Kristiyanismo: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
m Ibinalik ang mga pagbabago ni 49.146.251.137 (Usapan) patungo sa huling rebisyon ni Maskbot |
|||
Linya 29:
</ref> Mula 313 hanggang 380 CE, ang Kristiyanismo ay nagtamasa ng isang katayuan bilang isang legal na relihiyon sa loob ng Imperyo Romano. Noong 380 CE, Ang Kristiyanismo ang naging relihiyong pang-estado ng Imperyo Romano.<ref name="StoChris59">Collins, ''The Story of Christianity'' (1999), p. 59</ref><ref>Weil, Letter to a Priest, excerpt 35</ref>
[[File:Constantine Musei Capitolini.jpg|180px|thumb|right|Itinatag ni Emperador [[Dakilang Constantino]] ang mga karapatan ng simbahan sa taong 315 CE.]]
===Sa ilalim ni Emperador Constantino I===
[[File:Follis-Constantine-lyons RIC VI 309.jpg|thumb|Barya ni Emperador Constantino I na nagpapakita kay [[Sol Invictus]], SOLI INVICTO COMITI na opisyal na Diyos na Araw ng Imperyo Romano, ca. 315 CE.]]
Ayon sa mga manunulat na Kristiyano, nang maging emperador si Dakilang Constantino I ng [[Kanlurang Imperyo Romano]] noong 312 CE, kanyang itinuro ang kanyang pagkapanalo sa isang labanan sa [[diyos]] ng Kristiyanismo. Inangkin ng mga sangguniang Kristiyano na si Constantino I ay tumingin sa araw bago ang [[labanan sa tulay na Milvian]] at nakita ang isang krus ng liwanag sa itaas nito na may mga salitang "ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ" ("sa pamamagitan nito, sumakop!"). Iniutos ni Constantino sa kanyang mga hukbo na palamutian ang kanilang mga kalasag ng isang simbolong Kristiyano ([[Chi Ro]]) at pagkatapos nito ay nanalo sa labanan.
Pagkatapos ng labanan sa tulay ng Milvian, ang bagong emperador na Constantino I ay hindi pumansin sa mga dambana ng [[mga diyos na Romano]] sa [[Bundok Capitolino|Capitolino]] at hindi rin nagsagawa ng mga handog ayon sa kustombreng Romano upang ipagdiwang ang pagpasok ng pagwawagi sa Roma. Sa halip nito, siya ay tuwirang tumungo sa palasyo ng emperador. Gayunpaman, ang karamihan ng mga maimpluwensiyal na tao sa imperyo Romano lalo na ang mga opisyal ng militar ay hindi nagpaakay sa Kristiyanismo at nanatiling lumalahok sa [[Relihiyon sa Sinaunang Roma|relihiyon ng Sinaunang Roma]]. Sa pamumuno ni Constantino I, kanyang sinikap na pahupain ang mga paksiyong ito na hindi Kristiyano. Ang mga salaping Romano na inilimbag hanggang 8 taon pagkatapos ng labanan sa tulay na Milvian ay naglalaman pa rin ng mga imahen ng mga [[Diyos na Romano]] Ang mga monumentong unang kinomisyong itayo ni Constantino I gaya ng [[Arko ni Constantino]] ay hindi naglalaman ng anumang reperensiya sa Kristiyanismo.<ref>J.R. Curran, ''Pagan City and Christian Capital. Rome in the Fourth Century'' (Oxford, 2000) pp. 70–90.</ref> Sa halip, ang mga munting estatwa ng Diyos na Romanong si [[Sol Invictus]] na dala dala ng mga tagapagdala ng pamantayan ay lumilitaw sa tatlong lugar sa mga relief ng [[Arko ni Constantino]]. Ang mga opisyal na barya ni Constantino I ay patuloy na naglalaman ng mga imahen ni [[Sol Invictus]] hanggang noong 325/6 CE.
