Digmaang Malamig: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Ah3kal (usapan | ambag)
m Ibinalik ang mga pagbabago ni 112.198.103.241 (Usapan) patungo sa huling rebisyon ni WayKurat
Linya 1:
[[Talaksan:Reagan and Gorbachev hold discussions.jpg|thumb|right|300px|Ang dating [[Pangulo ng Estados Unidos|Pangulo ng]] [[Estados Unidos]] na si [[Ronald Reagan]] (nasa kaliwa) at ang dating [[Pangulo ng Unyong Sobyet|Pangulo ng]] [[Unyong Sobyet]] na si [[Mikhail Gorbachev]].]]
REWRDSFSDTDS
{{History Of The Cold War}}
Ang '''Digmaang Malamig''' ([[Wikang Ingles|Ingles]]: ''Cold War'', [[Wikang Ruso|Ruso]]: Холодная война) ay isang digmaan na nangyari pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]. Ito ay nangyari mula 1945 hanggang 1991, nangyari ang digmaan dahil sa tensiyon ng kompetensiya sa Ekonomiya, ang hindi pagkakasundo ng mga politiko, at tensiyong militar, ang digmaang ay sa pagitan ng mga kaunlarang mga bansa kasama ang [[Estados Unidos]] at ang [[Unyong Sobyet]] kasama ang mga kaalyado nito. Pinatanyag ang katawagang ''Digmaan Malamig'' ng tagapayong pampolitika at tagapondo na Amerikanong si [[Bernard Baruch]]{{Fact|date=Marso 2008}} sa isang debate noong Abril 1947 tungkol sa [[Paniniwalang Truman]].
 
Ang paghihirap ng Digmaang Malamig ang humubog sa mga kasalukuyang pangyayari. Ito ang labanang pandiplomatiko at pangkabuhayan at alitan sa ideolohiya at Kanlurang [[kapitalismo]] laban sa [[komunismo]] ng Silangang [[Europa]]. Walang tuwirang alitang militar ang dalawang bansa (Amerika at Unyong Sobyet). Naging labanan ito ng ideolohiya at tinawag na Digmaang Malamig dahil walang naganap na putukan sa pagitan ng dalawang bansa.
 
== Simula ng Digmaang Malamig ==
 
Nabuo ang Digmaan pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] sa pagitan ng Estados Unidos at mga kaalyado nito at sa kabilang panig ang mga pangkat ng mga Bansa sa pamumuno ng [[Unyong Sobyet]]. Walang tuwirang alitang militar ang dalawang makapangyarihang bansa. Sa halip, umiral ang labanang pandiplomatiko at pangkabuhayan at hidwaan tungkol sa ideolohiya at Kanlurang kapitalismo laban sa komunismo ng [[Silangang Europa]].
 
Sa simula, nakasentro ang Digmaang ito sa paggamit ng lakas-militar ng Unyong Sobyet at ang pagtatatag ng komunistang pamahalaan sa Silangang Europa. Nagdulot ito ng takot at pangamba sa marami na baka gawing komunista ang [[Kanlurang Europa]] pagkatapos makontrol ang [[Silangang Europa]].
 
== Pagkasangkot ng Estados Unidos ==
 
Lumawak ang pagkakaiba sa politika ng dalawang panig dahil sa hidwaan sa ideolohiya. Naniniwala ang mga pinunong [[Marxist-Lennist]] na wawasakin ng [[kapitalismo]] ang sistemang [[Sobyet]]. Ang [[Estados Unidos]] naman ay may paniniwala at hinala na magpapalawak ng teritoryo at sasakupin ng [[Union of Soviet Socialist Republic]] (USSR) ang [[mundo]].
 
Pagkatapos ng mahabang panahong pagkakaibigan, nag-away ang [[Estados Unidos]] At [[Rusya]] tungkol sa mga suliranin sa [[Asya]]. Nagsimula ang kanilang alitan noong 1917 nang agawin ng mga komunista ang kapangyarihan at itinatag ang [[Unyong Sobyet]] at nagpahayag ng digmaang ideolohikal laban sa mga kapitalistang bansa sa kanluran.
 
