Posil na transisyonal: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Atn20112222 (usapan | ambag)
No edit summary
m orthography: -nsya- > -nsiya-, replaced: sirkumstansiya → sirkunstansiya using AWB
Linya 1:
Ang isang '''transisyonal na fossil''' o '''transitional fossil''' ay anumang naging [[fossil]] na mga labi ng isang anyo ng buhay na nagpapakita ng mga katangian na karaniwan sa parehong pangkat ng [[ninuno]] nito at mga pangkat ng [[inapo]] nito.<ref name=Herron>{{cite book|last=Herron|first=Scott Freeman, Jon C.|title=Evolutionary analysis|year=2004|publisher=Pearson Education|location=Upper Saddle River, NJ|isbn=978-0-13-101859-4|page=816|edition=3rd}}</ref> Ito ay lalong mahalaga kapag ang pangkat ng inapo(descendant) ay maliwanag na maitatangi ng grosang anatomiya at paraan ng pamumuhay mula sa pangkat ng ninuno nito. Ang mga fossil na ito ay nagsisilbing mga paalala na ang mga dibisyon ng [[taksnomiya]] ay mga nilikha ng tao na itinakda pagkatapos ng pangyayari sa isang continuum ng mga pagkakaiba iba. Dahil sa pagiging hindi kumpleto ng fossil record, karaniwang walang paraan na eksaktong malaman kung paanong kalapit na nauugnay ang isang transisyonal na fossil sa punto ng paghihiwalay. Dahil dito, ang mga transisyonal na fossil ay hindi maipapalagay na mga direktangninuno ng mas karaniwang mga pangkat bagaman ang mga ito ay kadalasang ginagamit na modelo para sa mga gayong ninuno.
 
Ang mga spesipikong halimbawa ng mga transisyonal na fossil ay kinabibilangan ng mga transisyon sa pagitan ng mga primado at tao, mga [[tetrapod]] at isda at mga ibon at mga [[dinosaur]].
Linya 6:
===''Archaeopteryx''===
{{main|Ebolusyon ng mga ibon}}
Ang ''[[Archaeopteryx]]'' ay isang henus ng [[theropod]] [[dinosaur]] na malapit na nauugnay sa mga [[ibon]]. Simula huli ng ika-19 siglo, ito ay tinanggap ng mga paleontologo na pinakamatandang alam na ibon. Gayunpaman, ang isang pag-aaral noong 2011 ay nagmumungkahing sa halip na ibon ay isang hindi-[[avialan]] dinosaur na malapit na nauugnay sa pinagmulan ng mga [[ibon]].<ref name=Xiaotingia>{{cite journal |title=An ''Archaeopteryx''-like theropod from China and the origin of Avialae |url=http://www.nature.com/nature/journal/v475/n7357/full/nature10288.html |date=28 JulyHulyo 2011 |journal=Nature |volume=475 |pages=465–470 |doi=10.1038/nature10288 |issue=7357 |author=Xing Xu, Hailu You, Kai Du and Fenglu Han |pmid=21796204 |ref=harv}}</ref> Ito ay nabuhay sa ngayong katimugang [[Alemanya]] noong Huling panahong [[Jurassic]] noong mga 150 milyong taong nakakalipas nang ang Europa ay isang arkipelago sa isang mababaw na mainit na tropikal na dagat na mas malapit sa ekwador kesa sa sa lugar nito ngayon.
 
===''Australopithecus afarensis''===
Linya 12:
{{main|Ebolusyon ng tao}}
 
Ang hominid na ''[[Australopithecus afarensis]]'' ay kumakatawan sa isang transisyon sa pagitan ng mga modernong taong [[bipedal]] at mga ninuno nitong [[quadruped]](naglalakad gamit ang apat na hita). Ang isang bilang ng mga katangian ng kalansay ng ''A. afarensis'' ay malakas na sumasalamin sa [[bipedalismo]](paglalakad gamit ang dalawang hita) na nagmumungkahing ang bipedalismo ay nag-ebolb bago ba ang paglitaw ng ''A. afarensis''.<ref name=Lovejoy1988>{{cite journal |author=Lovejoy, C. Owen |authorlink=Owen Lovejoy (anthropologist) |title=Evolution of Human walking |journal=[[Scientific American]] |volume=259 |issue=5 |pages=82–89 |year=1988 |url=http://www.clas.ufl.edu/users/krigbaum/proseminar/Lovejoy_1988_SA.pdf |ref=harv |doi=10.1038/scientificamerican1188-118}}</ref> <ref name=Lovejoy1988/>{{rp|122}}
 
