Dakilang Ciro: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
m orthography: -rsya- > -rsiya-, replaced: Persyano → Persa ''(Persian)'', Persiyano → Persa ''(Persian)'' (2) using AWB
m orthography: -ndya- > -ndiya- using AWB
Linya 22:
| place of burial =[[Pasargadae]]
}}
Si '''Dakilang Ciro''' o '''Ciro ang Dakila'''<ref name=Biblia>{{cite-Biblia|Ciro, ''Cyrus'', ayon sa pagpapakilala para sa [[Aklat ni Ageo]]}}</ref> ([[Wikang Persa|Persa ''(Persian)'']]: کوروش بزرگ, ''Kurosh-e Bozorg'') (c. 590 BC o 576 — Agosto 529 BC o 530 BC), kilala din bilang '''Ciro II ng Persia''' at '''Ciro ang Nakatatanda''' (Ingles: ''Cyrus the Elder''),<ref>Xenophon, ''Anabasis'' I. IX; tingnan din ang M.A. Dandamaev "Cyrus II", sa ''Encyclopaedia Iranica''.</ref> ay isang pinunong Persa ''(Persian)''. Siya ang tagapagtatag ng [[Persian Empire|Imperyong Persiya]] sa ilalim ng [[Achaemenid dynasty|dinastiyang Achaemenid]]. Sa pamamahala niya, lumaganap ang imperyo, na sa kalaunan ay sumakop sa halos kalahatan ng [[Southwest Asia|Timog-Kanlurang Asya]] at karamihan ng [[Central Asia|Gitnang Asya]], mula [[Ehipto]] at [[Hellespont]] sa kanluran hanggang sa [[:en:Indus River|Ilog Indus]] o [[IndyaIndiya]] sa silangan , upang malikha ang pinakamalaking estadong napagmasdan ng mundo.<ref>{{cite book |last=Kuhrt |first=Amélie |title=The Ancient Near East: C. 3000-330 BC |origyear=1995 |publisher=[[Routledge]] |isbn=0-4151-6762-0 |pages=647 |chapter=13 |chapterurl= |quote= }}</ref> Ang mga buong pamagat ay ''Ang Dakilang Hari'', ang ''Hari ng Persia'', ang ''Hari ng Anshan'', ang ''Hari ng [[Medes|Media]]'', ang ''Hari ng [[Babilonya]]'', ang ''Hari ng [[Sumerya]] at [[Akkad]]'', ''Hari ng apat na mga sulok ng Daigdig''. Kanyang inihayag ang itinuturing ng ilan na isa sa unang mahalagang mga deklarasyon sa kasaysayan ng mga [[karapatang pantao]] sa [[Silindro ni Ciro]] sa pagitan ng 539 BCE at 530 BCE. Ang paghahari ni Ciro ay tumagal sa pagitan ng 29 taon at 31 taon. Kanyang itinatag ang kanyang imperyo sa pamamagitan muna ng pananakop ng [[Imperyong Medes]] at pagkatapos ay ng imperyong [[Lydia]]no at kalaunan ay ng [[Imperyong Neo-Babilonyano]]. Sa bago o pagkatapos ng pananakop sa [[Babilonya]], kanyang pinangunahan ang isang ekspedisyon sa sentral Asya na humantong sa mga pangunahing kampanya na inilarawan bilang nagdala "sa pagpapailalim ng bawat bansa ng walang eksepsiyon". Siya ay hinalinhan ng kanyang anak na si [[Cambyses II]] na nagawang idagdag sa imperyong Persia ang Ehipto, [[Nubia]] at [[Cyrenaica]] sa kanyang maikling pamumuno. Ginalang ni Ciro ang mga [[relihiyon]] at kustombre ng mga lupaing kanyang nasakop. Sinasabing sa pangkalahatang kasaysayan, ang papel ng [[Imperyong Akemenida]] na itinatag ni Ciro ay nasa napakatagumpay na modelo nito para sa sentralisadong administrasyon at pagtatatag ng isang pamahalaan na nagtatrabaho para sa kapakinabangan ng kanyang mga nasasakupan. Sa katunayan, ang administrasyon ng impery9o sa pamamagitan ng mga [[satrap]] at ang mahalagang prinsipyo ng pagbuo ng pamahalaan sa [[Pasargadae]] ay mga gawa ni Ciro. Si Ciro ay kinikilala rin sa kanyang mga nagawa sa mga [[karapatang pantao]], politika, stratehiya sa militar gayundin sa kanyang impluwensiya sa mga kabihasnang Silanganin at Kanluranin.
== Mga sanggunian ==
{{reflist}}