Salot na Itim: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
Dinagdagan ko ng iba pang impormasyon ang pahina |
m clean up, rm {{Link FA}}, {{Link GA}} using AWB |
||
Linya 2:
Ang '''Salot na Itim''' ([[wikang Kastila|Kastila]]: ''Peste Negra'', [[wikang Ingles|Ingles]]: ''Black Death'') ay isa sa pinakamalubhang [[pandemya]] sa kasaysayan ng tao, na malawakang inaakalang ang [[bakterya]]ng ''[[Yersinia pestis]]'' ([[Salot (sakit)|Salot]]),<ref>{{cite web |url=http://www.pasteur.fr/actu/presse/press/07pesteTIGR_E.htm |title=''Researchers sound the alarm: the multidrug resistance of the plague bacillus could spread'' |publisher=Pasteur.fr |date= |accessdate=2008-11-03}}</ref> ang may sanhi nito ngunit pinapalagay kamakailan lamang na sa ibang mga sakit ang sanhi.
Nakikilala ang Salot na Itim, sang-ayon sa mga salaysay, sa pamamagitan ng mga [[bubas]] (pamamaga sa gangliyo linpatiko), katulad ng nangyari noong ika-19 na siglo sa Asyanong [[bubonikong salot]]. Pinalagay ng mga siyentipiko at mga dalubhasa sa kasaysayan noong unang bahagi ng ika-20 siglo na ang Salot na Itim ay pagsiklab ng kaparehong sakit, na sanhi ng ''Yersinia pestis'' at kinalat sa pamamagitan ng [[pulgas]] sa tulong ng ibang mga hayop tulad ng [[itim na daga]] (''Rattus Rattus''). Bagaman, pinag-alinlangan kamakailan lamang ng ilang mga siyentipiko at mga dalubhasa sa kasaysayan ang palagay na ito,<ref>Kelly, John (2005). ''The Great Mortality, An Intimate History of the Black Death, the Most Devastating Plague of All Time''. HarperCollins Publisher Inc., New York, NY. ISBN 0-06-000692-7. Page 295.</ref> at may mga ilang mananaliksik na naniniwalang isang balinguyngoy na lagnat ang sakit batay sa pang-epidemiyolohika paliwanag ng makasaysayang mga tala ng pagkalat ng sakit.<ref name="ABC science">{{cite web |url=http://www.abc.net.au/science/features/blackdeath/default.htm |title=On the trail of the Black Death |last=Lavelle |first=Peter |work=News in Science |publisher=ABC Television |accessdate=2008-12-29}}</ref><ref name="Revill">{{cite web |url=http://www.guardian.co.uk/uk/2004/may/16/health.books |title=''Black Death blamed on man, not rats | UK news | The Observer'' |publisher=The Observer |author=Jo Revill |date= |accessdate=2008-11-03}}</ref> Bagaman, mas maihahambing ang pinakamalapit na dahilan ng pang-klinikang anyo ng sakit sa bubonikong salot.<ref>A Journal of the plague year. Daniel Defoe. W. W. Norton & Company (January 1992)ISBN
Tinatayang nasa 75 milyong katao ang kabuuang bilang ng mga namatay sa pandemyang ito,<ref>{{cite web |accessdate=2008-11-03 |url=http://www.wellcome.ac.uk/Professional-resources/Education-resources/Big-Picture/Epidemics/Articles/WTD028089.htm |title=Death on the doorstep |publisher=Wellcome Trust}}</ref> at tinatayang nasa 25–50 milyon nito ang nangyari sa [[Europa]].<ref>{{cite web |url=http://science.nationalgeographic.com/science/health-and-human-body/human-diseases/plague-article.html |title=Plague, Plague Information, Black Death Facts, News, Photos{{–}} National Geographic |publisher=Science.nationalgeographic.com |date= |accessdate=2008-11-03}}</ref><ref name="cripkl">{{cite web |url=http://www.dnms.no/index.php?kat_id=16&art_id=87 |title=DNMS.NO : Michael : 2005 : 03/2005 : Book review: Black Death and hard facts |publisher=Dnms.no |author=Øivind Larsen |date= |accessdate=2008-11-03}}</ref> Tinatayang nakapatay ang Salot na Itim ng mula 30% hanggang 60% ng [[populasyon]] ng [[Europa]].<ref name="barry">Stéphane Barry at Norbert Gualde, sa ''[[L'Histoire]]'' n° 310, Hunyo 2006, pp.45–46, sinasabing "sa pagitan ng 33% hanggang 66%"; Robert Gottfried (1983). "''Black Death''" sa ''[[Dictionary of the Middle Ages]]'', bolyum 2, pp.257–67, sinasabing "sa pagitan ng 25 at 45 porsiyento".</ref><ref>{{cite web |url=http://history.boisestate.edu/westciv/plague/15.shtml |title=The Black Death |publisher=History.boisestate.edu |date= |accessdate=2008-11-03}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www3.iath.virginia.edu/osheim/plaguein.html |title=Plague and Public Health in Renaissance Europe |archiveurl=http://web.archive.org/web/20080212060020/http://www3.iath.virginia.edu/osheim/plaguein.html |archivedate=2008-02-12 |publisher=University of Virginia}}</ref> Maaaring nabawasan ang populasyon ng [[Daigdig]] sa mga 350 at 375 milyon noong [[1400]].<ref>{{cite web |url=http://www.census.gov/ipc/www/worldhis.html |title=''Historical Estimates of World Population''|publisher=Census.gov |date= |accessdate=2008-11-03}}</ref>
Linya 18:
[[Kategorya:Mga salot]]
[[ja:ペスト#14世紀の大流行]]
| |||