Arhentina: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Geoffbits (usapan | ambag)
Nagdagdag at inayos ang mga tala
Geoffbits (usapan | ambag)
Nagdagdag at inayos ang mga tala
Linya 76:
Sa lawak ng pangunahing lupain nito na {{unit sqkm|2780400|0}}, ang Arhentina ang [[Tala ng mga bansa at teritoryo ayon sa lawak|ikawalong pinakamalaking bansa]] sa buong daigdig, ikalawang pinakamalaki sa [[Latin Amerika]], at pinakamaraming tagapagsalita ng wikang Kastila sa nasabing lugar. Inaangkin ng bansa ang [[Kapuluang Falkland]] (''Falkland Islands'') ({{lang-es|Islas Malvinas}}) at [[South Georgia at ang South Sandwich Islands]], mga teritoryong sakop ng kapangyarihan ng [[Nagkakaisang Kaharian|Britanya]]. Inaangkin din ng Arhentina ang {{unit sqkm|969464|0}} ng [[Antartika]], na tinaguriang [[Antartikang Arhentino]], isang pook na inaari rin ng [[Chile]] at ng [[Nagkakaisang Kaharian]].
 
Ang Arhentina ang may pinakamataas na antas sa [[HumanTalatuntunan Development Index|Batayangng PagkaunlaranKaunlaran ng Tao]] (''Human Development Index'') at ''per-kapita capita'' ng [[GrossKabuuan Domestic Product|Buongng ProduktongGawang DomestikoKatutubo]] (''Gross Domestic Product'' o GDP) sa [[purchasingkapantayan powerng parity|gradolakas ng kakayahan sa pamimilipagbili]] (''purchasing power parity'') sa [[AmerikaLatin LatinaAmerika]].<ref>http://hdrstats.undp.org/indicators/5.html International GDP ranking</ref><ref>http://hdrstats.undp.org/countries/country_fact_sheets/cty_fs_ARG.html Pinakamataas na ''HDI'' sa Amerika Latina</ref> Kasalukuyang kabilang ang bansang ito sa klasipikasyong [[Gross National Income|Bansa ng mga Kumikitang nasa Gitnang-Antas]] (''Upper-Middle Income Country'')<ref>[http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/DATASTATISTICS/0,,contentMDK:20421402~pagePK:64133150~piPK:64133175~theSitePK:239419,00.html#Upper_middle_income Country Mga Klasipikasyon ng ''World Bank'']</ref> o bilang isang pangalawang bumabangong pamilihan ayon sa [[World Bank|Bangkong Pandaigdigan]].<ref>[http://emerging.tdctrade.com/content.aspx?data=emergingmkt_content_en&contentid=174018&w_sid=194&w_pid=1403&w_nid=13598&w_cid=1&w_idt=1900-01-01 Emerging Markets - Argentina<!-- Bot generated title -->]</ref><ref>[http://www.pitt.edu/~ibcmod/gem/ The Global Emerging Markets Database (Talaan ng mga Bumabangong Pamihilang Pandaigdig)<!-- Bot generated title -->]</ref> Ang antas-bilang (nominal) na pang-GDP ng Arhentina ang nagsasabing ang bansang ito ang ika-31 na pinakamalaking ekonomiya sa mundo.<ref>[http://hdrstats.undp.org/countries/country_fact_sheets/cty_fs_ARG.html ''Human Development Report'' (Ulat ng Kaunlarang Pantao) 2007/2008 - ''Country Fact Sheets'' (Impormasyon ng mga bansa) - Arhentina<!-- Bot generated title -->]</ref>
 
== EtimolohiyaPangalan at etimolohiya ==
Ang pangalang ''Arhentina'' ay nakuha mula sa [[wikang Latin|Latin]] na ''argentum'' ("pilak" o ''plata'' sa Kastila), isang pangngalang may kaugnayan sa alamat ng [[:es:Sierra de la Plata|Sierra de la Plata]], na laganap sa mga unang manlalakbay na Europeo ng [[:es:Río de la Plata|Río de la Plata]].
{{main|Pinagmulan at kasaysayan ng pangalan ng Arhentina}}
 
Ang pangalang ''Arhentina'' (mula sa [[wikang Latin|Latin]]: argentums, pilak) ay unang palagiang ginamit sa aklat na ''Historia del descubrimiento, población, y conquista del Río de la Plata'' (Kasaysayan ng pagkakatuklas, populasyon, at pagsakop sa ''Rio de la Plata'' [Ilog ng Pilak]) ni [[Ruy Díaz de Guzmán]] noong [[1612]], kung saan tinaguriang ''Tierra Argentina'' (Lupain ng Pilak) ang teritoryo.<ref>{{es icon}}[http://www.profesorgentile.com.ar/publi/nombre.html What's our name? (Ano ang ating pangalan?)]</ref><ref>{{es icon}}[http://www.paisadentro.com.ar/modules.php?name=News&file=article&sid=20 My name is Argentina (Ang pangalan ko’y Arhentina)]</ref> Sa Ingles ng Britanya, nakaugaliang tawaging "The Argentine" (Ang Arhentina) ang bansa, ngunit hindi na ito pangkaraniwan sa kasalukuyan.
Ang unang nakataláng gamit ng pangalan ay matutunton sa ''La Argentina y conquista del Río de la Plata'' (Ang Arhentina at pagsakop sa Río de la Plata), isang tula noong 1602 ni Martín del Barco Centenera na naglalarawan ng rehiyon at pagkakatatag ng Buenos Aires. Bagaman at pangkaraniwan nang ginagamit ang "Arhentina" noong ika-18 dantaon, pormal na tinawag ang bansa na ''Virreinato del Río de la Plata'' ng Imperyong Kastila, at "Nagkakaisang mga Lalawigan ng Río de la Plata" matapos ang kalayaan nito.
 
Sa [[wikang Ingles]], nakaugaliang tawaging ''The Argentine'' (Ang Arhentina) ang bansa, upang gayahin ang tipikal na gamit nito sa Kastila na ''la Argentina''. Nawala ito sa uso noong kalagitnaan hanggang nitong huling bahagi ng ika-20 dantaon, at sa ngayon ay tinatawag na lamang ang bansa na "Arhentina."
 
Sa wikang Kastila, ang ''Argentina'' ay pambabae (''feminine''). Dahil dito, isa ito sa mga taliwas sa tuntuning pambalarila na anumang pangngalang nagsisimula sa titik A ay dapat ginagamitan ng panlalaking paghalip (''masculine pronoun'') na ''el'' (hal. ''el agua'', "ang tubig"). Ang dahilan nito'y hiniram ang pangalan mula sa wikang Pranses na ''L'Argent''.
 
==Politika==