===Pakicetids, ''Ambulocetus''===
Linya 34:
[[File:Tiktaalik BW.jpg|thumb|250px|Life restoration of ''Tiktaalik roseae'']]
 
Ang ''[[Tiktaalik]]'' ay isang henus ng [[extinct]] na [[sarcopterygia]]n na nabuhay noong mga 375 milyong taong nakakaraan. Ito ay iminungkahi ng mga paleontologo na kumakatawan sa transisyon sa pagitan mga [[bertebrado]]ng hindi hindi-[[tetrapod]] gaya ng ''[[Panderichthys]]'' na alam mula sa mga fossil na may edad na 380 milyong taong nakakaraan at mga maagang [[tetrapod]] gaya ng ''[[Acanthostega]]'' at ''[[Ichthyostega]]'' na alam mula sa mga fossil na may edad na mga 365 milyong taong nakakalipas. Dahil sa paghahalong mga katangian ng mga primitibong isda at mga tetrapod, ito ay tinukoy ng nakatuklas ritong si [[Neil Shubin]] bilang isang "[[Tetrapodomorpha|fishapod]]".<ref>John Noble Wilford, ''The New York Times'', [http://www.nytimes.com/2006/04/05/science/05cnd-fossil.html?hp&ex=1144296000&en=fe3427d67e965e46&ei=5094&partner=homepage ''Scientists Call Fish Fossil the Missing Link''], 5 AprilAbril 2006.</ref><ref name="Shubin 2008">{{cite book|last=Shubin|first=Neil| title=Your Inner Fish| publisher=Pantheon| year=2008| isbn=978-0-375-42447-2}}</ref>
 
===''Amphistium''===
Linya 40:
[[File:Pseudopleuronectes americanus.jpg|thumb|left|Modern [[flatfish]] are asymmetrical, with both eyes on the same side of the head]]
[[File:Amphistium.JPG|thumb|Fossil of ''[[Amphistium]]'' with one eye at the top-center of the head]]
Ang ''[[Amphistium]]'' ay isang fossil ng isda na 50 milyong taong gulang na natukoy bilang isang maagang kamag-anak ng [[flatfish]] at bilang isang transisyonal na fossil .<ref name="NaEvo">{{cite news | url=http://news.nationalgeographic.com/news/2008/07/080709-evolution-fish.html | title=Odd Fish Find Contradicts Intelligent-Design Argument | publisher=[[National Geographic Society|National Geographic]] |date= 9 JulyHulyo 2008 | first=Anne| last=Minard | accessdate =2008-07-17}}</ref> Sa ''Amphistium'', ang transisyon mula sa tipikal na simetrikong ulo ng bertebrado ay hindi kumpleto na may isang matang nakalagay malapit sa tuktok na gitna ng ulo.<ref name=FriedmanFlatfish>{{cite journal|author=Matt Friedman|title=The evolutionary origin of flatfish asymmetry|journal=Nature|volume=454|issue=7201|date=10 JulyHulyo 2008|pages=209–212|doi= 10.1038/nature07108|pmid=18615083|ref=harv|bibcode = 2008Natur.454..209F }}</ref> Ang pagbabagong ito ayon sa mga paleontologo ay "pagbabagong nangyari ng dahan dahan sa isang paraan na umaayon sa [[ebolusyon]] sa pamamagitan ng [[natural na seleksiyon]], hindi isang biglaan na nakaraang pinaniwalaan.<ref name="NaEvo"/>
[[File:Runcaria megasporangium and cupule drawing.jpg|thumb|80px|The Devonian fossil plant]]
===''Runcaria''===
{{Main|Kasaysayang ebolusyonaryo ng mga halaman}}
Ang isang prekursor noong gitnang [[Devonian]] sa mga [[halamang may buto]] ay natukoy sa Belgium na nauna sa pinakamaagang halamang may buto nang mga 20 milyong taon. Ang ''[[Runcaria]]'' ay isang maliit na radyal na simetrikal na integumentadong [[megasporangium]] napapalibutan ng [[cupule]]. Ang megasporangium ay may isang hindi nabuksang ekstensiyong distal na nakausli sa ibabaw ng maraming lobong integumento. Ito ay nagbibigay linaw sa pagkakasunod sunod ng pagkakamit ng katangiang humahantong sa halamang may buto. Ito ay may lahat ng katangian ng mga halamang may buto maliban sa isang solidong [[takip ng buto]] at isang sistemang gumagabay sa pollen tungo sa buto.<ref>{{Cite journal |author = Gerrienne, P., Meyer-Berthaud, B., Fairon-Demaret, M., Streel, M., and Steemans, P. | journal = Science Magazine | title = Runcaria, a Middle Devonian Seed Plant Precursor | publisher = American Association for the Advancement of Science | year = 2011 | url = http://www.sciencemag.org/content/306/5697/856.abstract |volume= 306 |series= |issue=5697 |pages=856–858 | accessdate = 22 MarchMarso 2011 | doi=10.1126/science.1102491 |ref = harv | pmid=15514154|bibcode = 2004Sci...306..856G }}</ref>
 