Kasama ng emperador ng [[Silangan Imperyo Romano]] na si [[Licinius]], si Constantino ay naglabas ng [[Kautusan ng Milan]] na nag-atas ng pagpayag ng lahat ng mga [[relihiyon]] sa imperyo kabilang ang mga [[Relihiyon sa Sinaunang Roma|tradisyonal na relihiyong Romano]] at ang Kristiyanismo. Ang kautusang ito ay humigit din sa mas maagang Kautusan ni [[Galerius]] noong 311 dahil sa pagbabalik nito ng mga kinumpiskang mga pag-aari ng Simbahang Kristiyano. Gayunpaman, ang atas na ito ay may kaunting epekto sa mga saloobin ng tao.<ref>McMullen, p. 44.</ref> Ang mga bagong batas ay nilikha upang isabatas ang ilan sa mga paniniwala at kasanayang Kristiyano. <ref group=Note>Halimbawa, ayon kay Bokenkotter, ang linggo ay ginawang araw ng kapahingahan sa estadong Romano, ang mga mas malupit na parusa ay ibinigay sa prostitusyon at [[adulteriya]] at ang ilang mga proteksiyon ay ibinigay sa mga alipin. (Bokenkotter, pp. 41–42.)</ref><ref>Bokenkotter, p. 41.</ref> Ang pinakamalaking epekto sa Kristiyanismo ni Constantino ang kanyang pagtangkilik sa relihiyong ito. Siya ay nagkaloob ng malalaking regalo ng mga lupain at salapi sa simbahan at nag-alok ng mga eksempsiyon sa buwis at iba pang mga legal na katayuan sa mga pag-aari ng simbahan at mga tauhan nito.<ref name=mcmullen49and50/> Ang pinagsamang mga regalong ito at ang mga kalaunan pang regalo ni Constantino sa simbahan ay gumawa sa simbahan na pinakamalaking may ari ng lupain sa Kanluranin noong ikaanim na siglo CE.<ref name=duffy64>Duffy, p. 64.</ref> Ang karamihan sa mga regalong ito ay pinondohan sa pamamagitan ng malalang mga pagbubuwis sa mga kultong [[pagano]].<ref name=mcmullen49and50>McMullen, pp. 49–50.</ref> Ang ilang mga kultong pagano ay pinwersang tumigil sa kawalan ng mga pondo. Nang ito ay mangyari, pinalitan ng simbahang Kristiyano ang nakaraang papel ng mga kulto sa pagkalinga sa mga mahihirap ng lipunan.<ref>McMullen, p. 54.</ref> Sa isang repleksiyon ng tumaas na katayuan ng kaparian sa imperyo Romano, ang mga ito ay nagsimulang magsuot ng kasuotan ng mga sambahayan ng mga marharlika.<ref>MacCulloch, ''Christianity'', p. 199.</ref>
Sa paghahari ni Emperador [[Constantino I]], ang tinatayang kalahati ng mga Kristiyano ay hindi sumusunod sa kalaunang nagwaging bersiyon ng Kristiyanismo<ref>McMullen, p. 93.</ref> at may pagkakaiba iba sa mga paniniwala ang mga Kristiyano.<ref>http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/religion/first/diversity.html</ref> Natakot si Constantino na ang kawalang pagkakaisa ay magpagalit sa [[diyos]] at humantong sa mga problema sa imperyo. Dahil dito, siya ay nagsagawa ng mga kautusang militar at panghukuman upang lipulin ang ilang mga sekta ng Kristiyanismo.<ref>Duffy, p. 27. Chadwick, Henry, p. 56.</ref> Upang lutasin ang ibang mga alitan, si Constantino ay nagsimula ng kasanayan na tumatawag sa mga [[Unang Pitong Konsehong Ekumenikal|konsehong ekumenikal]] upang matukoy ang mga nagtataling interpretasyon ng doktrina ng Kristiyanismo.<ref name=duffy29>Duffy, p. 29. MacCulloch ''Christianity'', p. 212.</ref> Pinagtibay sa [[Unang Konseho ng Nicaea]] noong 325 CE ang pananaw ng ilang mga obispo na si [[Hesus]] na Anak ay isang tunay na Diyos mula sa Tunay na Diyos, ipinanganak at hindi nilalang, at nang isang substansiya o kaparehong substansiya sa Ama (''[[Homoousian|homoousios]]'' sa Griyego). Kinondena ng Unang Konseho ng Nicaea ang mga katuruan ng heterodoksong teologong si [[Arius]] na may suporta ng ilang mga obispo na ang Anak ay nilikhang nilalang ng Ama, [[Subordinasyonismo|mas mababa sa Diyos Ama]], may pasimula at hindi kapwa walang hanggan sa Ama at ang Ama at Anak ay ng isang ''katulad na substansiya'' (''[[homoiousios]]'') ngunit ''hindi ng kaparehong