Simbahang Ortodokso ng Silangan: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Xqbot (usapan | ambag)
m Robot: Tampok na artikulo ang af:Oosters-Ortodokse Kerk; Kosmetiko pagbabago
m clean up, rm {{Link FA}}, {{Link GA}} using AWB
Linya 8:
{{cite book |url=http://books.google.com/?id=ZP_f9icf2roC&pg=PA309&dq=eastern+%22Orthodox+Catholic+Church%22+official |title=Eastern Orthodoxy|author=Wendy Doniger |date = September 1999|work=Merriam-Webster's encyclopedia of world religions |publisher=Merriam-Webster, Inc |accessdate= |isbn=978-0-87779-044-0 }}<br />
{{cite book |url=http://books.google.com/?id=_F5yntZocGIC&pg=PA8&dq=eastern+%22official%22+OR+%22officially%22+%22Orthodox+Catholic+Church%22 |title=Eastern Orthodoxy |author=Thomas E. FitzGerald |date=September 30, 1998 |work=The Orthodox Church |publisher= |accessdate= |isbn=978-0-275-96438-2 }}<br />
{{cite book |url= http://books.google.com/?id=ARbQ8I7ZOjkC&pg=PA79&dq=eastern+%22Orthodox+Catholic+Church%22+official |title= Eastern Orthodoxy |author=Andrea C. Paterson |date=August 19, 2004 |work=An Analysis and Brief History of the Three Great Monotheistic Faiths Judaism, Christianity, Islam |publisher= |accessdate= |isbn= 978-1-59467-453-2 }}</ref>|group=note}} at karaniwang tinutukoy bilang '''Simbahang Ortodokso''' (Ingles: ''Orthodox Church''),<ref>''Our Church is also spoken of as the "Eastern Church" to distinguish it from the Churches of the West. "Eastern" is used to indicate that in the first millennium the influence of our Church was concentrated in the eastern part of the Christian world and to show that a very large number of our membership is of other than Greek national origin. Thus, Orthodox Christians throughout the world use various ethnic or national titles: "Greek", "Russian", "Serbian", "Romanian", "Ukrainian", "Bulgarian", "Antiochian", "Albanian", "Carpatho-Russian", or more inclusively, as "Eastern Orthodox"'' ([http://www.goarch.org/ourfaith/ourfaith7061 Rev. Alciviadis C. Calivas, Th.D. "The Greek (Eastern) Orthodox Church. What's in our name?").]</ref> ang ikalawang pinakamalaking simbahan o Iglesiang [[Kristiyano]] sa buong mundo <ref name="adherents.com"/> na may tinatayang 300 milyong mga deboto <ref name="about.com"/> na ang pangunahing mga bansa ay ang [[Belarus]], [[Bulgaria]], [[Cyprus]], [[Georgia (country)|Georgia]], [[Greece]], [[Republic of Macedonia|Macedonia]], [[Moldova]], [[Montenegro]], [[Romania]], [[Russia]], [[Serbia]], at [[Ukraine]] na ang lahat pangunahing Silangang Ortodokso. Ang sektang ito ay nagtuturo na ito ang Isa, Banal, Katoliko at Apostolikong Iglesia na itinatag ni [[Hesus]] at ng kanyang mga [[apostol]] mga 2,000 libong taon na ang nakalilipas.
 
Ang Simbahang Silangang Ortodokso ay binubuo ng ilang mga nangangasiwa sa sariling mga katawang ecclesial na ang bawat isa ay natatangi sa heograpiya at nasyonal ngunit nagkakaisa sa teolohiya. Ang sariling-pinangangasiwaang(o autocephalous) na katawan ay kadalasan ngunit hindi palaging sumasakop sa isang bansa ay pinapastulan ng isang [[Banal na Sinod]] na ang tungkulin kabilang sa maraming mga bagay ay ingatan at ituro ang apostoliko, patristikong mga tradisyon at mga kaugnay na pagsasanay ng simbahan. Tulad ng [[Romano Katolisismo]], [[Komunyong Anglikano]], [[Assyrianong Simbahan ng Silangan]], [[Oriental Ortodokso]] at ilan pang mga simbahan, ang mga obispong Ortodokso ay bumabakas ng kanilang lahi sa mga apostol sa pamamagitan ng proseso ng [[paghaliling apostoliko]].
 
