Pontifex Maximus: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Atn20112222 (usapan | ambag)
m orthography, replaced: politikal → pampolitika using AWB
Linya 1:
[[File:August Labicana Massimo Inv56230.jpg|thumb|200px|Si [[Augustus]] bilang Pontifex Maximus<br>''([[Via Labicana Augustus]])'']]
{{Priesthoods of ancient Rome}}
Ang '''''Pontifex Maximus''''' ([[Latin]], literal na "pinakadalikang [[pontipise]]") ang [[Dakilang Saserdote]] o Dakilang Pari ng Kolehiyo ng mga Pontipise (''[[Collegium (ancient Rome)|Collegium]] Pontificum'') sa [[Sinaunang Roma]]. Ito ang pinakamahalagang posisyon sa [[Relihiyon sa Sinaunang Roma]] na bukas lamang sa mga [[Patrisyano (sinaunang Roma)|patrisiyano]] hanggang 254 BCE nang ang isang [[plebeian]] ay umokupa ng posisyong ito. Ito ay isang natatanging opisinang pang-[[relihiyon]] sa ilalim ng maagang [[Republikang Romano]] at unti-unti nang [[politika|politisado]] hanggang sa pagsisimula ni [[Augustus]]. Ito ay isinama sa Opisinang Imperyal. Ang huling paggamit nito sa reperensiya sa mga emperador ay sa mga inskripsiyon ni [[Gratian]]<ref name=lacus>[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/secondary/SMIGRA*/Pontifex.html Pontifex Maximus] LacusCurtius retrieved August 15, Agosto 2006</ref> (naghari noong 375 CE &nbsp;–38 CE3) na gayunpaman ay nagpasyang alisin ang mga salitang "pontifex maximus" sa kanyang pamagat. <ref>"Gratian." Encyclopædia Britannica. 2008. Encyclopædia Britannica Online. 3 Feb.Pebrero 2008 <http://www.britannica.com/eb/article-9037772>.</ref><ref name=livius>[http://www.livius.org/pn-po/pontifex/maximus.html Pontifex Maximus] Livius.org article by Jona Lendering retrieved August 21, Agosto 2011</ref>
 
