Wikipedia

Panlalaking kondom: Pagkakaiba sa mga binago

Browse history interactively
← Nakaraang pagkakaibaSusunod na pagkakaiba →
Content deleted Content added
VisualWikitext
No edit summary
inayos
Linya 5:
[[Talaksan:Condom placement demonstration.ogv|right|thumb|Mga hakbang sa pagkakabit ng kondom.]]
 
Ang '''kondom''' o '''panlalaking kondom''' ([[Ingles]]: '''''condom''''') ay isang kasangkapan, karaniwang yari mula sa [[latex]] at sa di pa katagalan mula sa ''[[polyurethane]]'', na karaniwanang ginagamit sa panahon ng [[pakikipagtalik]]. Ikinakabit ito sa nakatayong [[titi]] ng isang [[lalaki]] at hinaharangan nito ang pagpasok ng lumabas na [[tamod]] patungo sa katawan ng katalik na tao. Ginagamit ang kondom upang maiwasan ang [[buntis|pagdadalang-tao]] at ang paghahatid ng mga [[sexually transmitted infections|karamdamang nakahahawa sa pamamagitan ng pagtatalik]] katulad ng [[gonorea]], [[sipilis]] at [[HIV]]. Ito ay ginagamit rin sa pangogolekta ng semilya para sa pag-bubuntis ng mga taong baog. Dahil ang mga kondom ay di-nababasa (''waterproof''), elastikelastiko, at matibay. Ito ay ginagamit sa mga bagay na di-sekswal katulad ng pag-gawa ng waterproof nadi-nababasang mikropono.
 
Bilang isang paraan sa pagkontrol ng pag-aanak, ang mga kondom na para sa mga lalaki ay lamang sa pagiging mura, madaling gamitinggamitin, konting masamang epekto, at proteksyon sa mga sakit na nakukuha lamang sa pagtatalik ([[STD]]s). Gamit ang angkop na talino, pamamaraan at pag-gamit nito sa bawat kabanata ng pagtatalik, ang babae na ang kapareha ay gumagamit ng mga kondom ay may 2% na pagkakataon upang mabuntis kapag matino ang pagkakagamit at 18% na pagkakataon na mabuntis bawat taon sa karaniwang pag-gamit. Ito ay ginagamit na noong nakaraan na 400 na taon. Mula 19thika-19 na siglo, ito na ang pinakamabisang paraan ng ''[[contraception]]'' sa mundo. Kahit ito ay tinatanggap na sa kasalukuyang panahon, meron pa ring pagtatalo na nagaganap tungkol dito, batay kung paano ito ituturo sa mga klase ng ''[[sex education]]''.<ref>Salin mula sa https://en.wikipedia.org/wiki/Condom</ref>
 
== Gamit pang-medisina ==
 
Tulad ng mga iba’tiba't ibang uri ng pagpipigil sa pagbubuntis, maaaring suriin ang bisa ng mga kondom sa dalawang paraan. Ang perfectperpektong usegamit o method''rate'' ratesng paggamit ay tumutukoy lamang sa sukat ng bisa ng kondom ayon sa mga taong tama at wasto ang paggamit ng kondom. Ang actualaktuwal usena paggamit o typicaltipikal usena ratespaggamit ay tumutukoy naman sa mga tao na hindi tama ang paggamit o hindi kadalasang gumagamit ng kondom. Ang mga rates''rate'' ay karaniwang ipinapahayag para sa unang taon ng paggamit. Para naman kalkulahin ang mga ratesuri na ito, karaniwang ginagamit ang ''Pearl Index'', subalit may ibang mga pagsusuri na gumagamit naman ng mga talahanyang bawasan (''decrement tables'').▼
 
Ang typical''rate'' useng pregnancypagbubuntis ratesa tipikal na gamit ay umaabot mula 10 hanggang 18% bawat taon, depende sa populasyon na sinusuri. Ang perfect''rate'' useng pregnancypagbubuntis ratesa perpektong paggamit ay hanggang 2% lamang bawat taon. Ang mga kondom ay maaaring gamitin kasama ang iba pang uri ng pagpipigil sa pagbubuntis para sa mas higit na proteksyon, tulad ng ''[[spermicide]]''.<ref>Salin mula sa https://en.wikipedia.org/wiki/Condom</ref>▼
 
