Gapong: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Legobot (usapan | ambag)
m Bot: Migrating 42 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q477415 (translate me)
No edit summary
Linya 1:
Ang '''paggapong''' (mula sa salitang ugat na '''gapong''') o '''amputasyon''' ay ang paghihiwalay ng anumang bahagi o sangkap ng katawan mula sa katawan.<ref name=B1>[http://www.bansa.org/dictionaries/tgl/?dict_lang=tgl&type=search&data=amputate gapóng: amputate].</ref><ref name=B2>[http://www.bansa.org/dictionaries/tgl/?dict_lang=tgl&type=search&data=amputation amputation], maghiwalay ng anomang bahagi ó sangkap ng katawan: v. amputate.</ref> Sa mas tiyak na kahulugan, ito ay ang pagtatanggal ng isang sanga ng katawan (katulad ng kamay, paa, binti, hita, o bisig) mula sa katawan sa pamamagitan ng [[traumang pisikalpangkatawan]], pinatagal na pag-ipit (konstriksiyon), o [[siruhiyapagtitistis]] (siruhiya). Bilang isang lunas na pangsiruhiyapangpagtitistis, ginagamit ito upang kontrolin ang hapdi o isang proseso ng karamdaman na nasa apektadong sanga, katulad ng [[kanser]] (malignansiya) o [[ganggrenakanggrena]]. Sa ilang mga pagkakataon, isinasagawa ito sa mga indibidwal bilang isang siruhiyang prebentatibo (pang-iwas (prebentatibo ) para sa ganitong mga suliranin. Ang isang natatanging kaso ay ang [[amputasyong konhenital]], isang [[congenital disorder|diperensiyang konhenital]], kung saana ng mga sanga ng [[namumuong sanggol]] ay ginugupit sa pamamagitan ng mga pang-ipit. Sa ilang mga bansa, ang pagputol ng mga kamay, mga paa, o iba pang mga bahagi ng katawan ay ginagamit o dating ginagamit bilang isang uri ng [[parusa]] para sa mga taong nakagawa ng krimen. Ang amputasyonpagtitistis ay ginagamit din bilang isang taktika ng digmaan at mga gawain ng terorismo; maaari rin itong mangyari bilang isang pinsalang dulot ng digmaan. Sa ilang mga kulturakalinangan at mga relihiyon, ang mga paggapong na hindi malakihan o mga [[mutilasyon]] ay itinuturing bilang isang pagkakamit na pangritwal. Hindi katulad ng ilang mga hayop na hindi mamalya (katulad ng mga [[butiki]] na naghuhulas ng kanilang mga buntot, ang mga [[salamandro]] ay muling nakapagpapatubo ng maraming nawawalang mga bahagi ng katawan; pati na mga ''[[hydra]]'', mga [[flatworm|bulating sapad]] (flatworm), at mga [[isdambituin]] na muling nakapagpapatubo ng buong katawan magmula sa maliliit na mga pragmento o mga piraso), ang mga sanga ng katawan ng tao, kapag natanggal na, ay hindi na muling tumutubo, hindi katulad ng ilang porsiyon o bahagi ng piraso ng ilang mga organo, katulad ng [[atay]]. Ang [[transplantasyon ng organo]] o isang [[prostesisprostisis]] lamang ang natitirang opsiyon upang mapalitan ang nawalang sanga ng katawan.
 
Ang '''amputasyong traumatiko''' o '''paggapong dahil sa trauma''' ay isang bahagi o buong pagkatanggal o pagkaputol ng isang bahagi katawan na dulot ng isang seryosong sakuna o aksidentesakuna, katulad ng may kaugnayan sa trapiko, gawain o trabaho, o pakikipagdigma.<ref>Current Surgical Diagnosis and Treatment: "Amputations", mga edisyong Lange, USA, 2009</ref><ref>Harry Gouvas: "Accidents and Massive Disasters", mga edisyon ng Griyegong ''Red Cross'', 2000</ref>,.<ref>Neil Watson: "Hand Injuries and Infections" Cower Medical Publishing, London, New York, 1996, ISBN 0-906923-80-8</ref>Ang traumatiko pagkaputol ng isang sanga ng katawan ng tao, bahagi man o buo, ay nakakalikha ng dagliang panganib na mamatay ang naputulan dahil sa pagkawala ng dugo.<ref>Harry Gouvas: "Accidents and massive Disasters", mga edisyong ng Griyegong ''Red Cross'', 2000</ref>
 
==Tingnan din==