|
grace""""((((((((((((sfd
Ang mga '''Aztec''', '''Aztek''', o '''Astek''' at '''Asteka''' sa pagsasalin, ay mga tao na [[Katutubong Amerikano]] na nanirahan sa [[Mehiko]]. Ang '''Imperyong Aztec''', '''Imperyong Astek''', o '''Imperyong Asteka''' ay tumagal mula ika-14 hanggang ika-16 na daangtaon. Tinawag nila ang kanilang sarili bilang Mehikano o Nahua. Ilang bahagi ng kalinangang Astek ang gumamit ng mga sakripisyong tao at ang paniniwala sa mga nilalang na mitikal. Ang mga Astek ay may lubhang tumpak na kalendaryong binubuo ng 365 mga araw. Mayroon din silang isang kalendaryong pangrelihiyon na binubuo ng 260 mga araw.
{{Link FA|ast}}
{{Link FA|mk}}
Mga relihiyong Indiyano[baguhin]
Ang Mga Relihiyong Indyano ay sinimulan o sinasanay sa subkontinente ng Indya.
Ang Vedismo ang relihiyon ng mga sinaunang Indiyano sa panahong Vedic(1500 BCE hanggang 500 BCE[27])na nagsasalita ng maagang Lumang mga dialektong Indiko na nagmula sa wikang Proto-Indo-Europeo. Ito ang historikal na predesesor ng Hinduismo. Ang liturhiya ay naingatan sa tatlong mga Vedic Samhitas: the Rigveda, Sama-Veda at Yajur-Veda. Sa mga ito, ang Rigveda ang pinakamatanda na isang kalipunan ng mga himno na may petsang 1700 BCE hanggang 1100 BCE at posibleng may petsang mula pa noong 4000 BCE.[28]
Ang Hinduismo ay isang synecdoche na naglalarawan ng mga magkakatulad na pilosopiya ng Vaishnavismo, Shaivismo at mga kaugnay na pangkat na sinanay o itinatag sa subkontinenteng Indiyano. Ang mga konseptong karaniwang pinagsasaluhan ng mga ito ay kinabibilangan ng karma, caste, reinkarnasyon, mantras, yantras at darśana. Ang Hinduismo ang pinakamatandang aktibo pa ring relihiyon sa kasalukuyan. Ang Hinduismo ay hindi isang monolitikong relihiyon ngunit isang kategoryang relihiyoso na naglalaman ng mga dose dosenang magkakahiwalay na mga pilosopiya ng pinagsama bilang Sanātana Dharma na pangalan na ang Hinduismo ay kilala sa buong kasaysayan ng mga tagasunod nito.
Ang Hainismo na pangunahing itinuro ni Parsva(ika-9 na siglo BCE) at Mahavira(ika-6 siglo BCE) ay isang sinaunang relihiyon ng Indiya na nag-aatas ng isang landas na hindi marahas para sa lahat ng mga anyo ng nabubuhay na nilalang sa mundong ito. Ang mga Hain ay pangunahing matatagpuan sa Indiya.
Ang Budismo ay itinatag ni Siddharta Gautama noong ika-6 siglo BCE. Ang mga buddhist ay naniniwala na si Gautama ay naglayon na tulungan ang mga may kamalayang nilalang na wakasan ang kanilang pagdurusa(dukkha) sa pamamagitan ng pag-unawa sa tunay na kalikasan ng phenomena at sa gayon ay tumatakas sa siklo ng pagdurusa at muling kapanganakan(saṃsāra) na pagtatamo ng Nirvana. Ang dalawang kilalang bagong mga sektang Budismo ang Hòa Hảo at ang Dalit na Budismo na hiwalay na umunlad noong ika-20 siglo.
Ang Theravada Budismo na pangunahing sinasanay sa Sri Lanka at Timog Silangang Asya ay nagsasalo ng ilang mga katangian ng mga relihiyong Indiyano. Ito ay batay sa isang malaking kalipunan ng mga tekstong tinatawag na Kanon na Pali.
Ang Mahayana Budismo(o ang Dakilang Sasakyan) ay nagsimula sa pagpapaunlad nito sa Tsina at sinasanay pa rin sa Vietnam, Korea, Hapon, Europa at Estados Unidos. ito ay kinabibilangan ng mga hindi magkakatulad na katuruan gaya ng Zen, Dalisay na Lupain at Soka Gakkai.
Ang Vajrayana Budismo ay unang lumitaw sa Indiya noong ika-3 siglo CE. Ito ay sinasanay sa mga rehiyong Himalaya at sa buong Asya.
Ang Sikhismo ay isang relihiyon na itinatag batay sa mga katuruan ni Guru Nanak at 10 mga sunod sunod na Gurung Sikh noong ika-15 siglo sa Punjab. Ang karamihan nito ay matatagpuan sa Indiya.
Mga relihiyong Iraniano[baguhin]
Ang mga relihiyong Iraniano o relihiyong Irani ang mga sinaunang relihiyon na ang mga ugat ay nauna sa Islamisasyon ng Iran. Sa kasalukuyan, ang mga relihiyong ito ay sinasanay lamang ng mga minoridad.
