|
|image = Andres_bonifacio_PG.jpg
|caption = Larawan ni Andres Bonifacio
|birth_date = [[Nobyembre ika-30 ng ika-11 buwan]], [[1863]]
|birth_place = [[Tondo]], [[Maynila]]
|death_date = [[Mayo ika-10 ng ika-5 buwan]], [[1897]]
|death_place = [[Maragondon, Cavite|Marigondon]], [[Kabite]]
|other_names = Supremodakilang pinuno, Anak ng Bayan, Agapito Bagumbayan
|known_for = Ama ng Himagsikang Pilipino, Ang Dakilang Maralita
|spouse = Gregoria De Jesus
}}
[[Talaksan:Gat Andres Bonifacio.jpg|thumb|right|200px]]
Si '''Andrés Bonifacio ''' ([[Nobyembre ika-30 ng ika-11buwan]], [[1863]] - [[Mayo ika-10 ng ika-5 buwan]], [[1897]]) ay siyang namuno sa rebolusyonhimagsikan ng [[Pilipinas]] laban sa [[Espanya]], ang unang rebolusyonhimagsikan sa Asya na lumaban sa pananakop ng mga bansang imperyalista sa [[Europa]].
Siya ay isinilang noong [[Nobyembre 30|ika-30 ng Nobyembreika-11 buwan]], [[1863]] sa [[Tondo]], [[Maynila]]. Ang kanyang magulang ay sina Santiago Bonifacio at Catalina de Castro. Siya ay nagsimulang mag-aral sa paaralan ni [[Don Guillermo Osmeña]] sa [[Meisic]] sa [[Binondo]], Maynila subalit siya'y maagang nahinto sa pag-aaral. Bagamat siya'y nahinto sa pag-aaral, may angkin siyang talino at marunong siyang bumasa at sumulat, at dalubhasa na rin sa pagsasalita sa [[wikang Kastila]].
Naulila sa magulang nang maaaga sa edadgulang na 14. Naging tinderotagapagbenta siya ng [[ratan]] at pamaypay na gawa sa [[papel de hapon]]. NagtrabahoNaghanapbuhay din siya bilang ''clerk'', ''sales agent'' at bodegista (''warehouseman''). Nahilig siyang basahin ang mga nobela ni [[Jose Rizal]] at nang itinatag ang [[La Liga Filipina]], sumapi siya kasama ni [[Apolinario Mabini]].
Bagamat mahirap ay mahilig bumasa at sumulat ng mga bagay na may kabuluhan lalo na kung ito ay tungkol sa bayan, karapatang-pantao at kasarinlan ng inang-bayan. Siya ay may diwa ng paghihimagsik laban sa malupit na mananakop na [[Kastila]]. Siya rin ay nagnais na magbangon ng pamahalaang malaya na naging daan upang kanyang maitatag ang [[Katipunan]] na kakatawan sa himagsikan at upang maging wasto at panatag sa kanyang adhikaing kalayaan ng bayan. Noong [[1892]], matapos dakpin at ipatapon si [[Dr. Jose Rizal]] sa [[Lungsod ng Dapitan|Dapitan]], itinatag ni Bonifacio ang [[Katipunan]] o kilala rin bilang "''Kataastasan,Kagalang-galangang Katipunan ng mga Anak ng Bayan''" [[(KKK)]], isang lihim na kapisanang mapanghimagsik, na di naglaon ay naging sentroulo ng hukbong Pilipinong mapanghimagsik. Kasama ni Bonifacio ay sina [[Valentin Diaz]], [[Deodato Arellano]] (bayaw ni [[Marcelo H. del Pilar]]), [[Teodoro Plata]] (bayaw ni Bonifacio), [[Ladislao Diwa]], at ilang manggagawa sa pagtatag ng Katipunan sa Calle Azcarraga (ngayon ay [[Avenida Claro M. Recto]]) malapit sa Calle Candelaria (ngayon ay [[Kalye Elcano]]).