Nakialam ang Estados Unidos sa Unyong Sobyet sa pagpapadala ng 10,000 tropa sa pagitan ng 1918 at 1920 at tumanging kilalanin ang bagong [[Estado]] hanggang noong 1933. Nagtulong ang dalawang bansa laban sa [[Germany]] noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Noong ika-4 hanggang 11 Pebrero 1945, nagpulong sina Pangulong [[Franklin D. Roosevelt]] ng Estados Unidos. Punong Ministro [[Winston Churchill]] ng [[Britanya]] at [[Josef Stalin]] ng [[USSR]] sa dating palasyo ni [[Czar Nicholas II]] sa [[Crimea]] sa timog dalampasigan ng [[Black Sea]] upang pag-usapan ang kapalaran ng daigdig.
 
[[Talaksan:Yalta summit 1945 with Churchill, Roosevelt, Stalin.jpg|thumb|right|Ang "[[Allies of World War II|Big Three]]" sa Yalta Conference, [[Winston Churchill]], [[Franklin D. Roosevelt]] at [[Joseph Stalin]]]]
 
Napagkasunduan na mananatili ang impluwensiya ng USSR sa mga pook na sinakop ng [[Red Army]] sa Silangang Europa. Bukod doon, mahahati ang [[Germany]] sa apat na sona na nasa pangangasiwa ng [[United Kingdom]], [[United States]] at [[France]] sa kanluran at ang [[USSR]] sa silangan. Hinati rin ang [[Berlin]] na nasa loob ng sona ng Soviet sa ganitong paraan.
 
[[Talaksan:EasternBloc BorderChange38-48.svg|left|thumb|200px|Sakop ng [[Unyong Sobyet]]]]
{{see|Eastern Bloc|Cominform}}
 
Nakakapangyari ang Komunismo sa mga pangangasiwa sa [[East Germany]], [[Romania]], [[Bulgaria]], [[Poland]], [[Czechoslovakia]], [[Hungary]], at [[Albania]]. Naging komunista na rin ang pamahalaan ng [[Yugoslavia]]. Subalit tiniwalag ito ni [[Stalin]] noong 1948. Sa bagong Silangang Europa, pinigilan ang lahat ng kontra sa komunismo at nabawasan ang maraming kalayaang tinatamasa ng mga [[mamamayan]]. Dito nahati ang Europa at sinimulan ang pagtatayo ng [[Iron Curtain]].
 
Nagwakas ang pagtutulungan ng United States at USSR sa pagitan ng 1944-1945 nag gamitin ni Stalin ang [[Red Army]] upang kontrolin ang Silangang Europa. Tinutulan ni Pangulong [[Harry S. Truman]] ang patakaran ni Stalin. Kumilos siya upang pagisahin ang Europa sa pamumuno ng America. Nawalan ng tiwala sa isat-isa ang dalawa nang hindi nila tinupad ang kasunduan sa Digmaan. Hindi sinunod ni Stalin ang pangakong magkakaroon ng Halalan sa Silangang Europa. Hindi naman tinupad ni Pangulong Truman ang pangakong Reparasyon upang itayong muli ang [[Unyong Sobyet]] na nasira noong digmaan.
 
Nagsimula ang labanan ng [[United States]] at [[Unyong Sobyet]] sa pagkontrol sa [[Germany]] at ibang estratehikong lugar tulad ng [[Dardanelles]] at ang mga kipot na magkakarugtong sa [[Black Sea]], [[Dagat Aegean]], at [[Dagat Mediterranean]]. Noong [[Marso]] 1946, ipinahayag ni Pangulong [[Truman]] na magbibigay ang United States ng tulong pangkabuhayan at militar sa mga bansa na susuporta sa mga mamamayan na nakikipaglaban sa pagtatangka ng mga armadong [[minorya]] na supilin nila. Tinawag ang patakarang ito na [[Truman Doctrine]]. Sa taong din ito ginawang popular ng mamamahayag na si Walter Lippman ang terminolohiyang ''Cold War''.
 