Ang Zoroastrianismo ay isang relihiyon at pilosopiya na batay sa mga katuruan ng propetang si Zoroaster noong ikaanim na siglo BCE. Ang mga Zoroastrian ay sumasamba sa manlilikhang si Ahura Mazda. Sa Zoroastrianismo, ang kabutihan at kasamaan ay may mga natatanging pinagmulan. Ang masama ay sumusubok na wasakin ang nilikha ni Ahura Mazda at ang kabutihan ay sumusubok na panatilihin ito. Ang relihiyong ito ay pinaniniwalaan ng mga skolar na may malaking impluwensiya sa mga mga paniniwala sa Hudaismo.
Ang Mandaeismo ay isang monoteistikong relihiyon na may malakas na pananaw ng daigdig na dualistiko. Ang mga Mandean ay minsang tinatawag na mga Huling Gnostiko.
Ang mga relihiyong Kurdish ay kinabibilangan ng mga tradisyonal na paniniwala ng Yazidi, Alevi, at Ahl-e Haqq. Ang mga ito ay minsang tinatawag na Yazdânismo.
Mga relihiyong katutubo[baguhin]
Ang Relihiyong katutubo ay tumutukoy sa hindi mas organisadong mga pagsasanay ng mga katutubo. Ito ay tinatawag ring paganismo, shaminismo, animismo, pagsamba ng ninuno, relihiyong pang-aina o totemismo. Ang kategoryang relihiyong katutubo ay pangkalahatang kinabibilangan ng anumang relihiyon na hindi bahagi ng isang organisasyon. Ang mga modernong neopagano ay humahango mula sa relihiyong katutubo para sa inspirasyon.
Ang Aprikanong tradisyonal na relihiyon ay isang kategorya na kinabibilangan ng anumang uri ng relihiyon na sinanay sa Aprika bago ang pagdating Islam at Kristiyanismo gaya ng relihiyong Yoruba o relihiyong San. Maraming mga iba't ibang relihiyon na pinaunlad ng mga Aprikano sa Amerika na hinango sa mga paniniwalang Aprikano kabilang Santería, Candomblé, Umbanda, Vodou, at Oyotunji.
Ang mga relihiyong katutubo ng mga Amerika ay kinabibilangan ng relihiyon ng Aztec, relihiyon ng Inca, relihiyon ng Maya, at mga modernong paniniwalang Katoliko gay ang Birhen ng Guadalupe. Ang relihiyon ng katutubong Amerikano ay sinasanay sa buong kontinente ng Hilagang Amerika.
Ang kulturang Aborihinal na Australya ay naglalaman ng isang mitolohiya at mga sagradong kasanayan na katangian ng relihiyong katutubo.
Ang relihiyong katutubo ng Tsinana sinasanay ng mga Tsino sa buong mundo ay pangunahing isang panlipunang pagsasanay kabilang ang mga popular na elemento ng Confucianismo at Taoismo na may ilang mga labi ng Mahayana Budismo. Ang karamihan ng mga Tsino ay hindi kumikilala sa mga sarili nito bilang reliyoso sanahi ng malakas na impluwensiyang Maoista ngunit ang pagsunod sa mga seremonyang relihiyoso ay nananatiling karaniwang. Ang mga bagong kilusang ito ay kinabibilangan ng Falun Gong at I-Kuan Tao.
Ang tradisyonal na relihiyong Koreano ay sinkretikong pagsasama ng Mahayana Budismo at shamanismong Koreano. Hindi tulad ng Shinto ng Hapon, ang shamanismo ng Korea ay hindi kailanman isinabatas at ang Budismo ay hindi kailanman ginawang pangangailangang panlipunan.
Ang tradisyonal na relihiyong Hapones ay pagsasama ng Mahayana Budismo at sinaunang katutubong mga kasanayan na isinabatas bilang Shinto noong ika-19 siglo. Ang mga Hapones ay nagpanatili ng kaugnayan sa parehong Budismo at Shinto sa pamamagitan ng mga seremonyang sosyal ngunit ang kawalang relihiyon ay karaniwan sa bansang Hapon. Ang pananampalatayang ito'y naniniwala sa Kami, mga spiritong naninirihan sa mundo.
Ang katutubong relihiyon sa Pilipinas ang animismo na sinanay bago ang pagdating ng mga Kastila. Ito ay kalipunan ng mga paniniwala gaya ng paniniwala sa mga espirito, mga diwata at iba pa. Kabilang sa mga sinasambang diyos ay sina Bathala, Adlaw, Mayari, Tala, Kan-Laon at iba pa. Ang iba ay nagsasanay ng pagsamba sa mga ninuno o mga anito. Ang paniniwalang mga katutubo sa Pilipinas na pinaniniwalaan pa rin ng ilan hanggang sa kasalukuyan ay kinabibilangan ng paniniwala sa mga pamahiin, mangkukulam, mambabarang, aswang, dwende at iba pa.
