Panitikan: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
No edit summary Tatak: Emoji Binago sa mobile Pagbabago sa web gamit mobile |
maganda |
||
Linya 2:
== Etimolohiya==
<nowiki>== Etimolohiya==</nowiki>
Nanggaling ang salitang <nowiki>''panitikan'' mula sa ''‘pang|titik|an’'', kung saan ikinabit ang unlaping ''pang-'' at hulaping ''-an'' sa ugat na ''titik''</nowiki>. At ang titik ay nangangahulugang "literatura".
<nowiki>== Mga anyo ng panitikan ==</nowiki>
<nowiki>Sa pinakapayak na paghahati, dalawa ang anyo ng panitikan: ang mga ''[[Piksiyon]]'' (Ingles: ''fiction'') at ang mga ''[[Di-piksiyon]]'' (Ingles: ''non-fiction'') na mga sulatin at babasahin. Ginagamit ng mga manunulat ang kanilang imahinasyon para sa pagsulat ng mga akdang bungang-isip lamang. Nag-iimbento sila ng mga kathang-isip na mga tauhan, pangyayari,sabunutan, sakuna, at pook na pinangyarihan ng [[kuwento]] para sa kanilang mga [[prosa]]ng katulad ng mga [[Budang]] at [[maikling kuwento]].<ref name="NBK">''The New Book of Knowledge'' (Ang Bagong Aklat ng Kaalaman), nasa wikang Ingles, Grolier Incorporated, 1977, ISBN 0-7172-0508-8</ref></nowiki>
Para sa pangalawang anyo ng panitikan, bumabatay ang may-akda sa mga tunay na balita at iba pang kaganapan, ayon sa kaniyang mga kaalaman hinggil sa <nowiki>[[paksa]]</nowiki>. Pinipilit dito ng manunulat na maging tumpak sa mga detalye ng mga pangyayari. Hindi gawa-gawa lamang ang nakakaingganyong kuwento. Kabilang sa mga hindi-bunganga-isip na mga sulatin at babasahin ang mga <nowiki>[[talambuhay]], [[awtobiyograpiya]], [[talaarawan]], [[sanaysay]], at mga akdang pang-[[kasaysayan]].<ref name=NBK/></nowiki>
<nowiki>== Mga akdang pampanitikan ==</nowiki>
<nowiki>** '''Mga akdang tuluyan'''</nowiki>
<nowiki>** [[Anekdota]]</nowiki>
<nowiki>** [[Nobela]]</nowiki>
<nowiki>** [[Pabula]]</nowiki>
<nowiki>** [[Parabula]]</nowiki>
<nowiki>** [[Maikling kuwento]]</nowiki>
<nowiki>** [[Dula]]</nowiki>
<nowiki>** [[pasaling dila]]</nowiki>
<nowiki>** [[Sanaysay]]</nowiki>
<nowiki>** [[Talambuhay]]</nowiki>
<nowiki>** [[Talumpati]]</nowiki>
<nowiki>** [[Balita]]</nowiki>
<nowiki>** [[Kuwentong bayan]]</nowiki>
<nowiki>** [[Salawikain]]</nowiki>
<nowiki>** [[Kasabihan]]</nowiki>
<nowiki>** [[Alamat]]</nowiki>
<nowiki>** '''Mga akdang patula'''</nowiki>
<nowiki>** '''Mga tulang pasalaysay'''</nowiki> - pinapaksa nito ang mahahalagang mga tagpo o pangyayari sa buhay, ang kagitingan at kabayanihan ng tauhan.
<nowiki>*** [[Awit]] at [[Korido]]</nowiki>
<nowiki>*** [[Epiko]]</nowiki>
<nowiki>*** [[Balada]]</nowiki>
<nowiki>*** [[Sawikain]]</nowiki>
<nowiki>*** [[Salawikain]]</nowiki>
<nowiki>*** [[Bugtong]]</nowiki>
<nowiki>*** [[Kantahin]]</nowiki>
<nowiki>*** [[Tanaga]]</nowiki>
<nowiki>*** [[Tula]]</nowiki>
<nowiki>== Kaugnayan sa kalinangan ==</nowiki>
Nag-uugat ang lahat ng likhaing pampanitikan mula sa <nowiki>[[buhay]], at naglalarawan ng [[kalinangan]]g pinagmulan nito.<ref name=NBK/></nowiki>
<nowiki>== Kaugnayan sa kasaysayan ==</nowiki>
Malaki ang kontribusyon ng Panitikan sa Kasaysayan dahil dito natin makikita kung ano ang buhay ng mga tao noon. Sa pamamagitan ng mga <nowiki>[[tula]], [[Nobela]]</nowiki>, Kantahin, o talumpati nalalaman kung ano ang obserbasyon ng mga may-akda sa kanilang paligid at sa kanilang mga buhay.
Ang panitikan din ay nagsisilbing patunay sa mga pangyayari sa nakaraan. Tulad ng mga sulatin ni <nowiki>[[Jose Rizal]]</nowiki> na nagpapatunay sa kalupitan na sinapit ng mga <nowiki>[[Pilipino]] noong panahon ng [[Kastila]]</nowiki>.
Isang tradisyonal o nakaugaliang paraan sa pagbasa at pagpapaliwanag ang mga tekstong pampanitikan. Isa itong metodong nagpapakita ng mga bagay, karanasan, at puwersang pangkasaysayan na nagbigay ng impluwensiya tungo sa paggawa, pagsulat, paghubog, at pag-unlad ng panitikan.
<nowiki>== Tingnan din ==</nowiki>
<nowiki>* [[Panitikan sa Pilipinas]]</nowiki>
<nowiki>* [[Panitikang pambata]]</nowiki>
<nowiki>* [[Pagsusuring pampanitikan]]</nowiki>
<nowiki>== Mga sanggunian ==</nowiki>
<nowiki>{{reflist}}</nowiki>
<nowiki>== Mga talaugnayang panlabas ==</nowiki>
<nowiki>* [http://panitikan.com.ph/ Websayt ng PANITIKAN.com.ph] – sityo ng ''</nowiki>National Commission on Culture and the Arts<nowiki>'', ''Likhaan Foundation, Inc.'', at ''</nowiki>LIKHAAN: The UP Institute of Creative Writing<nowiki>''</nowiki>.
<nowiki>* [http://www.pinoyblogero.com/panitikan/ Panitikan]</nowiki> - Karagdagang mga impormasyon ukol sa panitikan
<nowiki>{{english2|Literature}}</nowiki>
<nowiki>{{commons category|Literature}}</nowiki>
<nowiki>[[Kategorya:Panitikan|*]]</nowiki>
<nowiki>[[Kategorya:Kultura]]</nowiki>
<nowiki>[[Kategorya:Kultura at sining]]</nowiki>
Nanggaling ang salitang ''panitikan'' mula sa ''‘pang|titik|an’'', kung saan ikinabit ang unlaping ''pang-'' at hulaping ''-an'' sa ugat na ''titik''. At ang titik ay nangangahulugang "literatura".
| |||