Kromosomang X: Pagkakaiba sa mga binago

Ang '''kromosomang X''' o '''kulaylawas<ref> Maugnaying Talasalitaang Pang-agham Ingles-Pilipino, 1969. </ref> na X''' sa mga [[tao]] ay sumasaklaw sa higit sa 153 milyong mga [[base na pares]](na pantayong materyal ng [[DNA]]). Ito ay kumakatawan sa mga 2000 sa 20,000 hanggang 25,000 mga [[gene]] sa tao. Ang mga normal na babae ay may dalawang kromosomang X o '''XX'''. Ang bawat tao ay normal na may isang pares ng mga [[kromosomang kasarian]] sa bawat [[selula]]. Ang mga babae ay may dalawang kromosomang X samantalang ang mga lalake ay may isang kromosomang X at isang [[kromosomang Y]] o '''XY'''. Ang parehong mga lalake at babae ay nagtataglay ng isa sa kromosomang X ng kanilang ina at ang mga babae ay nagtataglay ng ikalawang kromosomang X mula sa kanilang ama. Dahil sa ang ama ay nagtataglay ng kanilang kromosomang X mula sa kanilang ina, ang isang babaeng tao ay may isang kromosomang X mula sa kanyang pang-amang lola(panig ng ama) at isang kromosomang X mula sa kanyang ina. Ang pagtukoy sa mga [[gene]] sa bawat kromosoma ay isang aktibong sakop ng [[henetika|henetikong]] pananaliksik. Dahil sa ang mga mananaliksik ay gumagamit ng iba't ibang mga pamamaraan upang hulaan ang bilang ng mga sa bawat [[kromosoma]], ang tinantiyang bilang ng mga [[gene]] ay iba iba. Ang kromosomang X ay naglalaman ng mga 2000<ref name="Macmillan Science Library">{{cite web | author=Macmillan Science Library |title=Genetics on X Chromosome| year=2001}}</ref> mga [[gene]] kumpara sa [[kromosomang Y]] na naglalaman ng 78<ref name="Harris">{{cite web |author=Richard Harris|title=Scientists Decipher Y Chromosome |url=http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=1303260 |year=2003}}</ref> mga gene sa mga tinantiayng 20,000 hanggang 25,000 mga kabuuang gene sa [[genome ng tao]]. Ang [[diperensiyang henetiko]] na sanhi ng mga [[mutasyon]] sa mga [[gene]] sa kromosomang X ay inilalarawan bilang '''Nauugnay sa X'''(X linked). Ang kromosomang X ay nagtataglay ng ilang mga libong gene ngunit ang ilan sa mga ito ang may direktang kinalaman sa pagtukoy ng kasarian. Sa simula ng pag-unlad ng [[embryo]] sa mga bababe, ang isa sa dalawang mga kromosomang X ay [[randoma]] at permanenteng hindi pinagana sa halos lahat ng mga somatikong [[selula]](na mga selulang iba sa selulang [[ovum]] at [[spermatozoa]]). Ang phenomenon na ito ay tinatawag na [[hindi pagpapagana ng X]](X-inactivation) o [[Lyonisasyon]] at lumilikha ng [[katawang Barr]]. Ang hindi pagpapagana ng X ay sumisiguro na ang mga babae katulad ng mga lalake ay may isang gumaganang kopya ng kromosmang X sa bawat selula ng katawan. Nakaraang pinagpalagay na tanging isang kopya nito ang aktibong ginagamit. Gayunpaman, ang kamakailang pananaliksik ay nagmumungkahing ang [[katawang Barr]] ay maaaring mas higit na biolohikal na aktibo kesa sa nakaraang pagpapalagay.