Binababakas ng Simbahang Silangang Ortodokso ang pagkakabuo nito sa pamamagitan ng [[Imperyong Byzantine]] o [[Imperyo Romano]] tungo sa sinaunang iglesiang itinatatag ni [[Apostol Pablo]] at ng mga Apostol. Sinasanay nito ang pinaniniwalaang nitong orihinal na sinaunang mga tradisyonal na naniniwala sa paglago nang walang pagbabago. Sa mga hindi doktrinal na bagay, ay minsang nakikisalo mula sa mga tradisyong lokal na Griyego, Slaviko, at Gitnang Silangan kabilang pa sa iba na naghuhugis ng pag-unlad kultural ng mga bansang ito. Ang layunin ng mga Kristiyanong Ortodokso mula sa bautismo ay patuloy na dalhin ang kanilang mga sarili tungo sa [[diyos]] sa buo nilang mga buhay. Ang prosesong ito ay tinatawag na [[theosis]] o deipikasyon at isang pilgrimaheng espiritwal kung saan ang bawat tao ay nagsisikap na maging banal sa pamamagitan ng paggaya kay Hesus at pagpapalago ng panloob na buhay sa pamamagitan ng walang tigial na panalangin(na ang pinakakilala ang [[Panalangin ni Hesus]]) o ''[[hesychasm]]'' hanggang sa mapag-isa sa kamatayan sa apoy ng pag-ibig ng diyos.<ref>"http://www.goarch.org/ourfaith/ourfaith7114"; Deification". Cross, F. L., ed. The Oxford dictionary of the Christian church. New York: Oxford University Press. 2005</ref>
 
Ang [[kanon]] na ginagamit ng Silangang Ortodokso ay kinabibilangan ng Griyegong salin ng [[Tanakh]] na tinatawag na [[Septuagint]] at ang [[Bagong Tipan]]. Ito ay kinabibilangan ng pitong mga aklat [[Deuterocanonical]] na itinatakwil ng [[Protestantismo]] at isang maliit na bilang ng iba pang mga aklat na wala sa Kanlurang Kanon. Ginagamit ng mga Kristiyanong Ortodokso ang terminong "Anagignoskomena" (isang salitang Griyego na nangangahulugang "mababasa" o "karapat dapat basahin") para sa 10 mga aklat na kanilang tinatanggap ngunit wala sa 39 aklat na kanon ng Lumang Tipan sa [[Protestantismo]]. Itinuturing ito ng mga Kristiyanong Ortodokso na kagalang galang ngunit sa mas maliit na lebel sa 39 aklat ng kanon ng [[Tanakh]]. <ref>Pomazansky, Michael, Orthodox Dogmatic Theology, pp. 33-34</ref> They do, however, use them in the [[Divine Liturgy]].<ref>[http://books.google.com/books?id=q-vhwjamOioC&pg=PA23&dq=anagignoskomena#v=onepage&q=anagignoskomena&f=false S. T. Kimbrough, Orthodox and Wesleyan Scriptural Understanding and Practice, p. 23]</ref> Naniniwala ang mga Kristiyanong Ortodokso na ang kasulatan ay inihayag ng [[Banal na Espiritu]] sa mga kinasihang taong may-akda nito. Gayunpaman, ang mga kasulatan ay hindi ang pinagkukunan ng mga tradisyon na nauugnay sa simbahang ito ngunit ang kabaligtaran. Ang tekstong biblikal ay nagmula sa tradisyong ito. Ito ay hindi rin ang tanging mahalagang aklat sa simbahang Ortodokso. May mga daan daang sinaunang kasulatang [[patristiko]] na bumubuo ng tradisyon ng Simbahang Ortodokso. Ang mga [[Ikono]] ay matatagpuan na nagpapalamuti ng mga pader ng gusaling Ortodokso at [[hagiograpiya]] na kadalasang tumatakip sa panloob na istraktura ng kompleto.<ref name="Ware p. 271">Ware p. 271</ref> Maraming mga tahanang Ortodokso ang may lugar na inilaan para sa panalangin ng pamilya, [[sulok ng ikono]] kung saan ang mga ikono ni Hesus, [[Birheng Marya]] at mga [[Santo]] ay karaniwang inilalagay sa Silangang nakaharap na pader.
 
