Kaluban: Pagkakaiba sa mga binago

| Name = PukiKaluban

| Caption = Mga organo ng pambabaeng sistemang reproduktiboreproduktibong pambabae, na makikita ang pukikaluban sa gitna.

| Caption2 = [[Bulva]] na kasama ang bukana ng pukikaluban

| Artery = pang-itaas o superyor na bahagi ng [[arteryang uterino]] (arteryang pangbahay-bata), gitna at inperyor o pang-ilalim na mga bahagi ng [[arteryang bahinal]] (arteryang pampukipangkaluban)

| Vein = ''uterovaginal venous plexus'', [[vaginal vein|benang pampukipangkaluban]]

| Nerve = SympatetikoSimpatetiko: ''[[lumbar splanchnic plexus]]''<br />Parasimpatetiko: ''[[pelvic splanchnic plexus]]''

Ang '''pukekaluban''' o, '''puki''' o '''kiki''' o '''kike'''<ref name=Bohol>[http://www.bohol.ph/diksyunaryo.php?sw=vagina&lang=English Philippine Online Dictionary (Talasalitaang Pang-Pilipinas sa Internet)]</ref> ay ang pisikal na pantukoy sa kasarian ng mga kababaihan sa ilang mga hayop kabilang ang mga [[tao]]. Dito lumalabas ang ihi at buwanang daloy at dito pinapasok ang [[titi]] o ari ng lalaki para sa [[reproduksyon]]. Sa tao, ito'y may patayong butas at tinutubuan ng [[bulbol]] ang ibabaw. Sa butas na ito pinapasok ang tite para lumabas ang semilya ng lalaki.

Sa [[Ingles]], kilala ang pukekaluban bilang ''vagina'', na nagmula sa Latin na ''vāgīna'', literal na may kahulugang ''"sheath"'' o ''"scabbard"'', na may ibig sabihing "suksukan", "kaluban" o "kaloban".<ref name=LV>[http://www.lingvozone.com/main.jsp?action=translation&do=dictionary&language_id_from=23&language_id_to=38&word=vagina ''vagina'', kaluban], lingvozone.com</ref><ref name=Bansa>[http://www.bansa.org/dictionaries/tgl/?dict_lang=tgl&type=search&data=vagina ''vagina'', kaluban], bansa.org</ref> Kilala rin sa tawag na '''puke''', '''pekpek''', '''buday''', '''pepe''', '''puday''', at '''putay''' sa ibang mga probinsiya sa Pilipinas. Ito ay ang reproduktibong bahagi ng babae. Ito rin ang daluyan ng ihi ng mga babae. Sa pagtatalik, dito ipinapasok ng lalaki ang kanyang titi o ari tuwing nagtatalik at sa sandaling lumabas ang tamod (o semilya) sa titi ay dumaraan ito sa loob ng kiki hanggang ang iilang selulang isperma ay makarating sa obaryo para maging isang selulang itlog ng babae. Ito rin ang nagsisilbing daanan ng sanggol sa sandaling manganganak na ang isang babae.

Ang pukekaluban ay naglalabas ng [[dugo]] at ng [[tisyung biyolohikal]] sa panahon ng [[pagreregla]]. Ang mga [[pasador]] o mga [[tampon]] ay maaaring gamitin upang sipsipin ang ilan sa mga dugong lumalabas sa panahon ng menstruasyon.<ref>{{cite web | url = http://kidshealth.org/teen/sexual_health/girls/menstruation.html | title =All about Menstruation | accessdate = 2010-05-14 }}</ref>

Ang semilya o isperma ay kailangang mailagay sa ibaba ng pukekaluban na malapit sa [[Sipit-sipitan (leeg ng bahay-bata)|sipit-sipitan]] (serbiks), o sa pabilog na buklod ng masel na nasa pasukan papunta sa [[bahay-bata]], at [[mapertilisa]] (mapunlayan) ang [[obumitlugan]] (itlog ng babae) upang [[magdalangtao]] ang isang babae. Sa normal na panganganak, ang mga [[sanggol]] ay lumalabas sa pamamagitan ng pagdaang lumalagos sa pukekaluban.