== Paglawak ng Digmaan ==
 
Noong 1948 inlunsad ang 13 [[bilyong]] [[dolyar]] na [[Marshall Plan]] na naglalayong itayong muli ang kanlurang Europa. sinagot ito ni Stalin sa pamamagitan ng pagpapalawak ng teritoryo sa Silangang Europa. Dahil dito, nanganib ang kalagayan ng Kanluranin sa Germany. Kumilos naman si Pangulong Truman at tumulong sa pagtatatag ng alyansang militar, ang [[NATO|North Atlantic Treaty Organization]](NATO), at sa pagtatatag ng malayang [[West Germany]]. Nang iminungkahi ng mga makakapanalig sa [[Kanluran]] ang pagbabago sa pananalapi sa sinakop na [[Germany]], hindi sumangayon ang [[USSR]]. Gayunpaman, sinimulan ito ng West Germany sa mga sinakop nilang Sona. Bilang ganti, isinara ng Unyong Sobyet ang lahat ng daanang lupa patungong Kanlurang Berlin noong [[Hunyo]] 1948. Subalit nagpadala ang [[United States]] at [[United Kingdom]] ng mga suplay sa [[Kanlurang Berlin]] sa pamamagitan ng [[eroplano]]. Nagwakas ito noong [[Mayo]] 1948.
 
Hanggang 1989, tanging [[Romania]], [[Albania]], [[Yugoslavia]] lamang ang nakawala sa kamay ng [[Moscow]].Kapag nagtangka ang ibang mga bansa sa silangang Europa na ipatupad ang malayang patakaran, kaagad iginigiit ng USSR ang kanyang sariling patakaran. Dalawang halimbawa nito nang magkaroon ng pagbabago sa pamahalaan ng Hungary noong 1956 at sa Czechoslovakia noong 1968. Nilusob ang mga ito ng militar at noong 1981 ideneklara ang Batas Militar upang masawata ang malayang kalakalang unyon.
 
Lumawak ang Digmaang Malamig noong 1949-1950 nang pinasabog ng Unyong Sobyet ang kanyang unang Bombang Atomika. Pinaalis ng mga komunista sa [[China]] sa pamumuno ni [[Mao Zedong]] ang pamahalaang [[Nasyonalista]] ni [[Chiang Kai-shek]] at nagtatag ng bagong pamahalaan Sila ay nakipagalyansa kay Stalin. Samantala, hindi kinilala ng Estados Unidos ang pamahalaan ni Mao. Sa [[Japan]], pinabilis ang pagunlad ng ekonomiya upang salungatin ang komunismo sa [[Asya]].
 
== Digmaan sa Korea ==
''Para sa detalyadong impormasyon, puntahan ang [[Digmaan sa Korea]]''
 
Humantong ang unang bahagi ng Digmaang Malamig sa paglusob ng [[Hilagang Korea]] sa [[Timog Korea]] noong 26 Hunyo 1950. Dito nasangkot ang Estados Unidos sa Digmaan sa Asya. Nahati ang Korea sa ''38th parallel'' sa dalawa noong 1948. Nagtatag ang bawat panig ng pamahalaan- komunista sa Hilaga at maka-Estados Unidos naman sa Timog. Noong Hunyo 1950, nilusob ng Hilagang Korea ang Timog Korea. Nagpadala ang United Nations ng hukbong sandatahan upang tulungan ang Timog Korea. Tumulong din ang Estados Unidos at lumaban kasapi ng Timog Korea, sa pamumuno ni [[Heneral Douglas MacArthur]]. Itinaboy ng magkasanib na pwersa ang mga taga-Hilagang Korea sa hangganan ng [[China]]. Dito kumilos kaagad si Mao Zedong.
 
Gumawa ng surpresang paglusob ang China hanggang maitaboy ang hukbo ng [[United Nations]] at maibalik ang lumang hangganan noong 1951. Nagpatuloy pa ang labanan sa loob ng dalawang taon. Nang magbanta ang Estados Unidos ng [[Sandatang Nuklear]], saka lamang nilagdaan ang tigil putukan. Naibalik sa Korea ang dating kalagayan pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]. Subalit nagpatuloy ang Digmaang Malamig at pumasok sa bagong anyo. Namatay si Stalin at natapos ang panunungkulan ni [[Pangulong Truman]] subalit nagpatuloy ang dalawang panig sa kanilang pakikipaglaban tungkol sa Europa.
 