== Depinisyon ==
Halos mula sa pasimula, ang mga Kristiyano ay tumutukoy sa Simbahan o Iglesia(Church) bilang "Isa, Banal, Katoliko(o unibersal) at Apostolikong Simbahan". <ref>The Catholic Catechism: A Contemporary Catechism of the Teachings of the Catholic Church by [[John Hardon]] by 217 # Publisher: Doubleday # ISBN 0-385-08045-X # ISBN 978-0-385-08045-3 [http://books.google.com/books?id=3Ke37zpSv3gC&pg=PA217&lpg=PA217&dq=ignatius+orthodoxy+catholic+church&source=bl&ots=5NSM9Myhgd&sig=VZeyPRU_-7yMl09Fd2nLOcyNkdk&hl=en&ei=gMuASrSSI5qQtgeI6IDFCg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=6#v=onepage&q=&f=false]</ref> Sa kasalukuyang panahon, sa karagdagan pa sa Simbahang Ortodokso, ang maraming mga sektang Kristiyano ay nag-aangkin ng titulong ito kabilang dito ang [[Romano Katolisismo]], [[Anglikano]], [[Assyrianong Simbahan ng Silangan]], at [[Simbahang Oriental Ortodokso]]. Gayunpaman, itinuturing ng Simbahang Ortodokso ang ibang mga sektang ito na [[schism (relihiyon)|schismatiko]] at sa ilang mga kaso [[heresiya|heretikal]](mali). Sa pananaw Ortodokso, ang mga Assyriano at Oriental ay lumisan sa Simbahang Ortodokso sa unang mga ilang siglo pagkatapos ni Hesus at kalaunan, ang mga Katoliko ay isinagawa ang parehong bagay na naging pinakamlaking pangkat na lumisan sa Ortodokso. Ang pangyayaring ito ay kilala sa kasaysayan bilang [[Schism ng Silangan-Kanluran]] at ito ay tradisyonal na pinepetsahan na 1054 bagaman ito ay isang dahan dahang proseso kesa sa isang biglaang paghahati.
 
Ang Ortodokso(Orthodox) mula sa Griyegong ''orthos'' ("tama", "totooo", "tuwid") + ''[[doxa]]'' ("opinyon" o "paniniwala", na kaugnay ng ''dokein'', "mag-isip")<ref name = "Dict">orthodox. Dictionary.com. Online Etymology Dictionary. Douglas Harper, Historian. [http://dictionary.reference.com/browse/orthodox Dictionary Definition] (accessed: March 03, 2008).</ref> ay tinanggap ng Simbahang Ortodokso upang itangi ang sarili nito mula sa mas nagiging malaking katawan ng hindi-ortodoksong mga denominasyong Kristiyano. <ref>Lace, William W. Christianity. San Diego, CA: Lucent Books, Inc., 2005</ref>
 
Ang ilang mga sinaunang simbahan sa [[Silangang Europa]], [[Kanlurang Asya]] at [[Hilagang Aprika]] ay gumagamit rin ng salitang Ortodokso ngunit iba mula sa Simbahang Ortodokso na inilalarawan sa artikulong ito.
Linya 29:
<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/177174/Eastern-Orthodoxy Eastern Orthodoxy (Christianity) – Britannica Online Encyclopedia]</ref>
 