Ang salitang "pontifex" ay kalaunang naging isang termino na ginamit para sa mga [[obispo]]ng [[Kristiyano]]<ref>"In the matter of hierarchical nomenclature, one of the most striking instances is the adoption of the term pontifex for a bishop" ([http://links.jstor.org/sici?sici=0009-8353(196602)61%3A5%3C193%3AMUOA%3E2.0.CO%3B2-B Paul Pascal: ''Medieval Uses of Antiquity''] in The Classical Journal, Vol. 61, No. 5 [Feb., 1966], pp. 193–197).</ref> kabilang ang [[Obispo ng Roma]]<ref>[http://webu2.upmf-grenoble.fr/Haiti/Cours/Ak/Constitutiones/Thessalonique.htm Edictum Gratiani, Valentiani et Theodosii de fide catholica, 27 FebruaryPebrero 380;] cf. [http://www.bartleby.com/61/89/P0438900.html The American Heritage Dictionary of the English Language: Fourth Edition. 2000:] "Pontiff: 1a. The pope. b. A bishop. 2. A pontifex."</ref> at ang pamagat na "Pontifex Maximus" ay inilapat sa loob ng [[Simbahang Katoliko Romano]] sa [[papa]] bilang pangunahing obispo nito. Ito ay hindi kasama sa mga opisyal na pamagat ng papang Romano Katoliko<ref>[[Annuario Pontificio]] (Libreria Editrice Vaticana, 2012 ISBN 978-88-209-8722-0), p. 23*</ref> ngunit makikita sa mga gusali, monumento, at mga barya ng mga papang Katoliko Romano ng [[Renasimiyento]] at mga modernong panahon.
==Pinagmulan ng panahong regal==
Ang [[Kolehiyo ng mga Pontipise|Collegium Pontificum]] ang pinakamahalagang [[dakilang saserdote|pagkasaserdote]] ng [[Sinaunang Roma]]. Ang pundasyon ng sagradong kolehiyong at ang opisina ng Pontifex Maximus ay itinuturo sa ikalawang hari ng Roma na si [[Numa Pompilius]]. Ang karamihan ng alam tungkol sa panahong Regal ng [[kasaysayan ng Sinaunang Roma]] ay kalahating maalamat o [[mitikal]]. Ang Collegium ay pinagpapalagay na umasal bilang mga tagapayo sa rex(hari) sa mga bagay na pang-relihiyon. Ang collegium ay pinamumunuan ng pontifex maximus at ang lahat ng mga pontipise ay humahawak sa kanilang opisina sa buong buhay. Ayon sa historyan na si [[Livy]], si Numa Pompilius na isang [[Sabino]] ay lumikha ng sistema ng mga rito sa Roma kabilang ang paraan at pagpapanahon ng mga [[handog]], pangangasiwa ng mga pondong pangrelihiyon, kapangyarihan sa lahat ng mga institusyong pang-relihiyon na pampubliko at pampribado, pagtuturo sa mga mamamayan sa mga ritong pangpuneraryo at selestiyal kabilang ang pagpapalubag ng mga natay at pagtitika sa mga prodihiya. Si Numa ay sinasabing nagtatag ng [[relihiyong Sinaunang Romano]] pagkatapos ialay ang damban sa [[Bundok Aventino]] kay [[Jupiter Elicius]] at pagkatapos dumulog sa mga diyos sa pamamagitan ng [[augurya]]. Isinulat ni Num at sinelyohan ang mga katuruang pang-relihiyon at ibinigay sa unang Pontifex Maximus na si [[Numa Marcius]].
==Sinaunang Roma==
===Mga katungkulan ng Pontifex Maximus===
Ang pangunahing tungkulin ng mga [[pontipise]] ay panatilihin ang [[pax deorum]] o "kapayapaan ng mga diyos."<ref>[http://patriot.net/~carey/afa/latinclub/persecution.htm The Roman Persecution of Christians] By Neil Manzullo February8 8th ,Pebrero 2000 Persuasive Writing, retrieved August17 17,Agosto 2006</ref><ref>[http://www.everything2.com/index.pl?node_id=993031 Pax Deorum] everything2.com retrieved August17 17,Agosto 2006</ref><ref>[http://encarta.msn.com/encnet/refpages/RefArticle.aspx?refid=761568005 "Roman Mythology"], Microsoft [[Encarta Online]] Encyclopedia 2006. Retrieved August17 17,Agosto 2006</ref>
 
Ang malaking kapangyarihan ng sagradong [[kolehiyo ng mga pontipise]] ay nakasentro sa Pontifex Maximus at iba ng mga pontipise na bumubuo ng kanyang consilium o katawang nagpapayo. Ang kanyang mga katungkulan ay pang-paghahandog o pang-ritwal sa isang bahagi ngunit ito ang pinaka hindi mahalaga. Ang kanyang tunay na kapangyarihan ang pangangasiwa ng ''jus divinum'' o kautusan ng diyos.<ref>[http://www.m-w.com/dictionary/jus+divinum jus divinum], Merriam–Webster Online Dictionary retrieved August 24, Agosto 2006</ref> Ang impormasyong tinitipon ng mga pontipise na nauugnay sa tradisyon ng [[relihiyong Sinaunang Romano]] ay nakatali sa isang corpus na bumubuod ng isang [[dogma]] at iba ng mga konsepto. Ang mgapangunahing kagawaran ng jus divinum ay maaaring ilarawan bilang sumusunod:
#Ang regulasyon ng lahat ng mga [[pagtitika]]ng seremonya na kailangan dahil sa mga salot, kidlat at iba pa.
#Ang [[konsagrasyon]] ng lahat ng mga [[templong Romano]] at ibang mga [[sagradong lugar]] at mga bagay na inalay sa mga diyos.
Linya 17:
#Ang superintendsiya ng lahat ng mga [[kasal]] sa pamamagitan ng [[conferratio]], i.e. orihanl na lahat ng mga pambasal na mga kasal ng [[patrisyo]].
#Ang pamamahala ng batas ng [[pag-aampon]] at ng paghaliling testamentaryo.
#Ang regulasyon ng mga moral ng publiko at pagmumulta at pagpaparusa ng mga partidong nagkasala.
 
