Ang Mga Gawa ng mga Apostol: Pagkakaiba sa mga binago

Ang tanong ng pagiging may-akda ay malaking nakatili sa historikal na kahalagahan ng mga nilalaman ng aklat na ito. Ang isang mahalagang pinagtatalunang isyu ang historisidad o pagiging historikal na depiksiyon ni Lukas kay [[Apostol Pablo]]. Ayon sa pananaw na mayoridad ng mga skolar ng [[Bibliya]], ang ''Mga Gawa'' ay inilalarawan si Pablo ng iba sa kung paano nito inilalarawan ang sarili nito sa parehong katotohanan at teolohikal na paglalarawan.<ref>"Acts presents a picture of Paul that differs from his own description of himself in many of his letters, both factually and theologically." biblical literature (2010). In Encyclopædia Britannica, Inc. Retrieved November25 25,Nobyembre 2010, from [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/64496/biblical-literature/73440/The-Acts-of-the-Apostles?anchor=ref598122 Encyclopædia Britannica Online]</ref> Ang ''Mga Gawa'' ay iba sa mga ''[[Sulat ni Pablo]]'' sa mahahalagang mga isyu gaya ng pananaw ni Pablo tungkol sa [[kautusan ni Moises]], pagka-apostol, at ang kanyang relasyon sa iglesia sa Herusalem. <ref>"That an actual companion of Paul writing about his mission journeys could be in so much disagreement with Paul (whose theology is evidenced in his letters) about fundamental issues such as the Law, his apostleship, and his relationship to the Jerusalem church is hardly conceivable." biblical literature (2010). In Encyclopædia Britannica, Inc. Retrieved November25 25,Nobyembre 2010, from [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/64496/biblical-literature/73440/The-Acts-of-the-Apostles?anchor=ref598122 Encyclopædia Britannica Online]</ref> Ang mga skolar ng Bagong Tipan ay pangkalahatang mas pinapaboran ang salaysay ni Pablo sa kanyang mga [[sulat ni Pablo|liham]] kesa sa matatagpuan sa salaysay ng ''Mga Gawa''. <ref>"Paul's own account is generally regarded as the more reliable." [[Stephen L Harris|Harris, Stephen L.]], Understanding the Bible. Palo Alto: Mayfield. 1985. p. 316.</ref>

Ang kwento ng mga paglalakbay ni [[Apostol Pablo]] sa Galatia sa ''Mga Gawa ng mga Apostol'' ay sinasalungat sa deskripsiyon ni Pablo sa [[Sulat sa mga taga-Galatia]]. Isinasaad ng ''Mga Gawa'' na si Pablo ay nasangkot sa iglesia sa Herusalem at kanyang binista ang Herusalem ng ilang mga beses.<ref name="Acts">Acts</ref> Spesipikong isinaad ni Pablo sa kanyang [[Sulat sa mga taga-Galatia]] na hindi siya nasangkot sa iglesia sa Herusalem at hindi niya nakita ang sinuman doon. Ang ''Mga Gawa'' ay nag-ulat ng dalawa lamang pagbisita sa Corinto. <ref name="Acts"/> Nagsalita si Pablo ng tatlong pagbisita sa Corinto sa kanyang mga liham sa Corinto na pinaniniwalaan ng mga skolar na mas naunang isinulat kesa sa ''Mga Gawa''.

Ang {{bibleverse||Acts|5:33-39}} ay nagbibigay ng salaysay ng pananalumpati ng unang siglo [[fariseo]]ng si [[Gamaliel]] kung saan kanyang tinukoy ang dalawang unang siglong mga kilusan. Ang isa sa mga ito ay pinangunahan ni [[Theudas]](v. 36) at pagkatapos nito ay pinangunahan naman ni [[Judas na Galilean]](v. 37). Inilagay ng historyan na Hudyong si [[Josephus]] si Judas na Galilean sa [[Censo ni Quirinius]] nang taong 6 CE at si Theudas sa ilalim ng prokurador na si [[Cuspius Fadus|Fadus]]<ref>[http://jewishencyclopedia.com/view.jsp?artid=188&letter=T&search=theudas Jewish Encyclopedia: Theudas]: "Bibliography: Josephus, Ant. xx. 5, § 1; Eusebius, Hist. Eccl. II. ii.; Schmidt, in Herzog-Plitt, Real-Encyc. xv. 553-557; Klein, in Schenkel, Bibel-Lexikon, v. 510-513; Schürer, Gesch. i. 566, and note 6."</ref> noong 44-46 CE. Kung ipagpapalagay na ang ''Mga Gawa'' ay tumutukoy sa parehong Theudas sa tinutukoy ni Josephus, ang dalawang problema ay lumilitaw. Una, ang kaayusan nina Judas at Theudas ay binaligtad sa Mga Gawa kabanata 5. Ikalawa, ang kilusan ni Theudas ay dumating pagkatapos ng sinasabing panahon ni Gamaliel.