Habang nanganganak ang isang babae, gumaganap ang puke ay gumaganapkaluban bilang isang "lagusan" o "landas" upang makaraan ang sanggol. Habang nanganganak ang isang babae, angnagbabanat pukeat aybumubuka napakaang nababanat at bumubukakaluban nanang mas malaki at mas maluwang kaysa sa karaniwang nitong [[diyametro]] (bantod).

Kapag ang babae ay [[napukaw na seksuwal]], nakadarama siya ng mga sensasyon o damdaming kaaya-aya sa loob ng rehiyon ng kaniyang henitalya. Ang pukikaluban ay nagkaroon ng kalaparan o lumuluwag na umaabot sa 8.5 cm (4 na mga pulgada), subalit maaaring maging mas malaki kapag nadagdagan ng estimulasyon o pagpukaw.<ref>{{cite web | url = http://www.thesite.org/sexandrelationships/havingsex/performanceproblems/doessizematter | work = TheSite.org | title = Does size matter | accessdate = 2006-08-12 }}</ref> Habang nagaganap ang [[pagtatalik]], ang [[titi]] ng lalaki ay inilalagay sa loob ng pukikaluban ng babae. Ang pukikaluban ay mainit at malambot, at naglalagay ito ng presyon sa titi ng lalaki, na maaaring makapagbigay ng damdaming mabuti para sa kapwang magkapareha at karaniwang nakakagawa na ang lalaki ay magkaroon ng isang [[orgasmo]] pagkaraan ng paulit-ulit na mga pag-indayog at pag-ulos (pagduldol). Hinggil sa orgasmo sa kababaihan, ang pukikaluban ay mayroong mas malaking kakauntian ng mga dulo ng mga [[nerbiyo]] ("ugat" o nerb) kaysa sa [[tinggil]], at dahil sa gayon ang paghagod o paglalagay ng hindi nagbabagong presyon o diin sa tinggil ay karaniwang kailangan upang matulungan ang babae upang makarating o makaabot sa orgasmo.<ref name="Weiten">{{cite book|authors=Wayne Weiten, Dana S. Dunn, Elizabeth Yost Hammer|title=Psychology Applied to Modern Life: Adjustment in the 21st Century|isbn =1-111-18663-4, 9781111186630|publisher=Cengage Learning|year=2011|page=386|accessdate=Nobyembre 14, 2012|url=http://books.google.com/books?id=CGu96TeAZo0C&pg=PT423&dq=&hl=en&sa=X&ei=MwIGT-jxEojU2AWzv5ylCg&ved=0CDwQ6AEwAA#v=onepage&q=false}}</ref><ref name="Can't feel">{{cite web | title = I'm a woman who cannot feel pleasurable sensations during intercourse | publisher = [[Go Ask Alice!]] | date = 8 Oktubre 2004 (Huling Naisapanahon/Muling Nasuri noong 17 Oktubre 2008)| accessdate = Nobyembre 14, 2012|url=http://goaskalice.columbia.edu/im-woman-who-cannot-feel-pleasurable-sensations-during-intercourse |archivedate= Enero 7, 2011|archiveurl = http://web.archive.org/web/20110107184029/http://www.goaskalice.columbia.edu/3229.html}}</ref><ref name="Sex and Society">{{cite book|authors=Marshall Cavendish Corporation|title=Sex and Society, Volume 2|isbn =0761479074, 9780761479079|publisher=Marshall Cavendish Corporation|year=2009|pages=960 pages|accessdate=Nobyembre 14, 2012|url=http://books.google.com/books?id=YtsxeWE7VD0C&pg=PA590&lpg=PA590&dq=&source=bl&ots=YYqnMyUDID&sig=_rwzCljz5MBKMvG_0MsJILX7-HA&hl=en&sa=X&ei=sn0uUO-JOZDy2gWw6IHwAw&ved=0CF0Q6AEwCDgy#v=onepage&q&f=false}}</ref> Habang nagaganap ang orgasmo ng lalaki, naglalabas siya ng [[tamod]] mula sa kaniyang titi na papasok sa loob ng pukikaluban. Ang tamod o semen ay naglalaman ng [[semilya]] (esperma), na maaaring maglakbay mula sa pukikaluban papasok sa [[bahay-bata]] upang pertilisahin ang [[obum]] (itlog ng babae) at gawing [[nagdadalangtao]] (buntis) ang isang babae. Ang lalaki ay maaari ring magkaroon ng isang orgasmo at magpakawala ng semen papaloob sa kiki ng babae kahit na hindi maaaring mabuntis ang babae, katulad ng kapag ang babae ay gumagamit ng [[pampigil sa pag-aanak]], bagamang walang pampigil sa pag-aanak na talagang 100% ang pagiging mabisa.

