 pulo
Crete – pinakamalaking pulo
Hindi nabiyayaan ng mainam na yamang likas ang kalupaan ng Greece
75% - kabundukan
Mabato, hiwa-hiwalay, pulu-pulo, mabundok at hindi patag ang mga lupain kaya ang nabuong kabihasnan ay mga watak-watak na lungsod-estado
 
 
 
Sinaunang Kabihasnan ng Minoan at Mycenaean
Archaic Greece (1450 - 700 B.C.E.)
 
 
Kabihasnang Minoan
 
kauna-unahang kabihasnang umusbong sa Greece
Crete
Pinamunuan ni Haring Minos na anak ni Zeus at Europa
Cretan – mahuhusay na manlalayag at mangangalakal
Sir Arthur Evans – isang English na arkeologong nakadiskubre sa kabihasnang Minoan nang mahukay ang Knossos noong 1899
Knossos – maunlad na lungsod at sentro ng Minoan na nasira dahil sa lindol, pagkasunog at pananalakay ng mga dayuhan
Minotaur – isang dambuhala na may ulo ng toro at katawan ng tao na nasila ni Theseus, hari ng Athens
 
 
Bull Leaping
 
Palasyo sa Knossos
 
 
Sir Arthur Evans
 
Labyrs of Gold
 
 
Kabihasnang Mycenaean
 
Kilalang hari si King Agamemnon ng Mycenae
adiskubre ni Heinrich Schliemann
Mycenaean = Achaeans
Mycenae – pinakamalaking lungsod ng Mycenaean
Ang karibal ng Troy, isang mayamang lungsod sa Asia Minor
 
 
 
Maskara ni Agamemnon
 
Heinrich Schliemann
 
Mga Sandatang Mycenaean
 
 
Kulturang Hellenic
Hellenic/ Classical Greece (700 - 324 B.C.E.)
 
o Hellen – ninuno
 
o Hellenic – kabihasnan
 
o Hellas – bansa
 
o Hellenes – tao
 
Tinatayang nagsimula sa unang pagtatanghal ng paligsahan ng mga laro bilang parangal kay Zeus (Olympics, 776 BCE)
 
 
Mga Akda ni Homer:
 
Iliad – tungkol sa digmaan ng mga Griyego at Trojan (Trojan War)
Odyssey – Odysseus – pagbalik sa Greece matapos ang Trojan War
 
 
 
 
 
Greek Mythology
 
 
 
 
12 OLYMPIANS
 
Pangalang Griyego
 
Pangalang Romano
 
Statuwa
 
Diyos/ Diyosa ng:
 
Zeus
 
Jupiter
 
 
Chief God at pinuno ng Mt. Olympus; diyos ng kalangitan, kidlat at hustisya.
 
Hera
 
Juno
 
 
Reyna ng mga Diyos at ng langit; diyosa ng mga kababaihan, ng kasal at ng pagka – ina.
 
Poseidon
 
Neptune
 
 
Diyos ng Karagatan; lindol; gumawa ng ma kabayo
 
Demeter
 
Ceres
 
 
Diyosa ng Fertility, agrikultura, kapaligiran at mga panahon
 
Hestia**
 
Vesta
 
 
Diyosa ng hearth at tahanan
 
Aphrodite
 
Venus
 
 
Diyosa ng pag-ibig, kagandahan, desire, at fertility.
 
Apollo
 
Apollo
 
 
Diyos ng Araw, liwanag, pagpapagaling, musika, tula, propesiya, archery at katotohanan
 
Ares
 
Mars
 
 
Diyod ngh Digmaan, pagkagalit, at pagdanak ng Dugo
 
Artemis
 
Diana
 
 
Diyosa ng pangangaso, ng mga dalaga, at ng Buwan
 
Athena
 
Minerva
 
 
Diyosa ng Katalinuhan, at strategic battle.
 