substansiya''. Kabilang sa mga talatang ginamit ni Arius upang suportahan ang kanyang pananaw ang {{bibleverse||Juan|14:28}}, {{bibleverse2||Colosas|1:15}}, [http://www.biblegateway.com/passage/?search=Proverbs+8%3A22&version=NRSV Kawikaan 8:22] (''Nilikha ako ng Panginoon sa pasimula ng kanyang gawa'') at iba pa. Sa tinatayang mga 250–318 Kristiyano na dumalo, ang lahat maliban sa 2 ang bumoto laban sa pananaw ni [[Arius]]. Si [[Atanasio]] na kalahok sa Unang Konseho ng Nicaea noong 325 CE ay nagsaad na napilitang gumamit ang mga obispo ng terminolohiyang ''homoousios'' na hindi matatagpuan sa kasulatan dahil ang mga pariralang biblikal na kanilang nais gamitin ay inangkin ng mga [[Arianismo|Ariano]] na mapapakahulugan sa itinuring ng mga obispong isang kahulugang [[erehiya|eretiko]].<ref>{{cite web|url=http://www.tertullian.org/fathers2/NPNF2-04/Npnf2-04-34.htm#TopOfPage |title=Athanasius: De Decretis or Defence of the Nicene Definition, Introduction, 19 |publisher=Tertullian.org |date=2004-08-06 |accessdate=2012-01-02}}</ref> Dahil dito, "''kanilang sinunggaban ang wala sa kasulatan na katagang ''homoousios'' (parehong substansiya) upang ingatan ang mahalagang ugnayan ng Anak sa Ama na itinanggi ni [[Arius]]''".<ref>"The bishops were forced to use 'non-Scriptural' terminology (not 'un-Scriptural') to protect and preserve the Scriptural meaning" ([http://www.journal33.org/godworld/html/arian1.pdf The Arian Controversy]).</ref><ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/eb/article-260797/ |title=Encyclopædia Britannica Online |publisher=Britannica.com |accessdate=2012-01-02}}</ref> Sa Unang konseho ng Nicaea, si [[Eusebio ng Caesarea]] ay nagmungkahi ng isang kredong kompromiso na ang Anak ay "Diyos ng DIyos, ang unang ipinanganak sa lahat ng mga nilalang, ang bugtong ng Ama bago ang lahat ng panahon". Ang mga obispong anti-Ariano ay umayon dito at kahit ang mga [[Arian]]o ngunit ang partido ni [[Papa Alejandro ng Alehandriya|Alejandro]] ang malakas na tumutol dito. Sa pang-uudyok ni [[Hosius]], iminungkahi ni Emperador [[Dakilang Constantino|Constantino I]] sa Unang Konseho ng Nicaea na ipasok ang katagang ''homoousios'' (parehong substansiya) sa [[Kredong Niceno]] ngunit ito ay hindi inayunan ng mga Ariano na nagmungkahi ng katagang homoiousios (katulad na substansiya).<ref>Berkhoff, The History of Christian Doctrines (Grand Rapids: Baker, 1937), 58, as found in David K. Bernard, Oneness and Trinity A.D. 100–300 (Hazelwood, MO: Word Aflame Press, 1991), 87</ref> Si [[Hosius]] na pinakamalapit na tagapayo at kompidante ng Emperador [[Constantino I]] sa lahat ng mga bagay na pangsimbahan ay maaaring nagtulak sa konseho na tanggapin ang homoousios. Sa karagdagan, itinuro ni [[Atanasio]] ang pagkatha ng [[kredong Niceno]] kay [[Hosius]]. Ang kontrobersiya ay hindi nagtapos dito at maraming mga kleriko sa [[Silangang Ortodokso|Silangan]] Kristiyanismo ay tumakwil sa terminong ''homoousios'' (parehong substansiya) dahil sa mas maagang pagkondena ng ilang Kristiyano sa paggamit nito ni Pablo ng Samosata. Sa karagdagan, ang relihiyong [[Arianismo]] ay yumabong sa labas ng imperyo Romano.<ref>MacCulloch, ''Christianity'', p. 221.</ref> Pinaniniwalaang ipinatapon ni Constantino I ang mga tumangging tumanggap sa [[Kredong Niceno]] kabilang ang mismong si [[Arius]], ang deakonong si Euzois at ang mga obispong Libyano na sina Theonas ng Marmarica at Secundus ng Ptolemais gayundin ang mga obispong lumagda sa [[kredong Niceno]] ngunit tumangging sumali sa pagkokondena kina Arius, Eusebio ng Nicomedia at Theognis ng Nicaea. Inutos rin ni Constantino I na sunugin ang lahat ng mga kopya ng ''Thalia'' na aklat na pinaghayagan ni [[Arius]] ng kanyang mga katuruan.
