Antibiyotiko: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Legobot (usapan | ambag)
m Bot: Migrating 80 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q12187 (translate me)
m orthography, replaced: ksyon → ksiyon (2) using AWB
Linya 1:
Sa karaniwang gamit, ang '''antibiyotiko''' o '''antibayotiko''' (mula sa mga salita ng Matandang Griyegong ἀντί – ''anti'', “''laban''":, at βίος – ''bios'', “''buhay''”) ay isang sustansya o [[kumpuwesto]] na pumapatay ng [[bakterya]] o umaampat ng kanilang paglago o pagkalat. Kasapi ang mga antibiyotiko sa malawak na pangkat ng mga kumpuwestong antimikrobyo, na ginagamit sa paggamot ng mga impeksyongimpeksiyong dulot ng mga mikroorganismo kasama rito ang mga amag [[fungi]] at [[protozoa]]. Sa payak na pananalita, ang antibayotiko ay ang gamot na panlaban sa [[impeksyonimpeksiyon]].<ref name=Gaboy>{{cite-Gaboy|''Antibiotic'', antibayotiko}}</ref> Nakapipigil o nakapagpapahinto ito ng paglaki o nakapapatay ng mga [[bakterya]]. Nagmula o ginawa ang unang mga antibayotiko mula sa mga bagay na may buhay, katulad ng mga [[amag]].<ref name=NBK>{{cite-NBK|''Antibiotic'', ''Some Medical Terms'', ''Diseases''}}, pahina 206.</ref>
 
Ang katagang “antibiyotiko” ay unang ginamit ni [[Selman Waksman]] noong 1942 upang ipaliwanag ang anumang sustansyang gawa ng isang mikroorganismo na antagonistiko (galit) sa paglago ng ibang mikroorganismong malabnaw sa tapang. Sa orihinal na pagtatakdang ito hindi kasama ang mga likas na mga sustansyang pumapatay ng bakterya na hindi gawa ng mga mikroorganismo (tulad ng [[Gastric juice|katas gastriko]] ([[Gastric acid|asidong gastriko]]) at [[agua oxinada]]) at di rin kasama rito ang mga sintetikong kumpuwestong antimikrobyo tulad mga mga sulfonamides. Marami sa mga antibiyotiko ay maliliit na molekula at may molekulang timbang na mababa sa 2000 Da.
 
Sa pagsulong ng kimikang pangmedisina, karamihan ng mga antibiyotiko ngayon ay mga semisintetiko – kimikong isiniayos mula sa orihinal na mga kumpuwesto mula sa kalikasan tulad ng beta-lactams (kasama rito ang mga penicillin, na gawa ng fungi genus ''Penicillium''), ang mga [[cephalosporin]], at mga [[carbapenem]]. Ang ilang antibiyotiko ay ginagawa at nagmumula sa organismong buhay tulad ng mga [[aminoglycoside]], at iba pang ginawa sa sintetikong paraan: ang mga sulfonamides, ang mga quinolone, at mga oxazolidinone. Kasama sa pagpapangkat nito na naayon sa pinanggalinan nito - natural, semisintetiko at sintetiko, maaaring hatiin sa dalawang malawak na pangkat ang mga antibiyotiko ayon sa kanilang bisa sa mikroorganismo: yaong pumapatay ng mga bakterya ay mga ahenteng bakterisidal o ''[[bactericidal]] agent'' (mga bakterisidyo) habang ang mga umaampat sa paglago o pagkalat ng mga bakterya ay kilala bilang mga bakteryostatiko o ''[[bacteriostatic]] agent'' (mga bakteryostatiko).
 
== Mga sanggunian ==