Hephaestus
 
Vulcan
 
 
Panday ng mga Diyos; diyos ng apoy
 
Hermes
 
Mercury
 
 
Kartero ng mga Diyos; diyos ng komersyo, bilis, magnanakaw at kalakalan
 
**Hades
 
Pluto
 
 
Diyos ng Impiyerno
 
**Dionysus
 
Bacchus
 
 
Diyos ng Alak
 
**maaaring magkapalit
 
 
Lungsod-Estado ng Athens at Sparta
 
 
Demokratikong Polis ng Athens
 
Demokratikong Polis
Cradle of the Western Civilization
Malapit sa karagatan (kalakalan)
Kapatagan na may mga burol at bundok (Mt. Lyccabettus)
Iniwasan ang sentralisadong pamumuno at monarkiya
 
 
Pamahalaan
 
Isinilang ang DEMOKRASYA – pamahalaan ng nakararami
 
o Solon (638-559 BCE)
 
§ Lumikha ng Council of 400
 
o Pisistratus (608-527 BCE)
 
o Cleisthenes
 
§ Ostracism – pinahihintulutan ang mga mamamayan na palayasin ang sinumang opisyal na mapanganib sa Athens
 
o Pericles (443 – 429 BCE)
 
§ Tugatog ng demokrasya
 
§ Pag-upo sa opisina ng mga karaniwang mamamayan
 
Direct Democracy – direktang nakababahagi ang mga Athenians sa pagpili ng kinatawan at maaaring manungkulan
 
o Subalit hindi kasama ang mga babae at banyaga
 
Kultura
 
Lahat ng mga lalaki ay edukado
 
o Sa edad na 7 – 18 taong gulang, sila ay pinag-aaral sa mga pribadong paaralan o mga pribadong tutor; walang pampublikong paaralan
 
§ Pagbasa
 
§ Pagsulat
 
§ Math
 
§ Palakasan
 
§ Pagkanta at Paggamit ng mga instrumento
 
o Pagdating ng 18 taong gulang, sila ay sumusumpa sa harap ni Zeus, pamilya at kaibigan upang ganap ng maging mamamayan ng Athens
 
o Katungkulan: sa umaga - magtrabaho, sa gabi - makipagpulong
 
 
 
 
 
Mandirigmang Polis ng Sparta
 
 
manidirigmang polis
matatagpuan sa Peloponnesus
sandatahang lakas at militar
pananakop ng lupain at pagpapalakas ng militar
Lacedaemon – dating pangalan
Oligarkiya
Karibal ng Athens
 
 
Pamahalaan
Mga Hari
 
lahi ni Hercules
2 inihahalal ng aristokrato
Pangunahan ang sundalo at panrelihyong ritwal
 
Assembly
 
kalalakihan lampas 30 taong gulang
magpasa ng mga batas, magpasya kung digmaan o kapayapaan
 
Ephors at Elders
 
5 bagong miyembro ng Ephors
28 na tao lampas 60 taong gulang ang mga Elders
 
 
Uri ng Lipunan
 
Aristocrats – mayayaman, pakikidigma
Perioeci – mangangalakal, malalayang tao
Helots – magsasaka, alipin
 
 
Kultura
 
militaristiko – makagawa ng mga mamamayang magtatanggol sa Sparta; maging pinakamalakas sa Gresya; manakop ng lupa
 
o 7 taong gulang ang simula ng training ng military
 
o 20 taong gulang magpapakasal
 
o 30 taong gulang maninirahan sa kampo military hanggang 60 taong gulang
 
May kalayaan ang mga kababaihan
 
o Makapagproduce ng malusog na bata
 
mahilig sa bugtong, sports
takot sa pagbabago
Xenophobia – takot sa dayuhan
Mas mahalaga ang militar
 
 
Dahilan ng Pagbagsak
 
Athens
Rebelyong Helots
Kurapsyon
Pagbaba ng birth rate
Kakulangan sa teknolohiya
 
 
 
Athens at Sparta
 
Polis – lungsod – estado ==> mamamayan, teritoryo, soberanya, pamahalaan
 
==>Malaya, may sariling pamahalaan at ang pamumuhay ng mga tao ay nakasentro sa isang lungsod
 
*Acropolis – pinakamataas na lugar ng lungsod – estado kung saan itinatayo ang mga templo
* Agora – bukas na lugar kung saan maaaring magtinda o magtipun-tipon ang mga tao
 
 
 
 
ATHENS
 
SPARTA
 
Layunin:
 
matatalino
 
isip
 
“Estado para sa Tao”
 
malalakas
 
katawan
 
“Tao para sa Estado”
 
Pamahalaan:
 