Mga kilusang bagong relihiyoso[baguhin]
Ang mga kilusang bagong relihiyoso ay kinabibilangan ng:
Ang Shinshūkyō ay isang pangkalahatang kategorya para sa isang malawak na iba ibang mga kilusang relihiyoso na itinatag sa Hapon simula ika-19 siglo. Ang pinakamalaking mga kilusang ito na nakasentro sa Hapon ang Soka Gakkai, Tenrikyo, at Seicho-No-Ie.
Ang Cao Đài ay isang sinkretistikong monoteistikong relihiyon na itinatag sa Vietnam noong 1926.
Ang mga repormang kilusang Hindu na mga bagong kilusang sa Indiya ay kinabibilangan ng Ayyavazhi, Swaminarayan at Ananda Marga.
Ang Unitarianong Unibersalismo ay isang relihiyon na inilalarawa ng pagsuporta sa isang malaya at responsableng paghahanap ng katotohanan at kahulugan ngunit walang tinatanggap na kredo o teolohiya.
Ang Scientology ay nagtuturo na ang mga tao ay mga nilalang na imortal na nakalimutan ang kanilang tunay na kalikasan. Ang paraan ng rehabilitasyong espiritwal nito ay isang uri ng pagpapayo na kilala bilang auditing kung saan ang mga nagsasanay nito ay naglalayon na may kamalayang muling maranasan ang mga masasakit o traumatikong pangyayari sa kanilang mga nakaraan upang palayain ang kanilang mga sarili sa mga naglilimitang epekto nito.
Ang Eckankar ay isang relihiyong panteistiko na ang layunin ay lumikha ng diyos sa pang-araw araw na realidad ng buhay ng isang tao.
Ang Wicca ay isang relihiyong neopagano na unang pinasikat noong 1954 nang British na si Gerald Gardner na kinasasangkutan ng pagsamba ng diyos at diyosa.
Ang Druidry ay isang relihiyon na nagtataguyod ng pagtataguyod ng harmoniya sa kalikasan na humahango sa mga pagsasanay ng mga druid.
Ang mga relihiyong UFO ang mga kilusang relihiyoso na naniniwalang ang buhay ng tao ay nauugnay sa mga alien. Ang halimbawa nito ang Raëlism at Lipunang Aetherius.
Ang Satanismo ay isang malawak na kategorya ng mga relihiyon na sumasamba kay Satanas bilang diyos(teistikong Satanismo) o gumagamit kay Satanas bilang simbolo ng karnalidad at mga kahalagahang panglupa(Satanismong LaVeyan).
Ang mga sosyolohikal na klasipikasyon ng mga kilusang relihiyon ay nagmumungkahi na sa loob ng anumang ibinigay na pangkat relihiyoso, ang isang pamayanan ay maaaring kamukha ng iba't ibang mga uri ng istruktura kabilang ang "mga simbahan", "mga denominasyon", "mga sekta", "mga kulto" at "mga institusyon".
Mga isyu[baguhin]
Relihiyon at ekonomika[baguhin]
Ang pambansang sahod ng mga bansa ay negatibong nauugnay sa pagiging relihiyoso ng mga ito. [29]
Ayon sa mga pagsasaliksik, may pangkalahatang negatibong kaugnayan sa pagitan ng pagiging relihiyoso ng mga mamamayan nito at ang kayamanan ng bansa. Sa ibang salita, ang isang mas mayamang bansa ay mas hindi relihiyoso.[29] Ayon sa isang pag-aaral, ang "mga lebel ng pagiging relihiyoso at kreasyonismo ay bumabagsak habang ang mga lebel ng sahod ay tumataas..."[30]
Relihiyon at katalinuhan[baguhin]
Ang iba't ibang mga pag-aaral ay nagmungkahi na ang pag-iisip batay sa intuisyon at pangangatwirang induktibo ay tumataas sa pagkakaroon ng paniniwalang relihiyon at mas konserbatibong mga paniniwala. Ang mga taong hindi relihiyoso ay gumagamit ng pag-iisip na analitikal at pangangatwirang deduktibo. [31] Ang ideya na ang pag-iisip na analitikal ay gumawa sa isang tao na mas hindi relihiyoso ay sinusuportahan ng mga naunang pag-aaral sa isyung ito [32][31] Noong 2008, sinuri ni Helmuth Nyborg kung ang IQ ay nauugnay sa relihiyon at sahod gamit ang data mula sa National Longitudinal Study of Youth. Ang mga resulta ay nagpapakita na ang mga ateista ay nakaiskor ng aberahe na 1.95 mga punto ng IQ na mas mataas sa mga agnostiko at 5.8 mga punto ng IQ kesa sa mga dogmatiko(relihiyoso).[33]