Ang ''[[G-spot]]'' (literal na "dakong G" o "lugar ng G") ay nilalarawan o binibigyang kahulugan bilang isang napaka sensitibong pook na malapit sa pasukang nasa loob ng pukikaluban ng tao.<ref name=Darling>{{cite journal |author =Darling, CA; Davidson, JK; Conway-Welch, C.|year =1990 |title =Female ejaculation: perceived origins, the Grafenberg spot/area, and sexual responsiveness. |journal = Arch Sex Behav |volume =19 |pages =29–47 |doi =10.1007/BF01541824}}</ref> Kapag pinukaw o nilagyan ng estimulasyon, humahantong ito sa isang malakas na orgasmo o [[pagpapalabas ng babae]] sa ilang kababaihan.<ref>{{cite book |last=Crooks |first=R |coauthors=Baur, K |title=Our Sexuality |origyear=1999 |publisher= Brooks/Cole |location=California}}</ref><ref>{{cite journal | author = Jannini E, Simonelli C, Lenzi A | title = Sexological approach to ejaculatory dysfunction. | journal = Int J Androl | volume = 25 | issue = 6 | pages = 317–23 | year = 2002 | pmid = 12406363 | doi = 10.1046/j.1365-2605.2002.00371.x <!--Nakuha mula sa CrossRef ng DOI bot-->}}</ref><ref>{{cite journal | author = Jannini E, Simonelli C, Lenzi A | title = Disorders of ejaculation. | journal = J Endocrinol Invest | volume = 25 | issue = 11 | pages = 1006–19 | year = 2002 | pmid = 12553564}}</ref> Mayroong ilang mga [[manggagamot]] at mga mananaliksik na nagsasagawa ng espesyalisasyon sa [[anatomiya]] ng mga [[anatomiya ng babae|babae]] na naniniwala na ang G-spot ay hindi umiiral, at, kung umiiral man ito, isa itong dugtong ng tinggil.<ref name=Hines>{{cite journal |author =Hines, T |year =2001 |month =August |title =The G-Spot: A modern gynecologic myth |journal =Am J Obstet Gynecol |volume =185 |issue =2 |pages =359–62 | doi = 10.1067/mob.2001.115995 <!-- Nakuha mula sa CrossRef ng DOI bot-->}}</ref><ref name="O'Connell">{{cite journal |author=O'Connell HE, Sanjeevan KV, Hutson JM |title=Anatomy of the clitoris |journal=The Journal of Urology |volume=174 |issue=4 Pt 1 |pages=1189–95 |year=2005 |month=Oktubre |pmid=16145367 |laysummary=http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/5013866.stm Time for rethink on the clitoris: |laysource=[[BBC News]] |laydate=11 Hunyo 2006 |doi=10.1097/01.ju.0000173639.38898.cd}}</ref><ref name="Kilchevsky">{{cite journal |authors=Kilchevsky A, Vardi Y, Lowenstein L, Gruenwald I.|title=Is the Female G-Spot Truly a Distinct Anatomic Entity?|journal=[[The Journal of Sexual Medicine]]|volume= 2011|issue= |pages= |year=2012 |month= Enero |pmid=22240236|doi=10.1111/j.1743-6109.2011.02623.x|laysummary=http://www.huffingtonpost.com/2012/01/19/g-spot-does-not-exist_n_1215822.html G-Spot Does Not Exist, 'Without A Doubt,' Say Researchers -|laysource=''[[Huffington Post]]''|laydate=Enero 19, 2012}}</ref><ref name="Can't find it">{{cite news|first=Brian|last=Alexander|url=http://todayhealth.today.msnbc.msn.com/_news/2012/01/18/10177335-does-the-g-spot-really-exist-scientist-cant-find-it|title=Does the G-spot really exist? Scientists can't find it|publisher=[[MSNBC]].com|date=Enero 18, 2012|accessdate=Marso 2, 2012}}</ref>