Italya: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
m Inalis ang binago ni 125.60.156.251, ibinalik sa huling bersyon ni 2.232.13.230 |
m orthography: -nsya- > -nsiya- using AWB |
||
Linya 1:
{{Infobox Country
|native_name = Repubblica Italiana<br />Italian Republic<
|conventional_long_name = Republikang Italyano
|common_name = Italya
Linya 19:
|leader_title2 = [[:en:List of Prime Ministers of Italy|Prime Minister]]
|leader_name2 = [[:en:Enrico Letta|Enrico Letta]]
|accessionEUdate =
|EUseats = 78
|area_rank = ika-71
Linya 26:
|area_sq_mi = 116,346.5 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|percent_water = 2.4
|population_estimate = 59,131,287 <ref>{{cite web |last= |first= |url=http://demo.istat.it/bilmens2006/index.html |title=Istat - Monthly demographic balance (
<!--http://http://www.istat.it/salastampa/comunicati/in_calendario/bildem/20060710_02/-->
|population_estimate_rank = ika-23
Linya 48:
|established_event1 = [[:en:Italian unification|Unification]]
|established_event2 = [[:en:Birth of the Italian Republic|Republika]]
|established_date1 =
|established_date2 =
|HDI = {{increase}} 0.940
|HDI_rank = 17th
Linya 65:
|Gini = 36
|Gini_year = 2000
|Gini_catego{{
}}
Ang '''Republikang Italyano'''
Linya 72:
Ang kanyang teritoryo ay binubuo ng isang mahabang peninsula o tangway at ng dalawang malaking isla sa [[Dagat Mediterranean]]: [[Sicily]] at [[Sardinia]]. Ang [[Alps]] at mga bansang [[France]], [[Switzerland]], [[Austria]], at [[Slovenia]] ay nasa hilagang hangganan nito. Ang mga malayang estado ng [[San Marino]] at [[Vatikan]] ay enclaves sa loob ng teritoryong Italyano. Ang Italya ay kasama sa [[G7]] o grupo ng pitong pinakaindustriyalisadong bansa sa mundo. Ito ay nasa puso ng sinaunang [[Imperyong Romano]], at sa ngayon ay puno pa rin ng mga yamang kasaysayang pinagbabasehan ng sibilisasyong kanluranin.
Ang Roma, kabisera ng Italya, ay naging sentro ng pamahalaan ng Kanlurang Sibilisisasyon dahil ito'y ang naging kabisera ng [[Imperyong Romano]]. Pagkatapos ng pag-inog ng Imperyo ay pinotrektahan ng Italya ang Roma mula sa pag-sakop ng mga Alemanyang Tribo katulad ng mga mga Lombard at mga Ostrogoth, hanggang sa mga Norman at sa mga Byzantine at iba pa. Ilang siglong nakalipas ang Italya ay ang naging panganakan ng [[Italyanong Renaissance|Renaissance]].<ref>
Sa kanilang kasasaysayan bago ang mga Romano, ang Italya ay nahati sa mga walang ka kupas-kupas na mga Kaharian at mga Estadong Lungsod (katulad ng Kaharian ng Sardinia at Ang Kaharian ng dalawang Sicily at duchy ng Milano) pero'y nagkaisa noong 1861.<ref>{{cite web|url=http://library.thinkquest.org/TQ0312582/unification.html |title=Unification of Italy |publisher=Library.thinkquest.org |date=4
Ang Italya sa kasalukuyan ay isang republikang demokratiko at isang maunlad na bansa.
== Kasaysayan ==
Bago ang 1861, ang Italya ay hindi pa isang ganap na Estado. Ang lugar ay hinati sa mga independenteng mga estado na pinunuan ng iba't ibang bansa. Noong 1850 si Earl ng Cavour na pinuno ng Estado ng Sardinia ay pinakausapan ang mga Austryano sa Lombardy at Veneto na gumawa ng isang Italyanong Hilagang Estado. Ito'y nangyari, pero ang ibang mga estado sa Timog at Silangan Italya ay bumuo ng mas malaking estado kasama ang Piedmont.
Noong 1860 si Giuseppe Garibaldi ay sumunod na humawak ng estado ng Sicily, na nagsimula ng pagbuo ng Kaharian ng Italya sa sumunod na taon. Si Vittorio Emanuele II ay ginawang hari ng Kaharian. Pero noong 1861, ang Latium at Veneto ay hindi pa parte ng Kaharian dahil ang dalawang estado ay pinunuan ng Santo Papa at ang Imperyong Austryano.
Ang Veneto ay naging parte ng Italya noong 1866 pagkatapos ng isang digmaan laban ang mga Austriyano, at pinalunan ng mga Italyanong Sundalo ang Latium noong 1870. Ito'y nang kinuha ang kapangyarihan ng Santo Papa, pagkatapos ay nagalit ang Santo Papa dahil siya'y ginagawang bihag para hindi maging aktibo ang mga Katoliko sa Pulitika. Nang taon na yun ay sa huli ay nagkaisa ang Italya ulit.
Ang Italya ay nag-participar sa Unang Digmaan Pandaigdig na kasapi ng Britanya,
Noong 1922, isang bagong Italyanong Pamhalaan ay nagsimula at si Benito Mussolini ay naging pinuno, isang lider ng fasisismo sa Italya. Siya'y naging pinuno ng Pamahaalan at isang Diktador, siya'y naging kaibigan ng Alemanyang Diktador na si Hitler, at si Mussolini ay naging kasapi nito sa Ikalawang Digmaan Pandaidig. Pumasok sa Digmaan noong 1940 ang Italya kalaban ang
Pinaalis si Mussolini sa grupo ng Fasismo noong 25 Hulyo
Si Mussolini ay sinubukan na bumuo ng bagong fasisimong estado sa Hilagang Italya, ang Republika ng Salò pero ito natagumpay. Noong 25 Abril
Noong Pebrero 1947 pumirma ng kasunduan ang Italya kasama ang mga Allies para ipakawala ang ilang mga Kolonya at Teritoryo.
|