Maria: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
m Bot: Migrating 99 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q345 (translate me) |
m orthography, replaced: kwento → kuwento using AWB |
||
Linya 1:
{{About2|Marya na ina ni [[Hesus]]|Marya|Marya (paglilinaw)|Maria|Maria (paglilinaw)|Mary|Mary (paglilinaw)}}
[[File:Vladimirskaya.jpg|thumb|right|upright|[[Ang Thetokos ng Vladimir]] na isa sa pinakapipitaganang ikono ni Marya sa Simbahang [[Silangang Ortodokso]], ca. 1131]]
Si '''Marya''' o '''Maria''' (Hebreo: מִרְיָם, Miriam; Aramaiko: Maryām; Arabiko: مريم, Maryam) at tinatawag ring '''Santa Marya''', '''Inang Marya''', ang '''Theotokos''', '''Mapalad na Birheng Marya''', '''Ina ng Diyos''',''' Maryam na ina ni Isa'''(sa Islam) ayon sa tradisyong Kristiyano at Muslim ang ina ni [[Hesus]]. Ayon sa [[bibliya]] partikular na sa apat na [[kanon]]ikal na ebanghelyo ang ina ni [[Hesus]] na nagmula sa Nazareth, Galilea. Siya ay itinuturing ng maraming mga Kristiyano na unang akay sa [[Kristiyanismo]]. Siya ay isinasaad sa Bagong Tipan sa Mateo 1:16,18-25 at Lucas 1:26-56, 2:1-7 at sa [[Quran]] bilang ina ni [[Hesus]] sa pamamagitan ng interbensiyon ng [[diyos]]. Ang kanyang anak na si Hesus ay pinaniniwalaan ng maraming mga Kristiyano na ang [[mesiyas]] at ang [[diyos]] na nagkatawang tao. Si Hesus ay itinuturing sa Islam na mesiyas at ang ikalawang pinakamahalagang propeta sa lahat ng mga propeta sa Islam at mas mababa sa huling propetang si [[Muhammad]]. Siya ay inilalarawan sa [[Ebanghelyo ni Mateo]] at [[Ebanghelyo ni Lucas]] bilang isang [[birhen]] (parthenos sa Griyego) na [[mga milagrosong kapanganakan|naglihi ng milagroso]] kay Hesus sa pamamagitan ng ahensiya ng banal na espirito. Ang mga Muslim ay naniniwala na siya ay naglihi sa pamamagitan ng utos ng [[diyos]].
==Buhay ni Marya==
===Bagong Tipan===
Ang paglilihing birhen ni Marya kay Hesus ay isinasaad sa bibliya na nangyari nang siya ay ikakasal na kay Jose at naghihintay ng isang rito ng [[kasal]]. Kanyang pinakasalan si Jose at ayon sa Lucas sumama kay Jose sa [[Bethlehem]], Hudea mula sa Nazareth, Galilea upang magpatala sa [[censo ni Quirinius]] na nagaatas sa mga indibidwal na bumalik sa lugar ng kanilang mga ninuno. Gayunpaman, ayon sa mga arkeolohgo, walang ebidensiyang arkeolohikal na nagpapakita na ang Bethlehem sa Hudea ay tinirhan ng mga tao noong unang siglo BCE o unang siglo CE.<ref>http://ngm.nationalgeographic.com/geopedia/Bethlehem</ref>
Ang historyan na si [[Josephus]] ay nag-ulat na noong taong 6/7 CE, si [[Quirinius]] ay hinirang na legatong gobernador ng Syria samantalang ang ekwestriyanong Romanong katulong na Romano na si [[Coponius]] ay itinakdang unang gobernador ng [[Judea]]. Ang mga gobernador na ito ay inatasan na magsagawa ng censo ng [[buwis]] para sa emperador Romano sa Syria at Judea.
