Seksuwal na pagpili: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Addbot (usapan | ambag)
m Bot: Migrating 33 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q206913 (translate me)
m orthography using AWB
Linya 1:
[[File:Paradesia decora Keulemans.jpg‎|thumb|250px|[[Goldie's Bird-of-paradise|Ibon ng paraiso ni Goldie]]: Nasa itaas ang lalaking may palamuti; nasa ibaba ang babae. Mula sa ''Paradesia decora'' ni [[John Gerrard Keulemans]] (namatay noong 1912).]]
 
Ang '''seksuwal na pagpili''', na tinatawag ding '''seksuwal na paghirang''' o '''seksuwal na seleksyonseleksiyon''', ay isang diwang ipinakilala ni [[Charles Darwin]] sa loob ng kanyang aklat noong 1859 na pinamagatang ''[[Hinggil sa Pinagmulan ng mga Uri]]'' o ''[[On the Origin of Species]]'' sa orihinal na pamagat nito sa Ingles, na isang mahalagang elemento ng kanyang teoriya ng [[likas na pagpili]]. Ang seksuwal na anyo o uri ng pagpili o paghirang ay:
 
{{cquote|''... nakabatay, hindi sa isang pakikibaka para sa pag-iral, ngunit sa isang pagpupunyagi sa pagitan ng mga lalaki para sa pag-ankin ng mga babae; ang kinalabasan ay hindi kamatayan sa hindi matagumpay na katagisan, subalit mangilan-ngilan o kawalan ng supling<ref>Darwin, Charles (1859). On the Origin of Species (unang edisyon). Kabanata 4, pahina 88. "At ito ang nagpahantong sa akin na magsabi ng ilang mga salita ukol sa tinatawag kong Seksuwal na Paghirang. Nakabatay ito sa ..." http://darwin-online.org.uk/content/frameset?viewtype=side&itemID=F373&pageseq=12</ref>}}
{{cquote|''... kapag ang mga lalaki at mga babae ng anumang hayop ay mayroon magkahalintulad na pangkalahatang kinagawian ... subalit magkaiba sa kayarian, kulay, o palamuti, ang ganyang mga pagkakaiba ay pangunahing sanhi ng seksuwal na pagpili.''<ref>Darwin, Charles (1859). On the Origin of Species (unang edisyon). Kabanata 4, pahina 89. http://darwin-online.org.uk/content/frameset?viewtype=side&itemID=F373&pageseq=12</ref>}}
 
Kabilang sa mga halimbawa ni Darwin ng seksuwal na seleksyonseleksiyon ang magayak na mga balahibo ng [[pabo real]], mga [[ibon ng paraiso]], ang mga [[antler]] o [[sungay]] ng mga [[lalaking usa]], at ang mga [[mane (anatomiya)|buhok sa leeg]] ng mga lalaking [[leon]].
 
Malawak na pinalawig ni Darwin ang kanyang unang tatlong pahinang pagtalakay ng Seksuwal na Pagpili sa loob ng kanyang aklat noong 1871 na pinamagatang ''[[Ang Pagdating ng Tao at Pagpili na may Kaugnayan sa Pagtatalik]]'' (''[[The Descent of Man and Selection in Relation to Sex]]''). Ang akdang ito na may 900 mga pahina at binubuo ng dalawang tomo ay kinabibilangan ng 70 mga pahina hinggil sa seleksyongseleksiyong seksuwal sa loob ng ebolusyon ng tao, at 500 mga pahina ukol sa seksuwal na paghirang sa ibang mga hayop.<ref name=Miller>Miller, Geoffrey (2000). The Mating Mind. Anchor Books, isang dibisyon ng Random House, Inc. (Unang Edisyon ng Anchor Books, Abril 2001). New York, NY. Anchor ISBN 0-385-49517-X</ref> Sa pagbubuod, habang ang likas na paghirang ay lumalabas magmula sa pakikihamok upang matirang nabubuhay, ang seksuwal na pagpili ay lumilitaw magmula sa pakikipagtunggali upang makapagparami ng lahi.
 
{{cquote|''Ang pakikibakang seksuwal ay may dalawang mga uri: sa loob ng isa ay nasa pagitan ng mga indibidwal na magkatulad ang kasarian, pangkalahatang mga lalaki, upang mapalayas o mapatay ang kanilang mga kaagawan, ang mga babae ay nananatiling hindi nakikilahok; habang ang sa isa pa, ang pakikipaglaban ay nasa pagitan din ng mga indibidwal na magkatulad ang kasarian, upang mapasigla o maakit ang mga nasa kabilang kasarian, pangkalahatang mga babae, na hindi na nananatiling walang pakialam, subalit namimili ng mas katanggap-tanggap na mga [[katalik]].<ref>Darwin, C. (1871) ''The Descent of Man and Selection in Relation to Sex'', John Murray, London</ref>''}}
Linya 23:
 
<!-----------------
For ''intersexual selection'' to work, one sex must evolve a feature alluring to the opposite sex, sometimes resulting a "fashion fad" of intense selection in an arbitrary direction. Or, in the second case, while natural selection can help animals develop ways of killing or escaping from other [[species]], ''intrasexual selection'' drives the selection of attributes that allow [[alpha male]]s to dominate their own breeding partners and rivals.<ref name=hu>Wikipédia-szerkesztők (Wikipedia contributors), 'Nemi szelekció' ('Sexual Selection'), Wikipédia, 2011. május 17. (May 17, Mayo 2011.) 15:12 UTC. <http://hu.wikipedia.org/w/index.php?title=Nemi_szelekci%C3%B3&oldid=9702545> [accessed May29 29th,Mayo 2011]</ref>
 
Sexual selection sometimes creates monstrously absurd features that, in harder times, could help cause a species' extinction, as has been suggested<ref name=Miller /> for the giant antlers of the Irish Elk (''Megaloceros giganteus'') that became extinct in [[Pleistocene]] Europe.<ref>Gould, Stephen J. (1974): Origin and Function of 'Bizarre' Structures - Antler Size and Skull Size in 'Irish Elk', Megaloceros giganteus. Evolution 28(2): 191-220. doi:10.2307/2407322</ref> However, sexual selection can also do the opposite, driving species divergence - sometimes through elaborate changes in [[sex organs|genitalia]] - such that new species emerge.<ref>Eberhard, W. G. (1985). Sexual Selection and Animal Genitalia. Harvard University Press, Cambridge, Mass.</ref>