Noong 331 CE, kinomisyon ni Constantino I si [[Eusebio ng Caesarea]] na maghatid ng 50 ''bibliya'' para sa [[Simbahang Silangang Ortodokso|Simabahn ng Constantinople]]. Itinala ni [[Atanasio]] na ang mga 40 skribang [[Alehandriya]]no ay naghanda ng mga bibliya para kay Constans. Pinaniniwalaang ang mga bibliyang inutos ni emperador Constantino ang naging dahilan upang likhain ang mga [[kanon]].
Bagaman nakatuon si Constantino I sa pagpapanatili ng [[Kredong Niseno]], si Constantino ay naging determinado na papayapain ang sitwasyon at kalaunan ay naging mas maluwag sa mga kinondena at ipinatapon ng [[Unang Konseho ng Nicaea]]. Pinayagan ni Constantino I si [[Eusebio ng Nicomedia]] na protégé ng kanyang kapatid na babae at si Theognis na bumalik matapos lumagda ng isang hindi malinaw na pahayag. Ang dalawang ito at ibang mga kaibigan ni Arius ay gumawa para sa rehabilitasyon ni Arius. Sa Unang Synod ng Tyre noong 335 CE, sila ay nagdala ng mga akusasyon laban kay [[Atanasio]] na obispo ng [[Alehandriya]] at tagapagtaguyod ng pananampalatayang [[Kredong Niseno|Niseno]]. Si Atanasio ay ipinatapon ni Constantino na tumuring sa kanyang isang hadlang sa pakikipagkasunduan. Kalaunan ay naakay si Dakilang Constantino I sa [[Arianismo]] at binautismuhan ng obispong [[Ariano]] na si [[Eusebio ng Nicomedia]] noong 2 Mayo 337 CE bago mamatay si Constantino. Si [[Eusebio ng Nicomedia]] ay napakaimpluwensiyal sa Imperyo kahit pagkatapos ng kanyang kamatayan na pinakinggan ni anak ni Constantino na si Emperador [[Constantius II]] ang kanyang payo at ni [[Eudoxus ng Constantinople]] na tangkaing akayin ang [[Imperyo Romano]] sa [[Arianismo]] sa pamamagitan ng paglikha ng mga Konsehong Ariano at opisyal na mga doktrinang Ariano.<ref name="guitton-pp86">Guitton, "Great Heresies and Church Councils", pp.86.</ref> Dahil kay Eusebio ng Nicomedia na "Sa kabuuan, si Constantino at ang kanyang mga kahalili sa trono ay gumawang miserable sa mga pinuno ng Simbahan na naniwala sa [[Kredong Niseno|Niseno]] at sa pormulang [[Trinidad|Trinitariano]] nito."<ref name="ellingsen-pp119">Ellingsen, "Reclaiming Our Roots: An Inclusive Introduction to Church History, Vol. I, The Late First Century to the Eve of the Reformation", pp.119.