==Mga maling pagkaunawa==
===Missing link===
Ang katagang ''missing link''(nawawalang ugnayan) ay nakaraang malawakang ginamit sa mga aklat para sa mga pangkalahatang mambabasa upang tukuyin ang isang pinaniwalaan sa nakaraang puwang sa fossil record ng [[ebolusyon]] ng mga hominid kabilang ng [[ebolusyon ng tao]]. Dahil sa espesyalisado at mga bihirang sirkumstansiyangsirkunstansiyang kailangan para maging fossil ang isang organismo, ang tanging maliit na persentahe ng mga anyo ng buhay ang maasahang matutuklasan sa mga fossil at ang bawat pagkakatuklas ng isang bagong fossil ay kumakatawan sa isang litrato ng proseso ng [[ebolusyon]].
 
Ang katagang missing link ay unang ginamit sa kontekstong siyentipiko ni [[Charles Lyell]] sa kanyang ikatlong edisyon(1851) ng aklat na Elements of Geology tungkol sa mga nawawalang bahagi ng geologic column. Ito ay pinsikat sa kasalukuyang kahulugan nito sa pahina xi ng kanyang Geological Evidences of the Antiquity of Man noong 1863. Sa panahong ito, malawakang pinaniwalaang ang wakas ng [[huling panahong tag-yelo]] ay nagmamarka ng unang paglitaw ng mga tao. Gayunpaman, si Lyell ay humango sa mga bagong natuklasan sa kanyang Antiquity of Man na naglalagay sa paglitaw ng mga tao sa mas maaga pa sa malalim na nakaraang heolohikal. Isinulat ni Lyell na nananatiling isang malalim na misteryo kung paanong ang malaking puwang sa pagitan ng tao at mga hayop ay mauugnay. Ang ideya ng missing link sa pagitan ng mga tao at mga mas mababang mga hayop ay nanatiling nakalagay sa isipan ng publiko. Ang paghahanap sa fossil na nagpapakita ng mga katangiang transisyonal sa pagitan ng mga [[ape]](bakulaw) at mga tao ay hindi naging mabunga hanggang sa matuklasan ng heologong Dutch na si [[Eugène Dubois]] ang isang skullcap, isang molar at isang femur ng ''[[Taong Java]]'' sa mga bangko ng Ilog sa [[Java]], [[Indonesia]] noong 1891. Ang natuklasang ito ay kombinasyon ng isang mababang tulad ng bakulaw ng skull roof na may utak na tinatayang mga 1000 c sa pagitan ng utak ng isang chimpanzee at isang tao. Ang isang molar ay mas malaki sa ngipin ng tao at ang femur ay mahaba at tuwid na may anggulo ng tuhod na nagpapakitang ito ay nakatindig maglakad. Sa panahong ito, ito ay tinaguriang ang "missing link" na nakatulong upang gamitin ang terminong ito para sa mga fossil ng [[Homo]]. Gayunpaman, ito ay ginamit rin sa mga species tulad ng [[Archaeopteryx]].
Linya 55:
 
==Mga sanggunian==
{{reflist}}
 
[[Kategorya:Mga fossil na transisyonal|*]]
[[Kategorya:Mga fossil]]