== Labanan Sa Dalawang Panig ==
 
Sinikap ng USSR na bigyan ng proteksiyon ang nababawasang populasyon ng komunistang [[East Germany]] sa pamamagitan ng pagtatayo ng Berlin Wall noong 1961. Sinikap din ng bawat panig na maimpluwensiyahan ang mga bagong bansa sa [[Asya]], [[Africa]], [[Central America]], [[South America]] at [[Latin America]].
 
== Pag-anib ng Cuba Sa USSR ==
 
Nagkaroon ng krisis noong 1962 nang maglagay ang USSR ng mga missile sa [[Cuba]], ang bago nilang kaanib. Nagbanta si Pangulong [[John F. Kennedy]] ng ganting [[nuclear]]. Inalis ng Sobyet ang mga missile kapalit ng pangako ni Pangulong Kennedy na hindi lulusubin ang Cuba. Humina ang Unyong Sobyet nang humiwalay ang [[China]] sa [[Moscow]]. Kasabay pa nito ang lumalaking impluwensiya ng Nasyonalismo kaysa Komunismo.
 
== Digmaan Sa Vietnam ==
''Para sa detalyadong impormasyon, puntahan ang'' [[Digmaang Biyetnam]]
[[Talaksan:Vietconginterrogation.jpg|thumb|upright|Isang [[NLF activist]] na inaresto habang nagaganap ang pagatake ng mga Amerikano sa isang base ng Amerika malapit sa [[Cambodia]]n Border.]]
 
Sa kabilang dako, nakipaglaban ang Estados Unidos sa Digmaan sa Vietnam kung saan 57,000 [[Amerikano]] ang namatay sa layong mapanatili ang [[South Vietnam]]. Nariyan pa ang Estados Unidos sa pangunguna sa [[ekonomiya]] na sinundan ng [[Japan]] at [[West Germany]].
 
== Mga Estratehiya ng Dalawang Panig ==
 
Upang mahirapan ang bawat hamon, gumamit ng mga estratehiya ang Unyong Sobyet at Estados Unidos. Tinawag na [[Containment]] ang estratehiya ng Estados Unidos kung saan sinasagot ang pang-aapi o pagpipilit ng [[Unyong Sobyet]] saanman ito nagaganap. Gumamit naman ang [[Kremlin]] ng estratehiyang pangganti laban sa Containment ng Estados Unidos.
 
Noong dekada-50, gumamit ng lakas-militar ang Estados Unidos upang mahadlangan ang komunismo. Nagtatag ito ng mga bagong alyansa tulad ng [[Southeast Asian Treaty Organization]]([[SEATO]]) at sa [[Gitnang Silangan]], ang [[Central Treaty Organization]]([[CENTO]]) at nagbigay ng tulong militar at pangkabuhayan sa anumang [[bansa]] na nasa panganib ng paglusong ng pwersang [[komunismo]].
 
Noong 1956, gumamit ang USSR ng dalawang bagong istratehiya. Ang una ay pangkabuhayan at militar na kompetisyon laban sa Estados Uinidos. Ang pangalawa ay ang paghahati ng mga makapangyarihang bansa sa kanluran sa pamamagitan ng pagpupumilit ng Unyong Sobyet na paalisin ang mga kanluranin sa Berlin. Noong 1955, itinatag ang [[Kasunduan ng Varsovia]] bilang kasagutan sa pag-aarmas ng [[Kanlurang Germany]]. Dahil dito, nagkaroon ng bagong komprontasyon ang Estados Unidos at USSR. Naging mas mapanganib ang mundo dahil kapwa may mga [[Sandatang Nuklear]] ang dalawang panig. Higit na naging mapanganib nang magkaroon ng krisis sa [[Berlin]] at [[Cuba]].
 