</ref> Si Constantino I ay namatay noong 337 CE na nag-iwan sa kanyang anak na si [[Constantius II]] na pumabor sa [[Arianismo]] bilang emperador ng [[Silangang Imperyo Romano]] at ang isa pang anak ni Constantino I na si [[Constans]] na pumabor naman sa [[Kredong Niseno]] bilang emperador ng [[Kanlurang Imperyo Romano]]. Ang isang konseho sa [[Antioquia]] noong 341 CE ay naglabas ng isang pagpapatibay ng pananampalataya na hindi nagsama ng sugnay na ''homoousion'' (ng parehong substansiya). Si Constantius na nakatira sa [[Sirmium]] ay nagtipon ng Unang Konseho ng Sirmium noong 347 CE. Ito ay sumalungat kay Photinus na obispo ng Sirmium na isang Anti-Ariano na may paniniwalang katulad kay Macellus. Noong 350 CE, si Constantius ang naging tanging emperador ng parehong Silangan at Kanluran ng Imperyo na naging dahilan ng isang temporaryong paglakas ng [[Arianismo]]. Sa Ikalawang Konseho ng Sirmium noong 351 CE, si Basil na obispo ng Ancyra at pinuno ng mga semi-Ariano ay nagpatalsik kay Photinus. Ang mga semi-Ariano ay naniwala na ang Anak ay "ng katulad na substansiya" (''homoiousios'') sa Ama. Ang mga konseho ay idinaos sa Arles noong 353 CE at Milan noong 355 CE kung saan kinondena ang pro-Nicenong si [[Atanasio]]. Noong 356 CE, si [[Atanasio]] ay ipinatapon at si George ay hinirang na obispo ng [[Simbahan ng Alehandriya]]. Ang Ikatlong Konseho ng Sirmium noong 357 CE ay isang mataas na punto ng Arianismo. Ang Ikapitong Konpesyong Ariano (Ikalawang konpesyong Sirmium) ay nagsaad na ang parehong ''homoousio'' (ng parehong isang substansiya) at ''homoiousios'' (ng katulad ngunit hindi parehong substansiya) ay hindi [[bibliya|biblikal]] at ang [[Subordinasyonismo|Ama ay mas dakila sa Anak]]. Ang isang konseho sa Ancyra noong 358 CE na pinangasiwaan ni Basil ay naglabas ng isang pahayag na gumagamit ng terminong ''homoousios''. Gayunpaman, ang ikaapat na Konseho ng Sirmium noong 358 ay nagmungkahi ng isang malabong kompromiso na ang Anak ay ''homoios'' (katulad na substansiya) ng Ama. Sa dalawang mga konseho noong 359 CE sa Rimini at Seleucia ay tinangka ni Constantius na ipataw ang pormulang ''homoios'' ng Sirmium IV sa Simbahang Kristiyano. Ang [[Konseho ng Constinople (360)|Konseho ng Constantinople noong 360 CE]] ay sumuporta sa isang kompromiso na pumapayag sa parehong magkatunggaling pananaw na [[kredong Niseno|Niceno]] at [[Arianismo]]. Ang isang konseho sa Constantinople noong 361 CE ay nagpatibay ng ''homoios'' (katulad sa substansiya) na nagsasaad na ang Anak ay "katulad ng Ama na nagpanganak sa kaniya". Itinakwil din nito ang ousia (substansiya). Gayunpaman, sa kamatayan ni Constantius noong 361 CE, ang [[Kredong Niceno|partidong Niceno]] na nagpatibay ng ''homoosuios'' (ng parehas na substansiya) ay nagpalakas ng posisyon nito. Sa kamatayan ni [[Athanasio]] noong 373 CE, ang mga [[mga amang Capadocio]] ay nanguna sa pagsuporta ng [[Kredong Niceno|pananampalatayang Niceno]].