Sa pagtatag ng [[Katipunan]], kinilala si Andres Bonifacio bilang [[Andres Bonifacio|"Ama ng Rebolusyonhimagsikan"]] sa Pilipinas. Si Bonifacio at ang kanyang mga kasamahan sa Katipunan ay may iisang layunin na marahil ay siyang naging dahilan upang ang kanilang pakikidigma ay maging matagumpay.
Sa Katipunan, "Supremo" ang kanyang titulo at di naglaon nang itinatag niya ang Pamahalang Mapaghimagsik ay tinawag siyang "[[w:Tagalog Republic|Pangulo ng Haring Bayang Katagalugan]]". Dito rin niya nakilala si [[Gregoria de Jesus]] na tinawag niyang ''Lakambini''. Noong [[Agosto 23]], [[1896]], sa maliit na baryo ng [[Pugad Lawin]] (ngayo'y Bahay Toro, Project 8, Lungsod Quezon) sa [[Balintawak]] ay tinipon nya ang mga Katipunero at isa isa'y pinunit ang kanilang mga sedula.
Sa gitna ng rebolusyonhimagsikan, isang halalan ang naganap sa [[Tejeros]], [[Cavite]], sa kahilingan ng mga Katipunerong Magdalo na ang lumahok ay mula sa Cavite lamang. Nanalo sa pagka-pangulo si [[Emilio Aguinaldo]], Liderpinuno ng Katipunang Magdalo at ang Supremo ay naihalal sa mababang posisyongkatungkulang Tagapangasiwa ng Panloob (''Interior Director'').
Dahil sa ang mga kasapi ng Magdalo ay mga may kayang tao sa hilagang-kanlurang bahagi ng Kabite at kanilang mga taga-sunod, ayaw nila kay Andres Bonifacio sapagkat ito ay isang laki sa hirap at ayaw nilang tanggapin na sila ay pinamumunuan ng isang mahirap na kagaya ng Supremo kaya't minamaliit nila ang kakayahan nito. Nang sinubukan ng mga kasapi ng lupon ng mga Magdalo na usisain ang kakayahan ni Andrés Bonifacio na gawin ang tungkulin ng isang Tagapangasiwa ng Panloob, na ayon sa kanila ay gawain lamang ng isang abogado, nainsultonasaktan si Bonifacio. IdineklaraInihayag ng Supremo, bilang pangulo ng Katipunan, na walang bisahalaga ang naganap na eleksyonhalalan dahilan sa pandaraya sa botohanpaghahalal ng mga Magdalo. Dahil dito, kinasuhansinampahan ng pagkakasala si Bonifacio ng sedisyon at pagtataksil ng mga Magdalo. Habang hindi pa naka-aalis ng Cavite, siya ay ipinahuli at ipinapatay ni [[Emilio Aguinaldo|Aguinaldo]] sa kanyang mga tauhan. Iniutos kay [[Mariano Noriel]] na ibigay ang hatol sa isang selyadongnakabalot sobrena liham kay Lazaro Makapagal. Iniutos ang pagbarilpagpaslang kay Bonifacio kasama ang kanyang kapatid na lalaking si [[Procopio Bonifacio]] noong [[Mayo 10|ika-10 ng Mayoika-5 buwan]], [[1897]] malapit sa Bundok Nagpatong (o [[Bundok Buntis]]).
Noong 1918, sinikap ng pamahalaan ng Pilipinas na hanapin ang labi ni Andrés Bonifacio sa Maragondon. Ayon sa isang grupopangkat ng mga opisyalmay ngkatungkulan sa pamahalaan, mga dating rebeldenag-aalsa at isang lalaking nagpakilala bilang dating kasambahay ni Bonifacio, nahanap daw ang kaniyang mga buto sa isang taniman ng kawayan noong ika-17 Marsong ika-3 buwan 1918. Inilagay ang mga labi sa huling pamamahala ng [[Pambansang Aklatan ng Pilipinas]], at itinipon ito sa [[Lumang Gusaling Batasan]] (ang kasalukuyang [[Pambansang Museo ng Pilipinas]]) hanggang sa nawala ang urna noong panahon ng [[Labanan sa Maynila (1945)|Labanan sa Maynila]] ng 1945.
==Maaring bisitahin==
| 