Ang ugnayan sa pagitan ng mga paniniwala sa diyos ng mga bansa at ang aberahe na pambansang IQ(Intelligence Quotient).[34]
Sa isang pag-aaral nina Nyborg at Richard Lynn, ang relihiyosong paniniwala at ang aberahe na pambansang IQ ng 137 mga bansa ay kinumpara.[34][35] Sa mga sample ng 137 bansa, ang tanging 23 (17%) sa mga bansang ito ay may higit sa 20% mga ateista na bumubuo ng "halos lahat ng mga bansa na may mataas na IQ".[34][35] Ang paniniwala sa diyos ay mas mababa sa mga akademiko kesa sa pangkalahatang populasyon dahil ang mga skolar ay may mas mataas na IQ.[36] Ang ilang mga pag-aaral ng gallup poll ay nagpapakitang ang mga taong may mas mataas na IQ ay mas malamang na hindi maniwala sa diyos. [37] Ang isang pag-aaral na inilimbag sa Social Psychology Quarterly noong Marso 2010[38] ay nagsasaad na "ang ateismo ay nuugnay sa mas mataas na katalinuhan". [39]
Relihiyon at krimen[baguhin]
Ang ilang mga pag-aaral ay nagpapakita na ang mas mababang mga lebel ng pagiging relihiyoso sa isang lipunan ay nauugnay sa mas mababang mga rate ng krimen lalo na ang mga marahas na krimen. Ayon sa 2008 aklat ni Phil Zuckerman na Society without God, ang Denmark at Sweden "na malamang na pinakahindi relihiyosong mga bansa sa mundo at posibleng sa buong kasaysayan ng mundo ay may pinakamababang mga rate ng mga marahas na krimen at ang pinakamababang mga lebel ng korupsiyon sa buong mundo". [40][a] Ang 2005 pag-aaral ni Gregory Paul ay nagsaad na "Sa pangkalahatan, ang mas mataas na rate ng paniniwala sa isang manlilikha ay nauugnay sa mas mataas na mga rate ng homisidyo(pagpatay), mortalidad ng bata at simulang matanda, rate ng impeksiyon ng STD, pagkabuntis ng mga tinedyer at aborsiyon sa mga masaganang demokrasiyang bansa". Isinaad rin dito na "sa lahat ng mga sekular na umuunlad na bansa, ang mga tumagal na mga siglong trend ay nakakita ng mga rate ng homisidyo sa mga mababang historikal maliban sa Estados Unidos at Portugal.[41][b] Noong April 26, 2012 ang resulta ng isang pag-aaral ay nagsasaad na ang mga hindi relihiyosong tao ay may mas mataas na mga score ng mga sentimentong pro-sosyal na pagpapakita na ang mga ito ay mas malamang na maging mapagbigay sa mga walang pinipiling akto ng kabutihan gaya ng pagpapahiram ng mga pag-aari nito at pag-aalay ng isang upuan sa isang punong bus o tren. Ang mga taong relihiyoso ay may mas mababang mga score pagdating sa kung gaanong pagkahabag ang nagtulak sa mga ito na maging matulungin sa ibang mga paraan gaya ng pagbibigay ng salapi o pagkain sa isang walang tirahang tao o sa mga hindi mananampalataya sa diyos.[42][43] Sa isang meta analisis ng mga pag-aaral sa relihiyon at krimen, isinaad na "ang mga pag-aasal na relihyoso at paniniwala ay nagdudulot ng katamtamang pagpipigil na epekto sa pag-aasal na kriminal ng mga indibidwal".[44]
Relihiyon at karahasan[baguhin]
Ang panatisismong relihiyoso ang panatisismong nauugnay sa debosyon at kasigasigan ng isang indibidwal o isang sekta sa kanilang relihiyon. Ang karahasang relihiyoso ay isinasagawa ng mga panatikong tagasunod ng isang relihiyon upang makamit ang mga layuning politikal, pwersahin ang kanilang relihiyon sa ibang mga tao, ipagtanggol ang kanilang relihiyon laban sa mga kaaway o dahil sa paniniwalang ang karahasan ay kalooban at inutos ng diyos.[45] [46] [47] Kabilang sa mga karahasang ito ang mga henosidyong inutos ng diyos sa bibliya, pagpatay sa mga pinaniniwalaang manggagaway o nasasapian ng demonyo,[48] mga ritwal na karahasan gaya ng pagpatay at paghahandog ng mga tao sa (mga) diyos, pag-uusig at pagpatay sa mga heretiko sa inkisisyong Katoliko, mga banal na digmaan gaya ng mga krusada,[49][50] [51] antisemitismo ni Martin Luther, terorismong Islamiko at iba pa.