====Pagtatatag ng Ortodoksiyang Katoliko====
{{main|Arianismo|Trinidad}}Sa kanyang pamumuno, kailangang komprontahin ni Emperador [[Valens]] ang pagkakaiba sa mga teolohiya ng Kristiyanismo na nagsisimulang lumikha ng pagkakahati sa Imperyo. Tinangka ni [[Emperador Julian]] (361–363) na muling buhayin ang mga relihiyong [[pagano]]. Gayunpaman, sa kabila ng malawak na suporta, ang kanyang aksiyon ay nakitang malabis at bago mamatay ay kinamuhian. Tulad ng mga magkapatid na mga Emperador na si [[Constantius II]] at [[Constans]], sina Emperador [[Valens]] at [[Valentinian I]] ay nag-aangkin ng magkaibang mga pananaw teolohikal. Si Valens ay isang [[Arianismo|Ariano]] samantalang si Valentinian I ay naniwala sa [[Kredong Niceno]]. Pinaboran ni Valens ang pangkat na gumamit ng pormulang ''homoios'' na teolohiyang kilala sa karamihan ng Silangan at sa ilalim ng mga anak ni Constantino ay tumibay sa Kanluran. Gayunpaman, nang mamatay si Valens, ang sanhi ng [[Arianismo]] sa Romanong Silangan ay nagwakas. Noong 380 CE, ang [[Unang Konseho ng Nicaea|Kristiyanismong Niceno]] bilang pagsalungat sa [[Arianismo]] ay naging opisyal na [[relihiyon]] ng Imperyo Romano.<ref>Duffy, p. 34.</ref> Itinaguyod ng kanyang kahaliling emperador na si [[Theodosius I]] ang [[Kredong Niceno]] na interpretasyon na pinaniniwalaan ng Simbahan sa Roma at [[Simbahan sa Alehandriya]]. Noong 27 Pebrero 380 CE, sina [[Theodosius I]], [[Gratian]] at [[Valentinian II]] ay naglimbag ng "Kautusan ng Tesalonica" upang ang ihayag ng lahat ng kanilang mga nasasakupan ang pananampalataya ng mga obispo ng Roma na si [[Papa Damaso I]] at ng papa ng [[Simbahan ng Alehandriya]] na si [[Papa Pedro II ng Alehandriya]] na [[Kredong Niceno|pananampalatayang Niceno]].<ref name=theodosius>[http://www.fordham.edu/halsall/source/theodcodeXVI.html Theodosian Code XVI.i.2, Medieval Sourcebook: Banning of Other Religions]</ref> Kanyang binigyan ng pinahintulutan ang mga tagasunod ng kautusang ito na kunin ang pamagat na "Katolikong Kristiyano".<ref>[http://www.fordham.edu/halsall/source/theodcodeXVI.html Theodosian Code XVI.i.2, Medieval Sourcebook: Banning of Other Religions]</ref> Ang Kautusang ito ay inilbasa sa ilalim ng impluwensiya ni [[Acholius]] at kaya ay ni [[Papa Damaso I]] na humirang sa kanya. Si Acholius ang obispo ng Tesalonika na nagbautismo kay Theodosius I pagkatapos nitong magkaroon ng malalang sakit. Noong 26 Nobyembre 380 CE, dalawang araw pagkatapos niyang makarating sa [[Constantinople]], kanyang pinatalsik ang obispong hindi-Niceno na si [[Demophilus ng Constantinople]] at hinirang si [[Meletius of Antioch|Meletius]] patriarka ng [[Antioch]] at [[Gregorio ng Nazianzus]] na isa sa mga [[mga amang Capadocio]], [[patriarka ng Constantinople]]. Noong Mayo 381 CE, hinimok ni Theodosius ang isang bagong [[Unang Konseho ng Constantinople|konsehong ekumenikal sa Constantinople]] upang kumpunihin ang pagkakahati sa pagitan ng Silangan at Kanluran sa batayan ng [[Kredong Niceno|ortodoksiyang Niceno]].<ref>Williams and Friell, p54.</ref> Inilarawan ng konseho ang ortodoksiya kabilang ang misteryosong Ikatlong Persona ng [[Trinidad]], na Banal na Espirito na bagaman katumbas ng Ama ay nagmula sa kanya samantalang ang Anak ay ipinanganak ng Ama.<ref name="p55">William and Friell, p55.