<ref>[[Emil Schürer]], [[Fergus Millar]] (editor), [[Geza Vermes]] (editor), ''The history of the Jewish people in the age of Jesus Christ Vol I'', (Continuum, 1973), page 424: "It was started ... in the earliest in the summer of C.E. 6." and completed "at the latest in the autumn of C.E. 7"</ref> Ang salaysay ng censo ni Quirinius sa [[Ebanghelyo ni Lucas]] ay itinuturing na problematiko ng mga skolar ng [[bibliya]] dahil sa paglalagay nito ng kapanganakan ni Hesus noong panahon ng censo ni Quirinius (6/7 CE) samantalang ang Ebanghelyo ni Mateo ay naglalagay ng kapanganakan Hesus sa panahon ni Herodes na namatay noong 4 BCE na 9 na taong mas maaga sa censo ni Quirinius.
<ref name=Spong>Spong, John Shelby. Jesus for the non-religious. HarperCollins. 2007. ISBN 0-06-076207-1</ref><ref name=Brown>Brown, R.E. The Birth of the Messiah: A Commentary on the Infancy Narratives in Matthew and Luke. Doubleday, NY. 1993. Page 549</ref><ref name=Bromiley>Bromiley, Geoffrey W, ed. The International Standard Bible Encyclopedia. William B. Eerdmans Publishing. 1995. ISBN 0-8028-3785-9. Page 655</ref><ref name = "JInt">[[Bart D. Ehrman|Ehrman, Bart D.]]. [[Jesus, Interrupted]]. HarperCollins. 2009. ISBN 0-06-117393-2</ref>
Ayon sa Juan 2:1-5, Nang ikatlong araw ay nagkaroon ng [[kasalan sa Cana]] ng Galilea. Naroroon ang ina ni Hesus. Si Hesus at ang kaniyang mga alagad ay inanyayahan din sa kasalan. Nang magkulang ang alak, sinabi ng ina ni Jesus sa kaniya: Wala na silang alak. Sinabi ni Hesus sa kaniya: ''Babae, ano ang kinalaman ng bagay na ito sa akin at sa iyo? Ang aking oras ay hindi pa dumarating.'' Sinabi ni Marya sa mga tagapaglingkod na gawin ang anumang iniutos sa kanila ni Hesus. Inutusan ni Hesus ang mga tagapaglingkod na punuin ang mga tapayan at sumalok at dalhin sa namamahala ng handaan. Pagkatapos tikman ito at dahil hindi alam kung saan ito nanggaling ay tinawag ng namamahala ng kapistahan ang lalaking ikinasal. Sinabi nito sa kanya na unang inihahain ng bawat tao ang mabuting alak. Ang mababang uri ay inihahain kapag marami na silang nainom, ngunit inihain nito ang mabuting alak ng huli.
Ayon sa Marcos 3:31-34, dumating ang ina at mga kapatid na lalake ni Jesus. Sila ay nakatayo sa labas ng bahay at nagsugo na tawagin siya. Nakaupo ang napakaraming tao sa palibot niya. Sinabi ng mga sinugo sa kaniya: Narito, nasa labas ang iyong ina at mga kapatid, hinahanap ka. Sinagot sila ni Jesus: ''Sino ang aking ina o mga kapatid?'' Pagtingin niya sa mga taong nakaupo sa palibot, sinabi niya: ''Tingnan ninyo ang aking ina at mga kapatid. Ito ay sapagkat ang sinumang gumaganap ng kalooban ng Diyos, siya ang aking kapatid na lalaki, kapatid na babae at ina.''