Mga kritisismo[baguhin]
Ang mga kritisismo sa relihiyon ay may matagal na kasaysayan simula pa noongika-5 siglo BCE. Sa mga panahong klasiko, ang mga kritiko ng relihiyon sa Sinaunang Gresya ay kinabibilangan nina Diagoras ng Melos at noong unang siglo BCE ay ni Titus Lucretius Carus sa kanyang De Rerum Natura. Noong Gitnang Panahon, ang mga potensiyal na kritiko ng relihiyon ay inusig at pinwersang manahimik. Ang isang kilalang kritiko ng relihiyon na si Giordano Bruno ay ipinasunog dahil sa pagtutol sa autoridad na relihiyoso. Noong Panahon ng Kaliwanagan noong ika-17 at ika-18 siglo, ang mga kritiko ng relihiyon ay kinabibilangan nina David Hume at Voltaire. Noong ika-19 at simulang ika-20 siglo, ang kritiko ay kinabibilangan nina Thomas Huxley, Jeremy Bentham, Karl Marx, Charles Bradlaugh, Robert Ingersol, at Mark Twain. Sa ika-20 siglo, ang pagbatikos ng relihiyon ay ipinagpatuloy nina Bertrand Russell, Siegmund Freud, at iba pa. Sa kasalukuyang panahon, ang mga kilalang kritiko ng relihiyon ay kinabibilangan nina Sam Harris, Richard Dawkins, Victor J. Stenger at si Christopher Hitchens. Ang kritisismo ng mga relihiyon ay nagpapatuloy pa rin hanggang sa kasalukuyan at ito ay isinagawa sa internet. Ang relihiyon ay binabatikos ng mga kritiko dahil sa sumusunod: ito ay luma na at hindi na mahalaga sa modernong panahon, ito ay mapanganib sa mga tao gaya ng brainwashing ng mga bata at matanda, ito mapanganib sa lipunan gaya ng mga banal na digmaan at terorismo at pagpapatiwakal ng mga kulto, ito ay humihikayat ng diskriminasyon sa mga hindi kapananampalataya ng relihiyon, ito ay humihikayat sa pagkakaron ng mga hindi makatwiran at mga hindi siyentipikong paniniwala gaya ng paniniwala sa mga faith healer, ito ay paraan ng pagpapayaman at pagkakaroon ng kapangyarihan ng mga pinuno at tagapagtatag ng relihiyon, ito ay sumusupil sa pagsulong ng agham(kung ang agham ay sumasalungat sa paniniwala ng relihiyon), at marami pang iba. Ang relihiyon ay itinuturing ng mga kritiko na: opium ng masa, delusyon, lason, sakit sa pag-iisip, virus ng isipan, pagkontrol ng isipan, batay sa takot ng misteryoso, pagkatalo at kamatayan, isang saklay para sa mga taong may mahinang pag-iisip na nangangailangan ng lakas sa mga bilang, katamaran ng pag-iisip, batay sa kamangmangan at laban sa malayang pagsisiyasat, at iba pa.
Mga karanasang relihiyoso[baguhin]
Ayon sa mga siyentipikong pagsasaliksik, ang mga ilang anyo ng tumor o epilepsiya sa temporal lobe ay nauugnay sa sukdulang pagiging relihiyoso at ang mga tagapagtatag ng mga relihiyon ay pinaniniwalaang posibleng dumanas nito. [52] Ang ilang mga substansiya na tinatawag na entheogen ay pumupukaw sa mga karanasang espiritwal at mistikal. [53] Mayroon ring mga pag-aaral sa phenomenon ng mistisismo at ang mga kaugnayan sa pagitan ng mga aspeto ng mga karanasan ng isang mistiko at sa mga kaugnayan sa mga karanasan pang-aabuso sa kabataan nito.[54][55][56] Ang isang karaniwang ulat mula sa mga indibidwal na may schizophrenia ay pagkakaroon ng isang uri ng delusyong relihiyoso na kinabibilangan ng paniniwalang sila ay mga diyos o mesiyas, ang diyos ay nakikipag-usap sa kanila, sila ay nasasapian ng demonyo at iba pa.[57][58][59] Sa isang pag-aaral ng mga pasyenteng may schizophrenia na nakaraang ipinasok sa hospital, ang 24% ay mayroong mga delusyong relihiyoso.[60] Naipakita ng pag-aaral na ang mga indibidwal na may schizophrenia na dumaranas ng mga delusyong relihiyoso ay mas relihiyoso kesa sa mga hindi dumaranas ng mga delusyong ito. [61] Naipakita rin ng pag-aaral na ang mga dumaranas ng mga delusyong relihiyoso ay mas malamang na hindi magpatuloy sa pangmatagalang paggamot ng schizophrenia ng mga ito.[62] Ang mga halimbawa mula sa isang pag-aaral (Rudaleviciene et al 2008) sa Lithuania ng 295 pasyente ay nagpapakitang ang pinaka-karaniwang anyo ng delusyong relihiyoso sa mga babae ay ang pagiging santo at sa mga lalake ay pagiging diyos.[63] Ang delusyong relihiyoso ay natagpuan na malakas na nauugnay sa pagiging hindi matatag ng temporolimbic ng utak. (Ng 2007).[64]
Sikolohiya ng relihiyon[baguhin]
