Papa Alejandro VI: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
m Bot: Migrating 61 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q108316 (translate me) |
m clean up, rm {{Link FA}}, {{Link GA}} using AWB |
||
Linya 32:
}}
Si '''Papa Alejandro VI''' o '''Alexander Sextus''' na ipinanganak na '''Rodrigo Llançol i [[Borgia|de Borja]]''' (Espanyol na [[Kastilyano]]: Rodrigo Lanzol; 1 Enero 1431, [[Xàtiva]], [[Kaharian ng Valencia]] – 18 Agosto 1503, [[Roma]], [[Mga Estado ng Papa]]) ang [[Papa ng Simbahang Katoliko Romano]] mula 1492 hanggang sa kanyang kamatayan noong 1503. Siya ang isa sa pinaka-kontrobersiyal na mga papa ng [[Renasimiyento]] at ang kanyang [[Italyanisado]]ng apelyido na [[Borgia]] ay naging katawagan para sa [[libertinismo]] at [[nepotismo]] na tradisyonal na itinuturing na naglalarawan sa kanyang pagkapapa.
==Talambuhay==
Si Rodrigo Llançol ay ipinanganak noong 1 Enero 1431 sa bayan ng [[Xàtiva]] sa [[Kaharian ng Valencia]] na isa sa mga bahagi ng [[Korona ng Aragon]] sa ngayong [[Espanya]]. Ang kanyang mga magulan ag mga Valencianong sina [[Jofré Llançol i Escrivà]] (namatay bago ang 24 Marso 1437) at asawa nitong Aragonese at malayong pinsang si [[Isabel de Borja y Cavanilles]] (namatay noong 19 Oktubre 1468). Ang kanyang apelyido ay isinulat na Llançol sa [[wikang Catalan]] o [[wikang Valenciano]] at Lanzol sa Espanyol na Kastilyano. Kanyang kinuha ang apelyido ng kanyang ina na [[Borgia|Borja]] noong 1455 kasunod ng pagkapapa ng kanyang tiyuhin sa inang si Alonso de Borja (Italyanisado bilang Alfonso Borgia) bilang [[Papa Calixto III]].
==Mga kerida ni Alejandro VI==
Sa maraming mga kerida o kabit ni Papa Alejandro VI, ang isa na matagal niyang kinahumalingan ay ang isang [[Vannozza dei Cattanei|Vannozza (Giovanna) dei Cattani]], na ipinanganak noong 1442 at asawa ng tatlong magkakasunod na mga asawa. Ang ugnayan ay nagsimula noong 1470 at naging ina ng apat na anak ni Alejandro VI na kinilala nito bilang kanyang sariling mga anak: sina [[Giovanni Borgia (1474)|Giovanni]] na naging duke ng [[Gandia]](ipinanganak noong 1474) at [[Goffredo Borgia|Goffredo]] o Giuffre (ipinanganak noong 1481 o 1482). Ang kanyang ibang mga anak ay sina Girolama, Isabella at[[Pier Luigi de Borgia, unang duke ng Gandía|Pedro-Luiz]] na hindi matiyak ang ina. Bago ang kanyang pagkahalal bilang papa, ang pagkahumaling ni Kardinal Borgia kay Vanozza ay medyo nabawasan at kalaunan ay humantong sa isang napaka-retiradong buhay. Ang kanyang lugar sa pagmamahal ni Kardinal Borgia ay napuno ng magandang si [[Giulia Farnese]] (Giulia Bella) asawa ng isang [[Orsini]] ngunit ang kanyang pag-ibig sa kanyang mga anak kay Vanozza ay nanatiling kailanman malakas at tumutukoy na paktor sa kanyang buong karera. Sila ay pinagkalooban ni Alejandro VI ng malalaking mga halaga ng salapi at pinuri sila ng bawat karangalan. Ang kanyang anak na si Lucrezia ay nabuhay kasama ng kanyang kabit na si Giulia na naging ina ng kanyang anak na babaeng si Laura noong 1492. Siya ang ninuno ng halos lahat ng mga sambahayang maharlika ng Europa na pangunahing ay ang mga nasa katimugan at kanluraning dahil sa pagiging ninuno ni [[Luisa de Guzmán]], na asawa ni Haring [[John IV ng Portugal]] ng [[Sambahayan ng Braganza]]. Sa kasalukuyan, ang tanging pamilyang patrilinyal na Borja o Borgia(Duke ng Gandia na linyang pangninuno ng papa na diretso mula kay Juan Borja at Cattanei) ay matatagpuan sa [[Ecuador]] at [[Chile]]. Ang isa sa kanyang mga kilalang inapo ay si Dr. [[Rodrigo Borja Cevallos]] na dating pangulo ng Ecuador.
Linya 46:
{{quote|Tumakas, tayo ay nasa mga pagdakmal ng mundo.<ref>Mallett ibid. p128</ref>}}
Sa simula ay sumunod si Papa Alejandro VI sa striktong paglalapat ng hustisya at maayos na pamahalaan. Gayunpaman, agad niyang sinimulan ang pagkakaloob sa kanyang mga kamag-anak. Ang kanyang anak na si [[Cesare Borgia]] bagaman may edad na 17 at isang estudyante ng Pisa ay ginawa niyang Arsobispo ng Valencia at namana ni [[Giovanni Borgia, ikalawang duke ng Gandia]] ang pagkaduke ng Gandia na pang-ninunong tahanan ng mga Borgia sa Espanya. Para sa Duke ng Gandia at para kay [[Gioffre Biorgia]] na kilala rin bilang Godofredo, nagmungkahi si Papa Alejandro VI na lumikha ng mga [[fief]] mula sa [[Mga Estado ng Papa]] at [[Kaharian ng Naples]]. Sa mga fief naging duke ng Gandia ay ang [[Cerveteri]] at [[Anguillara]] na kalaunang nakuha ni [[Virginio Orsini]] na puno ng pinakamakapangyarihang sambahan. Ito ang nagsanhi ng pakikipagalitan ni [[Fernando I ng Naples]] kay Papa Alejandro IV na sinalungat rin Kardinal della Rovere na ang kandidatura ay sinuportahan ni Fernando. Pinalakas ni della Rovere ang kanyang sarili sa kanyang obisporiko ng Ostia sa bunganga ng [[Tiber]] habang si Papa Alejandro VI ay bumubuo ng isang liga laban sa Naples(25 Abril 1493) at naghanda para sa digmaan.
Nakipag-alyansa si Fernando sa [[Florence]], [[Milan]], at [[Venice]]. Siya ay umapela ng tulong sa Espanya ngunit ang Espanya ay handang maging kaibigan ng kapapahan upang makamit ang pamagt ng kamakailan lang natuklasang [[Bagong Daigdig]]. Sa bull ni Papa Alejandro VI na ''[[Inter Caetera]]'' noong 4 Mayo 1493 ay kanyang hinati ang pamagat na Espanya at Portugal sa kahabaan ng isang demarkasyong linya.
Linya 54:
{{Popes}}
[[
[[Kategorya:Mga kardinal-pamangkin]]
| |||