Itinuturing ng Simbahang Ortodokso si [[Hesus]] bilang pinuno ng Simbahan at ang Simbahan ang kanyang katawan. Kaya sa kabila ng malawak na pinanghahawakang kilalang paniniwala sa labas ng mga kulturang Ortodokso, walang isang obispo sa ulo ng Simbahang Ortodosko. Ang mga reperensiya sa [[Ecumenical Patriarch of Constantinople|Patriarka ng Constantinople]] bilang pinuno na katumbas ng [[papa]] sa [[Romano Katoliko]] ay mali. Pinaniniwalaang ang autoridad at biyaya ng diyos ay direktang ipinasa sa mga obispong Ortodokso at kaparian sa pamamagitan ng pagpapatong ng mga kamay na isang kasanayan na sinimulan ng mga apostol at ang hindi napapapatid na historikal at pisikal na ugnayan ay mahalagang elemento ng totoong iglesia (Gawa 8:17, 1 Tim 4:14, Heb 6:2). Gayunpaman, isinasaad ng Simbahang Ortodokso na ang paghahaliling Apostoliko(Apostolic Succession) ay nangangailangan ng Pananampalatayang Apostoliko at ang mga obispong walang Pananampalatayang Apostoliko na nasa [[heresiya]] ay nawawalan ng kanilang pag-aangkin sa Paghahaling Apostoliko. <ref>[http://www.antiochian.org/node/17076 Antiochian Orthodox Christian Archdiocese of North America]</ref>
 
Ang bawat obispo ay may teritoryo([[episcopal see|see]]) na pinangangasiwaan nito. Ang pangunahing tungkulin nito ay siguraduhing ang mga tradisyon at pagsasanay ng Simbahang Ortodokso ay maiingatan. Ang mga obispo ay magkakatumbas sa autoridad at hindi maaaring manghimasok sa huridiksiyon ng isa pang obispo. Sa pangangasiwa, ang mga obispong ito ang mga teritoryo nito ay isinaaayos sa iba't ibang mga pangkat [[autocephaly|autocephalous]] groups o mga [[synod]] ng obispo na nagtitipon ng hindi bababa sa dalawang beses sa isang taon upang talakayin ang katayuan ng pangyayari sa kanilang mga respektibong see. Bagaman ang mga obispo at ang kanilang mga autocephalous synods ay may kakayahang mangasiwa ng paggabay sa mga indbidwal na kaso, ang mga aksiyon nito ay hindi karaniwang nagtatakda ng [[presedente]] na umaapekto sa kabuuang simbahan. Ang mga obispo ay halos palaging pinipili mula sa mga ranggong monastiko at dapat manatiling hindi kasal.
 
may ilang mga panahon nang ang alternatibong mga ideyang teolohiyal ay lumitaw upang hamunin ang pananampalatayang Ortodokso. Sa gayong mga panahon, itinuring ng Simbahang Ortodokso na kailangang tipunin ang isang pangkalahatang [[Ecumenical council|"Dakilang" konseho]] ng lahat ng mga pwedeng obispo sa buong mundo. Itinuturing ng Simbahang Ortodokso ang [[unang pitong mga Konsehong Ecumenical]](na isinagawa sa pagitan ng ika-4 at ika-8 siglo CE) na pinakamahalaga. Gayunpaman, nagkaroon pa ng iba na naganap gaya ng mga Synod ng [[Constantinople]], 879–880, 1341, 1347, 1351, 1583, 1819, and 1872, Synod ng [[Iaşi]] (Jassy), 1642, at ang Pan-Orthodox [[Synod ng Herusalem (1672)|Synod ng Herusalem]], 1672, na ang lahat ng ito ay nakatulong upang ilarawan ang posisyong Ortodokso.
 
Ang mga konsehong ecumenical sumunod sa isang anyong demokratiko na ang bawat obispo ay may isang boto. Bagaman presente at pinayagan na magsalita sa harapan ng konseho, ang mga kasapi ng korte ng Imperyo Romano/Byzanting, mga abbot, mga pari, mga monghe at mga laymen ay hindi pinayagang bumoto. Ang pangunahing layunin ng mga Dakilang Synod na ito ay patunayan at pagtibayin ang mga pundamental na paniniwala ng Simbahang Ortodokso bilang katotohanan at alisin bilang heresiya ang anumang maling mga katuruan na nagbabanta sa Simbahang Ortodokso. Ang papa ng Roma sa panahong ito ay humawak ng posisyong [[Primus inter pares|“una sa mga katumbas"”]]. At bagaman ito ay hindi presente sa anumang konseho, patuloy nitong hinawakan ang pamagat na ito hanggang sa [[Schism ng Silangan-Kanluran]] noong 1054 CE.
Linya 68:
[[Kategorya:Silangang Ortodokso]]
[[Kategorya:Kristiyanismo]]
 
{{Link FA|af}}