Ang mga siyentipiko ay naniniwalang ang mga tao ay nag-ebolob ng pagdeteta ng ahente bilang isang stratehiya ng pagpapatuloy. Sa mga sitwasyong hindi sigurado ng isang tao ang presensiya ng ahenteng intelihente gaya ng kaaway o predator, may kahalagahang pagpapatuloy sa pagpapalagay ng presensiya nito upang ang mga pag-iingat ay makuha. Halimbawa, kung ang isang tao ay nakakita ng isang bakas sa lupa na maaring bakas ng paa ng isang leon, mas mapapakinabangan na magkamali sa panig ng pag-iingat at magpalagay na ang leon ay umiiral. Ang mga siyentipiko ay naniniwalang ang paniniwala sa mga manlilikhang diyos ay isang resulta ng deteksiyon ng ahente. [65] Ang isang spandrel ay isang hindi-umaangkop na katangian na nabubuo bilang ikalawang epekto ng isang umaangkop na katangian. Ang katangiang sikolohikal ay "kung narinig mong naputol ang sanga sa gubat, ang isang may kamalayang pwersa ay malamang na nasa likod nito". Ang katangiang sikolohikal na ito ay pumigil sa primado na mapatay o makain bilang pagkain. Gayunpamn, ang katangiang ito ay maaaring manatili sa mga modernong tao, kaya ang mga ebolusyonaryong sikologo ay nagteoriya na "kahit pa ang pagkaputol ng sanga ay sinanhi ng hangin, ang mga modernong tao ay magagawi pa ring magturo ng tunog ng pagkaputol sa isang ahenteng may kamalayan; kanilang tinatawag ang ahenteng ito na isang diyos".[66] Iminungkahi ni Freud na ang mga malalaking utak ng mga tao na nagebolb sa ibang mga kadahilanan ay humantong sa kamalayan. Ang pasimula ng kamalayan ay pumwersa sa mga tao na makitungo sa konsepto ng kamatayang pansarili ng mga ito. Ang relihiyon ay maaaring isang solusyon sa problemang ito.[67]
Ang ilang mga mananaliksik ay nagmungkahi ng mga spesipikong prosesong sikolohikal na maaaring inangkop para sa relihiyon. Ang gayong mga mekanismo ay maaaring kinabibilangan ng kakayahan na maghinuha ng presensiya ng mga organismo na maaaring makapinsala(deteksiyon ng ahente), ang kakayahan na makatuklas ng mga nagsasanhing salaysay para sa mga pangyayari sa kalikasayan(etiolohiya) at kakayahan na makakilala na ang ibang mga tao ay may mga sariling pag-iisip na may mga sariling paniniwala, pagnanais at mga intensiyon(teoriya ng isip). Ang tatlong mga pag-aangkop na ito bukod pa sa iba ay pumapayag sa mga tao na makaisip ng mga may layuning ahente sa likod ng maraming mga oberserbasyon na hindi maipapaliwanag kung wala nito gaya halimbawa ng sa kidlat, kulog, paggalaw ng mga planeta at iba pa. [68]
Maraming mga teoriya ng relihiyon ay mga teoriya ng pagkakaisang panlipunan na nakakakita sa relihiyon bilang nag-ebolb upang palakasin ang pakikipagtulungan at pagkakaisa sa loob ng mga pangkat. Ang pagiging kasapi ng pangkat ay nagbibigay naman ng mga pakinabang na makakapagpalakas ng mga tsansa ng indibidwal na makapagpatuloy at makapagparami. Ang mga teoriyang ito ay maaaring makatulong na magpaliwanag ng mga masakit o mapanganib na kalikasan ng maraming mga ritwal na pang-relihiyon. Ang teoriyang maggastos na paghuhudyat ay nagmumungkahing ang mga gayong ritwal ay maaaring magsilbi bilang pampubliko at mahirap na ipekeng mga hudyat na ang paglalaan ng sarili sa pangkat ay tapat. Dahil may malaking pakinabangan sa pagtatangkang dayain ang sistema o pagsasamantala sa mga pakinabang ng pamumuhay sa isang pangkat ng hindi kumukuha ng anumang mga posibleng paggugol, ang ritwal ay hindi isang simpleng bagay na hindi maseseryoso. Ang digmaan ay isang mabuting halimbawa ng isang gastos ng pamumuhay sa pangkat. Sina Richard Sosis, Howard C. Kress, at James S. Boster ay nagsagawa ng isang survey sa maraming mga kultura na nagpapakita na ang mga lalake sa mga lipunang nakikidigma ay sumasailalim sa sa mga pinakamagastos na mga ritwal.
Mga sanggunian[baguhin]
Jump up ↑ While religion is difficult to define, one standard model of religion, used in religious studies courses, was proposed by Clifford Geertz, who simply called it a "cultural system" (Clifford Geertz, Religion as a Cultural System, 1973). A critique of Geertz's model by Talal Asad categorized religion as "an anthropological category." (Talal Asad, The Construction of Religion as an Anthropological Category, 1982.)
Jump up ↑ The Everything World's Religions Book: Explore the Beliefs, Traditions and Cultures of Ancient and Modern Religions, page 1 Kenneth Shouler - 2010
Jump up ↑ Oxford Dictionaries mythology, retrieved 9 September 2012
Jump up ↑ Durkheim, E. (1915) The Elementary Forms of the Religious Life. London: George Allen & Unwin, p.10.
Jump up ↑ National Geographic Family Reference Atlas of the World p. 49
Jump up ↑ "Global Index of Religiosity and Atheism". WIN-Gallup International. 27 July 2012. Nakuha noong 24 August 2012.
↑ Jump up to: 7.0 7.1 7.2 7.3 http://www.haaretz.com/jewish-world/jewish-world-news/new-poll-shows-atheism-on-rise-with-jews-found-to-be-least-religious-1.459477
Jump up ↑ http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5ipMesXfKLSfLwQr6Z3Zr12mb6NiA?docId=CNG.fafd8208cf9174555acb0eb5052b2ab0.201
Jump up ↑ en:Jewish atheism
Jump up ↑ When Burial Begins
Jump up ↑ Tedlock, Barbara. 2005. The Woman in the Shaman's Body: Reclaiming the Feminine in Religion and Medicine. New York: Bantam.