=== Pagpipigil sa panganganak ===
== Medical Uses ==
Ang mga kondom ay higit na inirerekumenda para sa pag-iwas sa mga ''sexually transmitted infections'' ([[STI]]s) o mga impeksiyon na nakukuha sa pagtatalik. Napatunayan nang mabisa ang mga ito sa pagbaba ng infectionmga ''rate'' ng ratesimpeksiyon sa parehong kalalakihan at kababaihan. Bagama’tBagama't hindi perpekto, ang kondom ay epektibo naman sa pagbaba ng pagkalat ng mga organismo na nagdudulot ng [[AIDS]], ''[[genital herpes]]'', ''[[cervical cancer]]'', ''[[genital warts]]'', ''[[syphilis]]'', ''[[chlamydia]]'', ''[[gonorrhoea]]'', at iba pang mga sakit. Kadalasan din na inirerekumenda ang kondom bilang pandagdag sa mga mas mabisang birthkaparaanan controlng pagpipigil ng methodspanganganak (tulad ng IUD) kung saan ninanais din ang proteksyon laban sa STD.▼
▲Tulad ng mga iba’t ibang uri ng pagpipigil sa pagbubuntis, maaaring suriin ang bisa ng mga kondom sa dalawang paraan. Ang perfect use o method rates ay tumutukoy lamang sa sukat ng bisa ng kondom ayon sa mga taong tama at wasto ang paggamit ng kondom. Ang actual use o typical use rates ay tumutukoy naman sa mga tao na hindi tama ang paggamit o hindi kadalasang gumagamit ng kondom. Ang mga rates ay karaniwang ipinapahayag para sa unang taon ng paggamit. Para naman kalkulahin ang mga rates na ito, karaniwang ginagamit ang Pearl Index, subalit may ibang mga pagsusuri na gumagamit naman ng decrement tables.
 
Ayon sa isang ulat ng National Institutes of Health (NIH) sa [[Bethesda, Maryland]], USA[[Estados Unidos]], ang tama at tuloy-tuloy na paggamit ng kondom na gawa sa ''latex'' ay nakakababa ng panganib na mahawa ng HIV/AIDS hanggang 85% kumpara sa panganib kung hindi gagamit ng kondom. Dahil dito, ang ''seroconversion rate'' o infection ''rate'' ng impeksiyon na kung nasa 6.7 bawat 100 bawat tao-taon ay bumababa hanggang 0.9 bawat 100 na tao-taon. Sa isang pagsusuri noong 2007 mula sa University of Texas Medical Branch at sa [[World Health Organization]], nakita ang parehong pagbawas ng panganib na 80-95%.▼
▲Ang typical use pregnancy rate ay umaabot mula 10 hanggang 18% bawat taon, depende sa populasyon na sinusuri. Ang perfect use pregnancy rate ay hanggang 2% lamang bawat taon. Ang mga kondom ay maaaring gamitin kasama ang iba pang uri ng pagpipigil sa pagbubuntis para sa mas higit na proteksyon, tulad ng [[spermicide]].<ref>Salin mula sa https://en.wikipedia.org/wiki/Condom</ref>
 
Ayon din sa ulat na gawa ng NIH noong 2000, ang paggamit ng kondom ay labis na nakabababa ng panganib ng gonorrhoea para sa mga lalake. Sa isang pagaaral noong 2006, ang tamang paggamit ng kondom ay nakababawas naman ng panganib ng transmisyon ng human papillomavirus sa mga babae nang humigit-kumulang 70%. Sa iba namang pagsusuri noong parehong taon din, nakita naman na ang tuloy-tuloy na paggamit ng kondom ay epektibo sa pagbabawas ng transmisyon ng ''herpes simplex virus-2'' o ''genital herpes'' sa parehong kalalakihan at kababaihan.▼
=== Birth Control ===
▲Ang mga kondom ay higit na inirerekumenda para sa pag-iwas sa mga sexually transmitted infections ([[STI]]s). Napatunayan nang mabisa ang mga ito sa pagbaba ng infection rates sa parehong kalalakihan at kababaihan. Bagama’t hindi perpekto, ang kondom ay epektibo naman sa pagbaba ng pagkalat ng mga organismo na nagdudulot ng [[AIDS]], [[genital herpes]], [[cervical cancer]], [[genital warts]], [[syphilis]], [[chlamydia]], [[gonorrhoea]], at iba pang mga sakit. Kadalasan din na inirerekumenda ang kondom bilang pandagdag sa mga mas mabisang birth control methods (tulad ng IUD) kung saan ninanais din ang proteksyon laban sa STD.
 