Ang {{bibleverse||Acts|4:4|KJV|}} ay nagsasalaysay na si Apostol Pedro ay nagsasalita sa mga makinig na nagresulta sa mga akay na Kristiyano na tumaas ng mga 5,000 libong katao. Ang propesor ng Bagong Tipan na si Robert M. Grant ay nagsabing "Ebidenteng itinuring ni Lukas ang kanyang sarili na historyan ngunit maraming mga tanong ang maaaring itaas tungkol sa reliabilidad ng kasaysayan nito[…] Ang kanyang 'estadistika' ay imposible; Hindi maaaring pagsalitaan ni Pedro ang tatlong libong nakikinig [(e.g. sa {{bibleverse||Acts|2:41|KJV|}}) nang walang [[mikropono]] at dahil ang populasyon ng Herusalem ay mga 25-30,000, ang mga Kristiyano ay hindi maaaring magkaroon ng bilang na limang libo[e.g. Acts 4:4]."<ref>Grant, Robert M., "A Historical Introduction to the New Testament", p. 145 (Harper and Row, 1963)</ref>

Ang pagtatantiya ni Grant ng populasyon ng Herusalem ay umasa sa impluwensiyalmaimpluwensiya ''(influential)'' na pag-aaral ni Jeremias noong 1943.<ref>Jeremias, "Die Einwohnerzhal Jerusalems z. Zt. Jesu", ZDPV, 63, pp. 24-31 (1943).</ref><ref>"Jeremias, for instance has estimated that there was a population of 25,000 in first century Jerusalem,", Rocca, "Herod's Judaea: A Mediterranean State in the Classical World", p. 333 (2008). Mohr Siebeck.</ref>

Ang {{Bibleref2|Acts|6:9}} ay binanggit ang probinsiya ng [[Cilicia]] sa isang eksenang nangyari noong gitnang 30 CE. Ang probinsiya ng [[imperyo Romano]] na may pangalang ito ay huminto mula 27 BCE at muling itinatag ni Emperador [[Vespasian]] lamang noong 72 CE. <ref>A dictionary of the Roman Empire. By Matthew Bunson. ISBN 0-19-510233-9. See page 90.</ref>

Ang {{bibleverse||Acts|10:1|KJV|}} nagsasalita tungkol sa centuriong Romano na tinatawag na Cornelius na kabilang sa ''rehimenteng Italyano'' at naka-istasyon sa [[Ceasarea]]. Ayon kay Robert Grant, sa paghahari ni [[Herod Agrippa]] noong 41-44 CE, walang mga kawal na Romano ay naka-istasyon sa teritoryong ito.<ref>Grant, Robert M., A Historical Introduction to the New Testament, p. 145 (Harper and Row, 1963)</ref> Gayundin, natagpuan ni Wedderburn ang salaysay na ''historikal na nakakaduda'',<ref>"The reference to the presence in Caesarea of a centurion of the 'Italian' cohort is, however, historically suspect. If a cohors Italica civium Romanorum is meant, i.e. a cohort of Roman auxiliaries consisting chiefly of Roman citizens from Italy, then such a unit may have been in Syria shortly before 69 (cf. Hemer, Book, 164), but was one to be found in Caesarea in the time just before Herod Agrippa I's death (cf. Haenchen, Acts, 346 n. 2 and 360); Schurer, HIstory 1, 366 n. 54)?", Wedderburn, "A History of the First Christians", p. 217 (2004). Continuum Publishing Group.</ref> at pananaw ng kawalan ng inkripsiyonal at ebidensiyang panitikan na sumusuporta sa ''Mga Gawa ng mga Apostol'', ang historyan na si de Blois ay nagmungkahing ang unit ay hindi umiiral o kalaunang unit na ang may akda ng Mga Gawa ay inilapat sa mas naunang panahon. <ref>"As for the Italian cohort, Speidel claims that it is a ''cohors civium Romanorum''. Speidel actually identifies a ''cohors II Italica c.R.'' that was in Cyria as early as 63 CE, though it moved to Noricum before the Jewish war. As he argues, this unit could be the one called the speire tes kaloumenes Italike in the New Testament's Acts of the Apostles. The unit is not mentioned by Josephus nor is there epigraphical evidence for it at Caesarea nor anywhere in Judea. It is possible that the unit did not exist or was a later Syrian unit displaced to a different place and earlier time.", de Blois et al (eds.), "The Impact of the Roman Army (200 B.C. – A.D. 476): Economic, Social, Political, Religious and Cultural Aspects: Proceedings of the Sixth Workshop of the International Network Impact of Empire (Roman Empire, 200 B.C. – A.D. 476), Capri, Italy, MarchMarso 29-April2 2,Abril 2005", p. 412 (2005). Brill.</ref>

Sa {{bibleverse||Acts|15:16-18|KJV|}}, si Santiago na pinuno ng mga [[Hudyong Kristiyano]] sa Herusalem ay nagtalumpati kung saan kanyang sinipi(quoted) ang mga kasulatan sa saling Griyego na [[Septuagint]] ng [[Tanakh]] mula sa ({{bibleverse||Amos|9:11-12|KJV|}}() [[Book of Amos|Amos]]. Ang ilang mga skolar ay naniniwalang ito ay hindi umaayon sa paglalarawan kay Santiago bilang pinunong Hudyo na pinagpalagay na nagsalita ng [[Aramaiko]] at hindi Griyego.