Jump up ↑ Balter, Michael (2005). "The Dorak Affair". The Goddess and the Bull: Catalhöyük: An Archaeological Journey to the Dawn of Civilization. ISBN 0-7432-4360-9.
Jump up ↑ Mellaart, James (1967). Catal Huyuk: A Neolithic Town in Anatolia. McGraw-Hill. pp. 181.
Jump up ↑ Shermer, Michael. The Science of Good and Evil. ISBN 0-8050-7520-8.
Jump up ↑ Diamond, Jared. "chapter 14, From Egalitarianism to Kleptocracy, The e". Guns Germs and Steel. ISBN 0-393-03891-2.
Jump up ↑ Uniquely Human. 1991. ISBN 0-674-92183-6.
Jump up ↑ "The World's Largest Neanderthal Finding Site". Culturenet. Nakuha noong 7 August 2010.
Jump up ↑ (Wunn, 2000, p. 434-435)
Jump up ↑ Jean Clottes. "Shamanism in Prehistory". Bradshaw foundation. Nakuha noong 2008-03-11.
↑ Jump up to: 20.0 20.1 Karl J. Narr. "Prehistoric religion". Britannica online encyclopedia 2008. Nakuha noong 2008-03-28.
Jump up ↑ Winkelman, Michael. Shamanism: a Biopsychosocial Paradigm of Consciousness and Healing. Santa Barbara, CA: Praeger, 2010. Print.
↑ Jump up to: 22.0 22.1 22.2 Lamberg-Karlovsky, C. C. and Jeremy A. Sabloff (1979). Ancient Civilizations: The Near East and Mesoamerica. Benjamin/Cummings Publishing. pp. 4.
Jump up ↑ "Philosophy of Religion". Encyclopædia Britannica. 2010. Inarkibo mula sa orihinal noong 21 July 2010. Nakuha noong 24 June 2010.
Jump up ↑ Massignon 1949, pp. 20–23
Jump up ↑ Smith 1998, p. 276
Jump up ↑ Derrida 2002, p. 3
Jump up ↑ INITIATION OF RELIGIONS IN INDIA
Jump up ↑ Elst, Koenraad (1999). Update on the Aryan Invasion Debate. Aditya Prakashan. ISBN 81-86471-77-4.
↑ Jump up to: 29.0 29.1 WIN-Gallup. "Global Index of religion and atheism.". Nakuha noong 21 October 2012.
Jump up ↑ (Pew 2002; Norris and Inglehart 2004; Gallup 2005b 2006a, b) Zuckerman
↑ Jump up to: 31.0 31.1 Divine Intuition: Cognitive Style Influences Belief in God, by Amitai Shenhav, David G. Rand, and Joshua D. Greene at Harvard University
Jump up ↑ Will Gervais and Ara Norenzayan, University of British Columbia (2012, April 26). Analytic thinking can decrease religious belief, study shows. ScienceDaily. Retrieved April 27, 2012, from http://www.sciencedaily.com/releases/2012/04/120426143856.htm
Jump up ↑ Nyborg, Helmuth (2009). "The intelligence–religiosity nexus: A representative study of white adolescent Americans". Intelligence 37: 81–93. doi:10.1016/j.intell.2008.08.003. Nakuha noong 2008-10-17.
↑ Jump up to: 34.0 34.1 34.2 Lynn, Richard; John Harvey and Helmuth Nyborg (2009). "Average intelligence predicts atheism rates across 137 nations". Intelligence 37: 11–15. doi:10.1016/j.intell.2008.03.004. Nakuha noong 2008-06-27.
↑ Jump up to: 35.0 35.1 http://www.scribd.com/doc/14765500/Average-intelligence-predicts-atheism-rates-across-137-nations-Lynn-et-al
Jump up ↑ http://www.timeshighereducation.co.uk/story.asp?storycode=402381
Jump up ↑ "Intelligent people 'less likely to believe in God'". telegraph.co.uk
Jump up ↑ doi:10.1177/0190272510361602
This citation will be automatically completed in the next few minutes. You can jump the queue or expand by hand
Jump up ↑ Science News (24 February 2010). "Liberals and Atheists Smarter? Intelligent People Have Values Novel in Human Evolutionary History, Study Finds". ScienceDaily. Nakuha noong 20 April 2012.
Jump up ↑ Zuckerman, Phil. Society Without God: What the Least Religious Nations Can Tell Us about Contentment. New York: New York University Press. p. 2. ISBN 978-0-8147-9714-3. Zuckerman's work is based on his studies conducted during a 14-month period in Scandinavia in 2005–2006.
Jump up ↑ Paul, Gregory S. (2005). "Cross-National Correlations of Quantifiable Societal Health with Popular Religiosity and Secularism in the Prosperous Democracies: A First Look". Journal of Religion and Society (Baltimore, Maryland) 7: 4, 5, 8, and 10.