== Karakterisasyon ng Digmaang Malamig ==
 
Sa panahon ng digmaan, kakaiba ang kalagayan ng mundo. Sa dalawang panig, may paulit-ulit at dumarami silang away nagbabantaan ang bawat isa sa pamamagitan ng paniniktik gamit ang ''[[intelligence agencies]]'', elektronikong kasangkapan, matataas na lipad ng eroplano at ''[[spacecraft]]''. Naapektuhan din ang mga mamamayan dahil sinisira ang karapatan nila sa pamamagitan ng [[pahayagan]], [[propaganda]], [[radyo]] at [[telebisyon]].
 
== Talababa at malayuang pagbabasa ==
{{Main|Talaan ng mga primarya at sekundaryang pinagkuhanan sa Digmaang Malamig}}
{{refbegin|colwidth=30em}}
*Davis, Simon, and Joseph Smith. ''The A to Z of the Cold War'' (Scarecrow, 2005), encyclopedia focused on military aspects
* {{cite book| last=Friedman| first = Norman| title= The Fifty-Year War: Conflict and Strategy in the Cold War|publisher= Naval Institute Press| year=2007| isbn=1591142873}}
* {{Cite book|title=Russia, the Soviet Union and the United States. An Interpretative History|last=Gaddis|first=John Lewis|year=1990|publisher=McGraw-Hill|isbn=0075572583|ref=harv|postscript=.}}
* {{cite book|title=We Now Know: Rethinking Cold War History|author=[[John Lewis Gaddis|Gaddis, John Lewis]]|year=1997|publisher=Oxford University Press|isbn=0198780702}}
* {{Cite book|title=The Cold War: A New History|last=Gaddis|first=John Lewis|year=2005|publisher=Penguin Press|isbn=1594200629|ref=harv|postscript=.}}
* {{Cite book|last=Garthoff|first=Raymond|title=Détente and Confrontation: American-Soviet Relations from Nixon to Reagan|year=1994|publisher=Brookings Institution Press|isbn=0815730411|ref=harv|postscript=.}}
* Haslam, Jonathan. ''Russia's Cold War: From the October Revolution to the Fall of the Wall'' (Yale University Press; 2011) 512 pages
* Hoffman, David E. ''The Dead Hand: The Untold Story of the Cold War Arms Race and Its Dangerous Legacy'' (2010)
* Hopkins, Michael F. "Continuing Debate and New Approaches in Cold War History," ''Historical Journal,'' Disyembre 2007, Vol. 50 Issue 4, pp 913–934, historiography
* Johnston, Gordon. "Revisiting the cultural Cold War," ''Social History,'' Agosto 2010, Vol. 35 Issue 3, pp 290–307
* {{cite book| last=Lüthi| first =Lorenz M| title= The Sino-Soviet split: Cold War in the communist world|publisher= Princeton University Press| year=2008|isbn=0691135908}}
* {{cite book|last=LaFeber| first=Walter|title= America, Russia, and the Cold War, 1945-2002|publisher= McGraw-Hill |year=2002|isbn=0072849037|ref=harv|postscript=.}}
* {{Cite book|last=Leffler| first = Melvyn| title= A Preponderance of Power: National Security, the Truman Administration, and the Cold War|publisher= Stanford University Press| year=1992|isbn=0804722188|ref=harv|postscript=.}}
* Leffler, Melvyn P. and Odd Arne Westad, eds. ''The Cambridge History of the Cold War'' (3 vol, 2010) 2000pp; new essays by leading scholars
* {{Cite book|last=Lewkowicz| first = Nicolas| title= The German Question and the International Order, 1943-48|publisher= Palgrave Macmillan| year=2010|isbn=9780230248120|ref=harv|postscript=.}}
* {{cite book|author=[[Geir Lundestad|Lundestad, Geir]]|title=East, West, North, South: Major Developments in International Politics since 1945|year=2005|publisher=Oxford University Press|isbn=1412907489}}
* {{cite book|first=Robert|title=The Cold War: A Very Short Introduction|publisher=Oxford University Press|isbn=0192801783|year=2003|last=McMahon}}
