Republika ng Irlanda: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
Nagdagdag ng mga tala |
Nagdagdag at inayos ang mga tala |
||
Linya 7:
|image_coat = Coat of arms of Ireland.svg
|image_map = Location Ireland EU Europe.png
|map_caption = {{map_caption
|national_anthem = {{lang|ga|''[[:en:Amhrán na bhFiann|Amhrán na bhFiann]]''}}{{spaces|2}}<br /><small>''The Soldier's Song''</small>
|official_languages = [[Wikang Irlandes|Irlandes]], [[Wikang Ingles|Ingles]]
Linya 33:
|population_density_rank = ika-139
|GDP_PPP_year = 2006
|GDP_PPP = $177.2
|GDP_PPP_rank = ika-49
|GDP_PPP_per_capita = $43,600
|GDP_PPP_per_capita_rank =
|GDP_nominal = $202.9
|GDP_nominal_rank = ika-30
|GDP_nominal_year = 2006
Linya 47:
|HDI_category = <span style="color:#090">high</span>
|sovereignty_type = [[:en:History of Ireland|Kalayaan]]
|sovereignty_note = mula sa [[:en:United Kingdom of Great Britain and Ireland|
|established_event1 = [[:en:Proclamation of the Irish Republic|Ipinahayag]]
|established_date1 = [[Abril 24]], [[1916]]
Linya 79:
Bagama't bumabangon pa rin mula sa pagbagsak ng ekonomiya, ang Irlanda ay nananatiling isa sa mga pinakamasaganang bansa sa daigdig. Noong taong 2011 at 2013, naitala ito bilang ikapitong pinakamaunlad na bansa sa daigdig ayon sa [[Talatuntunan ng Kaunlaran ng Tao]] ng Nagkakaisang Bansa. Mahusay rin ang Irlanda sa iba't ibang sukatan ng pambansang gawain (''national performance''), kasama ang kalayaan sa pamamahayag, kalayaang pang-ekonomiya at kalayaang sibil. Ang Irlanda ay kasapi rin ng Unyong Europeo at kasaping tagapagtatag ng Konseho ng Europa at ng OECD. Itinataguyod nito ang patakaran ng walang kinikilingan sa pamamagitan ng di-pagpanig at hindi rin miyembro ng NATO, bagaman at nakikiisa ito sa Samahan para sa Kapayapaan (''Partnership for Peace'').
== Pangalan ==
Itinakda ng [[Saligang-Batas ng Irlanda]] na "ang pangalan ng Estado ay ''Éire'', o sa wikang Ingles, ''Ireland''." Sa ilalim ng pambansang batas-Irlandes, ang katawagang Republika ng Irlanda (''Republic of Ireland'' o ''Poblacht na hÉireann'') ay "ang paglalarawan sa Estado" subalit hindi opisyal na pangalan nito. Ang opisyal na paglalarawang ito'y itinakda sa Batas Republika ng Irlanda ng 1948, na naglilipat ng mga natitirang tungkulin ng monarka patungo sa inihalal na pangulo. Gayunpaman, ang pangalan ng estado sa Ingles ay nanatiling ''Ireland''. Ang pagpapalit sa pangalan ng estado ay nangangailangan ng pagbabago sa saligang-batas. Sa Nagkakaisang Kaharian gayunmpaman, ang Batas Irlanda ng 1949 ay nagtatakda na ang Republika ng Irlanda ay maaaring gamitin bilang katawagan para sa estadong Irlandes (bagaman at hindi nito ginamit ang katawagang "dapat.")
Bagama't tinanggap sa simula ng pamahalaang Britaniko, ang pangalang Irlanda ay pinagmulan ng pagtatalo sa pagitan ng pamahalaang Britaniko at Irlandes. Lumitaw ang mga suliraning ito dahil bahagi ng pulo ng Irlanda ay nasa ilalim ng Nagkakaisang Kaharian at dahil doo'y ipinagpalagay ng gobyerno ang pangalan bilang di-karapat-dapat. Sa isang kaso noong 1989, mayorya ng Kataas-taasang Hukumang Irlandes ang nagpahayag ng pananaw na hindi dapat ipatupad ng mga maykapangyarihang Irlandes ang ''extradition warrants'' kapag tinutukoy nila ang estado sa pangalang iba pa kaysa Irlanda (sa ganitong pagkakataon ang mga ''warrant'' ay kinailangang gamitin ang pangalang Éire). Bilang bahagi ng Kasunduang Biyernes Santo ng 1998, na lumutas sa mga isyu hinggil sa Hilagang Irlanda, iniurong ng estado ang pag-angkin nito sa buong pulo ng Irlanda. Mula noong kasunduang iyon, tinanggap at ginagamit na ng Nagkakaisang Kaharian ang pangalang Irlanda.
Ang mga katawagang Republika ng Irlanda, ang Republika o ang Timog ay malimit gamitin kung kailangang itangi ang estado mula sa pulo o kapag pinag-uusapan ang Hilagang Irlanda (ang Hilaga). Maraming republikanong Irlandes, at ibang laban sa paghihiwalay o partisyon (''partition''), ay iniiwasang tawagin ang estado na Irlanda. Nakikita kasi nila itong paraan upang palakasin ang ideya ng partisyon at nagbibigay ng kaisipang ang "Irlanda" at ang "pagiging Irlandes" o "kairlandesan" ay nakakomporme lamang sa Republika (tingnan ang [[:en:Partitionism|partisyonismo]]). Sa halip, madalas nilang tukuyin ang estado bilang 26 na Kondehan (''County'') (kabilang ang Hilagang Irlanda bilang ang Anim na Kondehan) at minsan bilang isang Malayang Estado (isang pagtukoy sa estado bago mag-1937).
== Mga sanggunian ==
| |||