Jump up ↑ Highly Religious People Are Less Motivated by Compassion Than Are Non-Believers by Science Daily
Jump up ↑ Laura R. Saslow, Robb Willer, Matthew Feinberg, Paul K. Piff, Katharine Clark, Dacher Keltner and Sarina R. Saturn My Brother’s Keeper? Compassion Predicts Generosity More Among Less Religious Individuals
Jump up ↑ Baier, C. J.,& Wright, B. R. (2001). "If you love me, keep my commandments":A meta-analysis of the effect of religion on crime. Journal of Research in Crime and Delinquency,38,3–21.
Jump up ↑ Shafer, Grant. p. 193.
Jump up ↑ Ellens, J. Harold. p. 42-43.
Jump up ↑ Shafer, Grant. p. 236.
Jump up ↑ http://www.bbc.co.uk/news/education-19248144
Jump up ↑ Selengut, Charles. "Sacred Fury: Understanding Religious Violence." p. 22.
Jump up ↑ Shafer, Grant. p. 239.
Jump up ↑ Selengut, Charles. p. 70.
Jump up ↑ "God on the Brain". BBC Science & Nature.
Jump up ↑ Bradshaw, John (18 June 2006). "A God of the Gaps?". Ockham’s Razor (ABC).
Jump up ↑ "The Psychology of Mysticism". The Primal page.
Jump up ↑ "Mysticism and Psychopathology". The Primal page.
Jump up ↑ Atlas, Jerrold (2003). "Medieval Mystics' Lives As Self-Medication for Childhood Abuse".
Jump up ↑ Siddle, Ronald; Haddock, Gillian, Tarrier, Nicholas, Faragher, E.Brian (1 March 2002). "Religious delusions in patients admitted to hospital with schizophrenia". Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 37 (3): 130–138. doi:10.1007/s001270200005. PMID 11990010.
Jump up ↑ Mohr, Sylvia; Borras, Laurence, Betrisey, Carine, Pierre-Yves, Brandt, Gilliéron, Christiane, Huguelet, Philippe (1 June 2010). "Delusions with Religious Content in Patients with Psychosis: How They Interact with Spiritual Coping". Psychiatry: Interpersonal and Biological Processes 73 (2): 158–172. doi:10.1521/psyc.2010.73.2.158.
Jump up ↑ Suhail, Kausar; Ghauri, Shabnam (1 April 2010). "Phenomenology of delusions and hallucinations in schizophrenia by religious convictions". Mental Health, Religion & Culture 13 (3): 245–259. doi:10.1080/13674670903313722.
Jump up ↑ Siddle, R; Haddock, G, Tarrier, N, Faragher, EB (2002 Mar). "Religious delusions in patients admitted to hospital with schizophrenia.". Social psychiatry and psychiatric epidemiology 37 (3): 130–8. doi:10.1007/s001270200005. PMID 11990010.
Jump up ↑ Mohr, Sylvia; Borras, Laurence, Rieben, Isabelle, Betrisey, Carine, Gillieron, Christiane, Brandt, Pierre-Yves, Perroud, Nader, Huguelet, Philippe (11 October 2009). "Evolution of spirituality and religiousness in chronic schizophrenia or schizo-affective disorders: a 3-years follow-up study". Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 45 (11): 1095–1103. doi:10.1007/s00127-009-0151-0.
Jump up ↑ Mohr, Sylvia; Borras, Laurence, Rieben, Isabelle, Betrisey, Carine, Gillieron, Christiane, Brandt, Pierre-Yves, Perroud, Nader, Huguelet, Philippe (11 October 2009). "Evolution of spirituality and religiousness in chronic schizophrenia or schizo-affective disorders: a 3-years follow-up study". Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 45 (11): 1095–1103. doi:10.1007/s00127-009-0151-0.
Jump up ↑ Rudaleviciene, P; Stompe, T; Narbekovas, A; Raskauskiene, N; Bunevicius, R (2008). "Are religious delusions related to religiosity in schizophrenia?". Medicina 44 (7): 529–35. PMID 18695349.
Jump up ↑ Ng, Felicity; Mammen, Oommen K; Wilting, Ingeborg; Sachs, Gary S; Ferrier, I Nicol; Cassidy, Frederick; Beaulieu, Serge; Yatham, Lakshmi N et al. (2009). "The International Society for Bipolar Disorders (ISBD) consensus guidelines for the safety monitoring of bipolar disorder treatments". Bipolar Disorders 11 (6): 559–95. doi:10.1111/j.1399-5618.2009.00737.x. PMID 19689501.
Jump up ↑ Religion Explained, by Pascal Boyer
Jump up ↑ Henig, Robin Marantz (Mar 4, 2007). "Darwin's God (page 3)". The Times Magazine. NYTimes.com. Nakuha noong Dec 21, 2010.
Jump up ↑ Gould, S. J. (1991). "Exaptation: a crucial tool for an evolutionary psychology". Journal of Social Issues (47): 43–65.
Jump up ↑ Atran, S; Norenzayan, A (2004). "Religion's Evolutionary Landscape Scott Atran Ara Norenzayan". The Behavioral and brain sciences (Behavioral and Brain Sciences) 27 (6): 713–30; discussion 730–70. PMID 16035401.
| 