Gas: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
AnakngAraw (usapan | ambag) m added Category:Dinamika using HotCat |
AnakngAraw (usapan | ambag) →Tingnan din: dagdag |
||
Linya 8:
Sa loob ng isang gas, ang isang [[molekula]] ay malayang nakakagalaw at hindi umaasa sa iba pang mga molekula. Kaya't kakaiba ang gas mula sa isang [[likido]] na kung saan ang mga molekula ay maluwag na magkakadikit, at kaiba rin sa isang [[solido]] kung saan ang pagdirikit ay matibay at madiin ang pagkakasama-sama.
== Mga katangiang pisikal ==
Ang lahat ng mga gas ay maaaring dumaloy o kumilos, katulad ng mga likido, na nagsasarili ang bawat molekulo. Ang karamihan sa mga gas ay walang kulay, katulad ng hidroheno.<ref>{{citeweb|url=http://www.newton.dep.anl.gov/askasci/chem03/chem03787.htm|title=Colours of Gases}}</ref> Ang mga partikulo ng gas ay kumakalat o lumalaganap (dipusyon, ''diffusion'') upang mapuno ang puwang o espasyo na nasa loob ng anumang sisidlan na katulad ng isang bote o isang silid. Kapag inihambing sa mga likido at mga solido, ang mga gas ay mayroong napakababang [[densidad]] (kasiksikan) at [[biskosidad]] (kalaputan o kalagkitan). Hindi maaaring tuwirang mapagmasdan ng tao ang karamihan sa mga gas sapagkat walang kulay ang mga ito, subalit posibleng masukat ang kanilang densidad, [[bolyum]], [[temperatura]], at [[presyon]]
=== Presyon ===
{{main|Presyon}}
Ang presyon ay ang sukat ng kung gaanong [[Puwersa (pisika)|puwersa]] ng pagtulak ang inilalagay ng isang bagay sa isa pang bagay. Sa isang gay, karaniwang ang gas ang tumutulak sa lalagyan ng bagay o, kapag mabigat ang gas, ang isang bagay na nasa loob ng gas. Ang gas ay sinusukat sa pamamagitan ng mga yunit na [[Pascal (yunit)|Pascal]]. Dahil sa [[ikatlong batas ni Newton]], maaaring baguhin ang presyon ng isang gas sa pamamagitan ng paglalagay ng puwersa sa ibabaw ng bagay na naglalaman ng nasabing gas. Halimbawa, ang pagpiga sa isang bote na mayroong hangin sa loob ay nakapagbibigay ng mas maraming presyon sa hangin na nasa loob.
Ang presyon, kapag gas ang pinag-uusapan, ay madalas na may kaugnayan sa isang lalagyan. Ang maraming gas na nasa loob ng isang maliit na sisidlan ay magkakaroon ng isang napakataas na presyon. Ang isang maliit na dami ng gas na nasa isang malaking lalagyan ay magkakaroon ng isang mababang presyon. Ang gas mismo ay maaaring makalikha ng presyon kapag marami ito. Ang [[bigat]] ng lahat ng mga gas na nabanggit ay nakakalikha ng mataas na presyon sa ibabaw ng anumang bagay na nasa ilalim nito. Sa ibabaw ng isang [[planeta]], ito ay tinatawag na [[presyong atmosperiko]].
=== Temperatura ===
{{main|Temperatura}}
Ang temperatura ng isang gas ay ang kung gaano kainit o kalamig ito. Sa agham, malimit na sinusukat ito sa pamamagitan ng yunit na [[Kelvin]] bagaman sa pang-araw-araw ang yunit na ''degree'' o [[Celsius]] ay mas pangkaraniwan. Sa isang gas, ang karaniwang belosidad ng mga molekula ay may kaugnayan sa temperatura. Kapag mas mabilis na kumikilos ang mga molekula, mas nagbabanggaan ang mga ito. Ang mga pagbabanggaang ito ay nakakalikha ng [[enerhiya]], na sa isang gas ay nagiging [[init]]. Sa kabaligtaran, kapag ang temperatura na nasa paligid ng gas ay naging mas mainit, ang mga partikulo ng gas ay makakasanhi na ang [[enerhiyang termal]] ay maging [[enerhiyang kinetiko]], na nakapagpapabilis sa mga ito at mas nakapagpapainit ng gas.<ref>{{citeweb|url=http://id.mind.net/~zona/mstm/physics/mechanics/energy/heatAndTemperature/heatAndTemperature.html|title=Heat and temperature}}</ref>
== Mga pagbabago sa kalagayan ==
Ang isang gas ay maaaring dumaan sa dalawang mga pagbabago ng katayuan. Kapag ang temperatura ay may sapat na kababaan, ang gas ay maaaring [[lumapot]] (kondensasyon) at maging isang likido. Kung minsan, kapag ang temperatura ay may sapat na kababaan, maaari itong dumaan sa [[deposisyon]], kung saan ang gas tuwirang nagiging isang [[solido]]. Sa karaniwan o normal na proseso, ang gas ay dapat na lumapot muna (maging kondensada), at pagdaka ay namumuong malamig (''freezing'') upang maging isang solido o buo, ngunit kapag ang temperatura ay napakababa, maaari nitong lagtawan ang yugto ng pagiging likido at kaagad na maging solido. Ang ''frost'' o hamog na nagyelo sa lupa tuwing panahon ng tagniyebe (taglamig, tagyelo) ay dahil dito. Ang [[Water vapour|singaw ng tubig]] (na isang gas) ay pumupunta sa hangin o himpapawid na napakalamig at kaagad na nagiging [[yelo]] dahil sa deposisyon (literal na "pagtiwalag").
==Tingnan din==
* [[Utot]]
== Mga sanggunian ==
{{reflist}}
{{States of matter}}
{{wikt}}
==Mga sanggunian==
| |||