Demokratiko – nakararami
 
==>”demos” – tao
 
==>”kratos” – kapangyarihan
 
Ostracism – pagpapatalsik ng pinunong banta sa Athens
 
Oligarkiya – iilan
 
Kultura:
 
malalaya
 
Laconic – Laconia
 
==> matipid magsalita
 
military culture
 
==> phalanx – depensa sa digmaan
 
Persian Wars
(449 - 479 B.C.E.)
 
pinamunuan ni Darius the Great ang Persia
tinulungan ng Athens ang Eretria sa Asia Minor
nagpadala ng hukbong pagdigma sa Gresya
 
PERSIAN WARS
 
Pinuno ng Gresya
 
V
 
S
 
Pinuno ng Persia
 
Naganap
 
Battle of Marathon
 
 
 
Miltiades (Athens)
 
Darius
 
mag-isang nilabanan ng Athens dahil hindi tinulungan ng Sparta, bunsod ng religious feast at pamahiin
 
Battle of Thermopylae (isang pass o makipot na pook)
 
 
 
Leonidas
 
(Sparta)
 
Xerxes
 
ipinagkalulo ni Ephialtes ang daan tungo sa Thermoplyae
 
natalo ang 300 Spartans
 
Battle of Salamis (isang kipot sa Athens)
 
 
 
Themistocles
 
(Athens)
 
Xerxes
 
labanan sa tubig at lupa
 
Battle of Platea
 
 
 
Mardonus (Athens)
 
Xerxes
 
tuluyan nang bumalik ang mga Persiano sa kanilang lupain
 
 
Panahon ni Pericles:
Ang Golden Age ng Athens
 
Golden Age ng Democracy
 
 
Golden Age - pinakamataas na antas ng:
 
kapangyarihan
kayamanan
kultura
kapayapaan
 
 
 
Pericles
 
anak nina Xanthippus at Arigaste na nasa upper class
nakapangasawa ng isang Hateran na si Aspasta
guro: Anaxagoras (pulitika, pagdedebate), Damon (musika) at Zeron (math)
statesman sa loob ng 40 taon
unang ideal na demoksrasya – lahat ay pantay-pantay
nagpatayo sa Parthenon, ang templo ni Athena
Naxos – pinasunog dahil sa pag-agaw ng Delian League
Cimon – karibal ni Pericles
Orator o mananalumpati
 
 
Pamana ng Golden Age ng Athens
 
demokrasya
trial by jury – paghaharap sa 500 jury
epics – mahahabang tula tungkol sa mga bayani at diyos
scientific method
architecture
theatre
Socratic Method – Question and Answer method
Philosophy
Olympics (karangalan ni Zeus)
Arkitektura
Mga Columns: Donic, Ionic, Corinthian
 
 
Mga Ambag ng Kabihasnan ng Gresya
Mga Dakilang Griyego
 
Istruktura:
 
o Parthenon – templo na parangal kay Athena
 
§ Phidias – gumawa ng palamuti ng Parthenon
 
o Agora – parisukat na lugar bukas para sa mga pagsasalo at pagtitipon
 
o Temple of Olympian Zeus – templo parangal kay Zeus, ang ang hari ng Olympian Gods
 
Agham
 
o Pythagoras – Geometry (Pythagorean Theorem)
 
o Archimedes – circumference ng bilog; specific gravity
 
o Euclid – Ama ng Geometry
 
o Aristarchus – rebolusyon at rotasyon ng mundo
 
o Erastosthenes – circumference ng daigdig; latitude at longitude sa mapa
 
Drama
 
o Aristophanes – tanyag sa pagsulat ng komedya
 
o Aeschylus,Sophocles, Euripedes – drama/trahedya
 
Medisina
 
o Hippocrates – Ama ng Medisina
 
o Herophilus – Ama ng Anatomy
 
o Erasistratus – Ama ng Physiology
 
Kasaysayan
 
o Herodotus – Ama ng Kasaysayan
 
o Thucydides – sumulat ng History of the Peloponnesian War
 
Pilosopiya
 
o Socrates – katwiran at hindi emosyon ang dapat manaig sa pag-uugali;
 
§ “the unexamined life is not worth living”
 
o Plato – estudyante ni Socrates;
 
§ ang batas ay para sa lahat;
 
§ tanging mga pilosopo ang maaaring maging matalino at magagaling na pinuno
 
o Aristotle – estudyante ni Plato; guro ni Alexander the Great
 
§ pinag-aralan ang mga hayop, halaman, astronomiya, at pisika;
 
§ tiningnan ang iba’t ibang uri ng pamahalaan
 
 
 
Peloponnesian Wars
(431 - 404 B.C.E.)
 