</ref> Hanggang noong mga 360 CE, ang mga debateng teolohikal ay pangunahing nauukol sa pagkadiyos ng Anak. Gayunpaman, dahil hindi nilinaw sa [[Unang Konseho ng Nicaea]] (325 CE) ang pagkadiyos ng ''Banal na Espirito'', ito ay patuloy na naging paksa ng debate sa pagitan ng mga pangkat Kristiyano. Ang paniniwala ng sektang [[Pneumatomachi]] na ang ''Banal na Espirito'' ay isang nilalang ng Anak at lingkod ng Ama at Anak ay nagtulak sa [[Unang Konseho ng Constantinople]] (381 CE) na tinipon ni Theodosius I na idagdag sa [[Kredong Niseno]] ang, "''At sa Banal na Multo, ang Panginoon, ang Tagabigay ng Buhay, Na nagmumula sa Ama, na kasama ng Ama at Anak ay katumbas na sinasamba at niluluwalhati...''" Kinondena rin ng Konsehong ito (381 CE) ang mga paniniwalang Kristiyano na [[Arianismo]], [[Apollinarismo]] at [[Pneumatomachi]] at niliwanag ang mga hurisdiksiyon ng simbahang estado ng Imperyo Romano ayon sa mga hangganang sibil at nagpasya na ang [[Constantinople]] ay ikalawa sa karapatan sa pangunguna sa Roma.<ref name="p55" /> Noong 383 CE, iniutos ni Theodosius I sa iba't ibang mga hindi-[[Kredong Niceno|Nicenong]] sektang Kristiyano na [[Arianismo]], [[Anomoeanismo]], [[Macedoniano (sekta)|Macedoniano]] at [[Novatian]] na magsumite ng isinulat na mga kredo sa kanya na kanyang siniyasat at pagkatapos ay sinunog maliban sa kredo ng mga Novatian. Ang ibang mga sekta ay nawalan ng karapatan na magpulong, mag-ordina ng mga pari nito at ikalat ang kanilang mga paniniwala.<ref>Boyd (1905), p. 47</ref> Ipinagbawal ni Theodosius I ang pagtira ng mga [[erehiya|eretiko]] sa loob ng [[Constantinople]] at noong 392 CE at 394 CE ay sinamsam ang kanilang mga lugar ng sambahan.<ref>Boyd (1905), p. 50</ref>. Ang Ikatlong Konsehong Ekumenikal na [[Unang Konseho ng Efeso]] (431 CE) ay muling nagpatibay ng ''orihinal na bersiyon'' ng Kredong Niceno (325 CE) <ref>It was the original 325 creed, not the one that is attributed to the second Ecumenical Council in 381, that was recited at the Council of Ephesus ([http://www.fordham.edu/halsall/basis/ephesus.html The Third Ecumenical Council. The Council of Ephesus, p. 202]).</ref> at idineklara na "''hindi nararapat para sa anumang tao na magsulong o sumulat o lumikha ng isang {{lang|grc|ἑτέραν}} (na isinaling "iba", "kasalungat" at hindi "iba pa") na Pananampalataya na itinatag ng mga banal na ama na nagtipon kasama ng Banal na Multo sa Nicæa (i.e. [[Kredong Niceno]] noong 325 CE)''".<ref>[http://www.ccel.org/ccel/schaff/npnf214.x.xvi.xi.html Excursus on the Words πίστιν ἑτέραν]</ref><ref>[http://www.ccel.org/ccel/schaff/npnf214.x.xvi.x.html Canon VII] of the Council of Ephesus</ref> Ang ilang mga modernong skolar ay naniniwalang ang kredong Niceno ng 381 CE ay isinaad ng mga obispo sa Constantinople ngunit hindi prinomulga bilang isang opisyal na akto sa Konseho. Ang ilang mga skolar ay tumututol rin kung ang Kredong Niceno ng 381 CE ay isang simpleng pagpapalawig ng Kredong Nicseno ng 325 CE o ng isang tradisyonal na kredo na kapareho ngunit hindi katulad ng kredong Niceno ng 325 CE. Noong 451 CE, tinukoy ng [[Konseho ng Chalcedon]] ang Kredong Niseno ng 381 CE bilang "''ang kredo...ng 150 banal na mga amang nagtipon sa Constantinople.''" <ref>{{cite book |title=Decrees of the Ecumenical Councils |authors= Norman Tanner and Giuseppe Alberigo, eds. |location= Washington, DC |publisher=Georgetown University Press |year=1990 |page=84}}</ref>
===Pag-uusig ng mga Kristiyano sa paganismo===
| |||