Linya 21:
Ayon sa [[Ebanghelyo ni Santiago]], si Marya ang anak ni Joachim at Ana. Bago ipaglihi si Marya, si Anna ay baog. Si Marya ibinigay sa serbisyon bilang isang konsagradong birhen sa templo ng Herusalem nang siya ay 3 taon. Ang ilang mga apokripa ay nagsasaad na sa panahon na ipagkasundo siyang ikasal kay Jose, si Marya ay 12 hanggang 14 taong gulang samantalang si Jose ay may edad na 90. Ayon sa tradisyon, si Marya ay namatay na napapalibutan ng mga apostol sa Herusalem o Efeso sa pagitan ng 3 at 24 taon pagkatapos ng pagakyat ni [[Hesus]] sa langit. Ayon kay Hyppolitius ng Thebes, si Marya ay nabuhay ng 11 taon pagkatapos ng kamatayan ng kanyang anak at namatay noong 41 CE.
===Mga pananaw===
Ang [[Hudaismo]] ay tumatakwil na si Hesus ang [[mesiyas]] at tumatakwil sa mga salaysay ng Bagong Tipan ng [[Kristiyanismo]]. Hindi sila naniniwala na salita ng diyos ang Bagong Tipan.
Ang mga [[psilantropista]] ay nangatwiran laban sa birheng kapanganakan ni Hesus at nagturo na si Hesus ay isang tao lamang. Ang psilantropismo ay umiral sa mga sinaunang pangkat na [[Hudyo-Kristiyano]] gaya ng mga [[Ebionita]] na tumuring kay Hesus na [[mesiyas]] ngunit tumakwil kay [[Apostol Pablo]] bilang isang tumalikod.
Noong ikaapat na siglo CE, itinakwil sa [[kredong Niseno]] ang katuruan na si Hesus ay isa lamang tao. Ang kredong Niseno ay nilikha ng Konseho ng Nicaea noong ikaapat na siglo CE bilang pagsalungat at pagkondena (ng nanaig na bersiyon ng Kristiyanismo) sa paniniwalang [[Arianismo]] ng ilang mga Kristiyano.
Ayon kay Epiphanius, si Birheng Marya ay sinasamba bilang [[diyosang Ina]] sa sektang Krisityano na Collyridianism na matatagpuan sa buong Arabya noong mga 300 CE. Ang mga ito ay naghahandog ng mga tinapay kay Birheng Marya kasama ng iba pang mga kasanayan. Ang pangkat na ito ay kinondena ng [[Simbahang Katoliko Romano]] at binatikos ni Epiphanius sa kanyang kasulatang Panarion.
===Iba pa===
Noong ikalawang siglo CE, si [[Celsus]] ay nagmungkahi na si Hesus ang ilehitimong anak ng sundalong Romano na si Panthera. Ang
==Mga doktrina tungkol kay Marya==
May iba't ibang mga doktrina ang iba't ibang mga sekta ng [[Kristiyanismo]] o mga indibidwal na Kristiyano tungkol kay Marya. Ang mga doktrinang ito ay kinabibilangan ng:
*[[Ina ng Diyos]] na nagsasaad na si Marya bilang ina ni Hesus ay ang [[Theotokos]] (tagadala ng diyos) o Ina ng Diyos
*[[Birheng kapanganakan ni Hesus]] na nagsasaad na milagrosong ipinaglihi ni Marya si Hesus sa pamamagitan ng aksiyon ng banal na espirito habang nananatiling birhen
*[[Dormisyon ng Theotokos]] na umaalala sa pagtulog o natural na kamatayan sa sandaling bago ang kanyang pag-akyat sa langit
Linya 46:
!| Mga sektang tumatanggap nito
|-
| [[Ina ng Diyos]] (Theotokos)|| [[Unang Konseho ng Efeso]], 431 CE|| Romano Katoliko, [[Silangang Ortodokso]], Anglikano, Lutherano, Methodista <br>
|-
| [[Kapanganakang birhen ni Hesus]] || [[Unang Konseho ng Nicaea]], 325 CE || Romano Katoliko, [[Silangang Ortodokso]], Anglikano, Lutherano, Methodista <br>[[Protestantismo]], [[Mormon]]
Linya 59:
==Mga sanggunian==
{{reflist}}
[[Kategorya:Hesus]]
[[Kategorya:Bagong Tipan]]
| |||