 
Delian League – pagbubuklod-buklod ng mga lungsod-estado sa Greece sa pamumuno ng Athens
 
o Hindi mapayapa dahil pinilit ng Athens na pagbayarin ng buwis ang mga kasapi
 
o Kinakamkam ng mga Athenians ang mga lupain
 
o Inilaan ang mga pinakamagandang kalakal sa sarili
 
o Naging daan para magpalawig ng imperyong pangkalakalan ang Athens
 
 
DELIAN LEAGUE
 
V
 
S
 
PELOPONESSIAN LEAGUE
 
Sa pamumuno ng Athens
 
Kasama ang 150 lungsod-estado
 
Sa pamumuno ng Sparta
 
kasama ang mga lungsod-estado sa Peloponnesus
 
tinalo ng Sparta ang Athens noong 404 BCE
Battle of Leuctra – nawalan ng pamumuno ang Sparta sa mga nagsisigalot na polis
Naiwang hiwa-hiwalay ang Greece
 
 
 
Ang Macedonia at Si Alexander the Great
 
King Philip II
 
paghanga sa kulturang Greek
kinuha si Aristotle upang maging guro ng anak
sakupin at pag-isahin ang mga lungsod-estado ng Gresya
Labanan sa Chaeronea – nalupig ng Macedonia ang Greece
Planong sakupi ang Persia
Pinatay ng sariling boy-guard
 
 
Alexander the Great
 
Macedon
Ipinganak noon Hunyo 20, 356 BCE nina Philip II at Olympias of Epirus
20 taong gulang noong mahirang na hari ng Macedon (336 BCE)
Magaling na manlalaro
Estudyante ni Aristotle
- pinakamagaling at pinakadakilang lider pangmilitar sa kasaysayan ng daigdig
 
- pinakamalaking imperyo sa daigdig
 
- sinimulan niya ang pakikipagsapalaran sa dimaan nang masugpo ang watak-watak na Gresya at idineklara ang sarili bilang hari nito
 
- Layunin – pag-isahin ang lahat ng tao at pagsamahin ang mga kultura ng Greece, Egypt, Fertile Crescent at India
Kultura ng Silangan + Kultura ng Kanluran
 
- Hellenistiko – East and West Culture
 
- Nagtatag ng 70 lungsod-estado, kabilang ang Alexandria (Egypt)
 
- Ang mga nasakop ay ginamit upang maglingkod sa pamahalaan at sa kanyang hukbo
 
- Hindi nagpapabayad ng buwis
 
 
 
Kulturang Hellenistic
Hellenistic Greece
 
Hellenic – kabihasnan
Hellenes – tao
Hellenistik – magkasamang kultura ng Greece at Asia (Greco – Oriental)
Sentro: Alexandria (Egypt), Antioch (Syria), Perganum (Asia Minor)
 
 
Kasaysayan ng Pananakop ni Alexander the Great
 
334 BCE – tinawid ang Asia Minor kasama ang 35,000 hukbo
 
o Granicus River – unang labanan
 
o Pinalaya ang mga Greek sa Asia Minor
 
333 BCE – labanan sa Issus
 
o Alexander laban sa mga Persiano
 
o Umatras si King Darius III
 
o Nasakop ang Phoenicia
 
332 BCE – nasakop ang Egypt
 
o Ginawang pharaoh si Alexander
 
o Natatag ang Alexandrea - sentro ng kultura
 
331 BCE – labanan sa Gaugamela
 
o Persiano vs. Alexander
 
o Babylon
 
o Napasakamay ang lungsod ng Susa
 
o Persepolis
 
==> itinuturing ni Darius III na royal city
 
==> pinasunog
 
327 BCE – buong Imperyong Persiano ay nasakop
 
o Narating ang lambak ng Indus
 
o Labanan sa Pakistan – namatay si Bucephalus (paboritong kabayo ni Alexander)
 
o Natigil ang pananakop
 
323 – namatay si Alexander the Great
 
o Nahati sa tatlong kaharian ang kanyang imperyo
 
Macedonia, Greece – Antigonus
Egypt – Ptolemy
Imperyong Persia – Seleucus
 
 
 
''''''''Makapal na panitik''''''
 
==Mga sanggunian==
{{reflist}}