Ang mga pontipise ay may maraming mga nauukol at prestihiyosong mga tungkulin gaya ng pangangasiwa sa pangangalaw ng mga arkibo ng estado, pag-iingat ng mga opisyal na minuto ng mga nahalal na mahistrado(tignan ang [[Fasti]]) at talaan ng mga mahistrado at pag-iingat ng mga talaan ng kanilang mga desisyon(''commentarii'') at ng mga pangunahing pangyayari kada taon na tinatawag na mga publikong diary na ''[[Annales maximi]]''.<ref>[http://encyclopedia.jrank.org/POL_PRE/PONTIFEX.html Pontifex], Encyclopædia Britannica, 1911 Ed.</ref>
 
Ang Pontifex Maximus ay sumasailalim rin sa ilang mga [[taboo]]. Kabilang sa mga ito ang pagbabawal na umalis sa Italya. Inilarawan ni [[Plutarko]] si [[Publius Cornelius Scipio Nasica Serapio]] (141 BCE–132 BCE) bilang ang unang umalis sa Italya pagkatapos palayasin ng [[Senado ng Roma]] at kaya ay lumabag sa sagradong taboo. Si [[Publius Licinius Crassus Dives Mucianus]] (132 BCE &nbsp;–130 BCE) ang unang umalis sa Italya ng boluntaryo. Pagkatapos nito, naging karaniwan at hindi na labag sa batas para sa Pontifex Maximus na umalis sa Italya. Kabilang sa mga sa mga kilalang gumawa nito ay si [[Julio Cesar]](63 BCE–44 BCE).
 
[[File:Coin Julius Caesar Pontifex Maximus.PNG|thumb|[[Denarius]] na nagpapakita kay [[Julio Cesar]] bilang Pontifex Maximus]]
 
Ang mga pontipise ay nangangasiwa sa [[Kalendaryong Romano]] at tumutukoy ng [[interkalasyon|interkalaryong mga buwan]] na kailangang idagdag upang isinkronisa ang kalendaryo sa mga panahon. Dahil ang mga pontipise ay kadalasang mga politiko at dahil ang termino ng mahistradong Romano sa opisina ay tumutugon sa taon ng kalendaryo, ang kapangyarihang ito ay naabuso. Ang isang Pontifex ay makapagpapatagal ng isang taon kung saan siya o isang mga kaalyadong politikalpampolitika ay nasa opisina. Kanya ring maaring tanggihan na patagalin ang taon kung ang kanyang katunggali ay nasa kapangyarihan. Ito ay nagsasanhi sa Kalendaryo na hindi umayon sa mga panahon halimbawa, sa pagtawid ni Cesar sa [[Rubikon]] noong Enero 49 BCE na aktuwal na nangyari noong taglagas. Sa ilalim ng kapangyarihan ni Julio Cesar, kanyang ipinakilala ang reporma sa kalendaryo na lumikha ng [[Kalendaryong Huliano]] na may isang mali ng kaunti sa isang araw kada siglo. Ito ang naging pamantayang kalendaryo hanggang sa repormang [[Kalendaryong Gregoriano]] noong ika-16 siglo CE.
 
==Mga sanggunian==
{{reflist}}
 
[[Kategorya:Relihiyon sa Sinaunang Roma]]