Bagaman ang kondom ay mabisa sa paglimit ng mga ganitong panganib, maaari pa ring magkaroon ng pagkalat ng mga sakit kahit gamit ang kondom. Ang mga bahagi ng ari na nakahahawa, lalo na’tna't kung ang mga sintomas ay naroroon, ay posibleng hindi matakpan ng kondom, at bilang resulta, may mga sakit na maaaring lumipat sa direktang pagdikit sa mga bahaging ito. Ang pangunahing isyu sa bisa ng paggamit ng kondom upang pigilan ang STDs ay ang hindi tuloy-tuloy na paggamit nito.▼
▲Ayon sa isang ulat ng National Institutes of Health (NIH) sa Bethesda, Maryland, USA, ang tama at tuloy-tuloy na paggamit ng kondom na gawa sa latex ay nakakababa ng panganib na mahawa ng HIV/AIDS hanggang 85% kumpara sa panganib kung hindi gagamit ng kondom. Dahil dito, ang seroconversion rate o infection rate na kung nasa 6.7 bawat 100 bawat tao-taon ay bumababa hanggang 0.9 bawat 100 na tao-taon. Sa isang pagsusuri noong 2007 mula sa University of Texas Medical Branch at sa World Health Organization, nakita ang parehong pagbawas ng panganib na 80-95%.
 
Ang mga kondom ay maaari ring nakatutulong sa pagpapagamot ng potensyal na ''precancerous cervical'' changesna mga pagababago. Ang exposurepagkakalantad sa [[human papillomavirus]], kahit sa mga taong nahawaan na nung ''[[virus]]'', lumalalabas ay nakatataas ng panganib ng precancerouspagbabagong changesprecancerous. Ang paggamit ng kondom ay nakatutulong sa pagtaguyod ng pagurongpag-urong ng mga pagbabagong ito. Bilang karagdagan, ang mga mananaliksik sa UK[[United Kingdom]] ay iminumungkahi na mayroong ''hormone'' sa semensemilya na maaaring magpalubha ng narorooon nang cervical[[kanser]] cancerna cervical at ang paggamit ng kondom sa pagtatalik ay maaaring makapigil ng panganib na ito.<ref>Salin mula sa https://en.wikipedia.org/wiki/Condom</ref>▼
▲Ayon din sa ulat na gawa ng NIH noong 2000, ang paggamit ng kondom ay labis na nakabababa ng panganib ng gonorrhoea para sa mga lalake. Sa isang pagaaral noong 2006, ang tamang paggamit ng kondom ay nakababawas naman ng panganib ng transmisyon ng human papillomavirus sa mga babae nang humigit-kumulang 70%. Sa iba namang pagsusuri noong parehong taon din, nakita naman na ang tuloy-tuloy na paggamit ng kondom ay epektibo sa pagbabawas ng transmisyon ng herpes simplex virus-2 o genital herpes sa parehong kalalakihan at kababaihan.
 
▲Bagaman ang kondom ay mabisa sa paglimit ng mga ganitong panganib, maaari pa ring magkaroon ng pagkalat ng mga sakit kahit gamit ang kondom. Ang mga bahagi ng ari na nakahahawa, lalo na’t kung ang mga sintomas ay naroroon, ay posibleng hindi matakpan ng kondom, at bilang resulta, may mga sakit na maaaring lumipat sa direktang pagdikit sa mga bahaging ito. Ang pangunahing isyu sa bisa ng paggamit ng kondom upang pigilan ang STDs ay ang hindi tuloy-tuloy na paggamit nito.
 
▲Ang mga kondom ay maaari ring nakatutulong sa pagpapagamot ng potensyal na precancerous cervical changes. Ang exposure sa [[human papillomavirus]], kahit sa mga taong nahawaan na nung virus, lumalalabas ay nakatataas ng panganib ng precancerous changes. Ang paggamit ng kondom ay nakatutulong sa pagtaguyod ng pagurong ng mga pagbabagong ito. Bilang karagdagan, ang mga mananaliksik sa UK ay iminumungkahi na mayroong hormone sa semen na maaaring magpalubha ng narorooon nang cervical cancer at ang paggamit ng kondom sa pagtatalik ay maaaring makapigil ng panganib na ito.<ref>Salin mula sa https://en.wikipedia.org/wiki/Condom</ref>
 
== Paggamit ng kondom ==
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/wiki/Panlalaking_kondom"