* {{cite book| last=Lüthi| first =Lorenz M| title= The Sino-Soviet split: Cold War in the communist world|publisher= Princeton University Press| year=2008|isbn=0691135908}}
* {{Cite book|last=Malkasian|first=Carter| title= The Korean War: Essential Histories|publisher= Osprey Publishing| year=2001|isbn=1841762822|ref=harv|postscript=.}}
* Mastny, Vojtech. ''The Cold War and Soviet insecurity: the Stalin years'' (1996) [http://quod.lib.umich.edu/cgi/t/text/text-idx?c=acls;cc=acls;view=toc;idno=heb00281.0001.001 online edition]
* {{Cite book|title=Russian Image on the Western Screen: Trends, Stereotypes, Myths, Illusions|last=Fedorov|first=Alexander|year=2011|publisher=Lambert Academic Publishing, |isbn=978-3843393300}}
* {{Cite book|last=Miller|first=Roger Gene|title=To Save a City: The Berlin Airlift, 1948-1949|publisher=Texas A&M University Press|year=2000|isbn=0890969671|ref=harv|postscript=.}}
* {{Cite book|last=Njolstad|first=Olav| title= The Last Decade of the Cold War|publisher= Routledge| year=2004|isbn=071468371X|ref=harv|postscript=.}}
* {{cite book|last=Nolan|first=Peter|title=China's Rise, Russia's Fall|year=1995|publisher=St. Martin's Press|isbn=0312127146}}
* {{Cite book|last=Pearson|first=Raymond|title=The Rise and Fall of the Soviet Empire|publisher=Macmillan|year=1998|isbn=0312174071|ref=harv|postscript=.}}
* {{Cite book|last=Plokhy|first=S.M.|coauthors=|title=Yalta: The Price of Peace|publisher=Penguin?| year=2010|isbn=0670021415|ref=harv|postscript=.}}
* {{cite book| last=Porter| first = Bruce| coauthors=Karsh, Efraim| title= The USSR in Third World Conflicts: Soviet Arms and Diplomacy in Local Wars|publisher= Cambridge University Press| year=1984|isbn=0521310644}}
* {{Cite book|last=Puddington|first=Arch| title= Broadcasting Freedom: The Cold War Triumph of Radio Free Europe and Radio Liberty|publisher= University Press of Kentucky|year= 2003|isbn=0813190452|ref=harv|postscript=.}}
* {{Cite book|last=Roberts|first=Geoffrey |title=Stalin's Wars: From World War to Cold War, 1939–1953 |publisher=Yale University Press |year=2006 |isbn=0300112041|ref=harv|postscript=.}}
* {{cite book|last=Stone|first=Norman|coauthors=|title= The Atlantic and Its Enemies: A History of the Cold War|publisher= Basic Books Press| year=2010|isbn=0465020437}}
* {{Cite book|last=Taubman|first=William|title=Khrushchev: The Man and His Era|year=2004|publisher=W. W. Norton & Company|isbn=0393324842|ref=harv|postscript=.}}; Pulitzer Prize
* {{Cite book|last=Tompson‏|first=William J|title=Khrushchev: A Political Life|year=1997|publisher=Palgrave Macmillan|isbn=0312163606|ref=harv|postscript=.}}
* Tucker, Spencer, ed. ''Encyclopedia of the Cold War: A Political, Social, and Military History'' (5 vol. 2008), world coverage
* Walker, Martin. ''The Cold War: A History'' (1995), British perspective
* {{Cite book|last=Wettig|first=Gerhard|title=Stalin and the Cold War in Europe|publisher=Rowman & Littlefield|year=2008|isbn=0742555429|ref=harv|postscript=.}}
* {{Cite book|last=Zubok| first = Vladislav| coauthors=Pleshakov, Constantine| title= Inside the Kremlin's Cold War: From Stalin to Khrushchev|publisher= Harvard University Press| year=1996|isbn=0674455312|ref=harv|postscript=.}}
* Zubok, Vladislav M. ''A Failed Empire: The Soviet Union in the Cold War from Stalin to Gorbachev'' (2008)
 
=== Primaryang pinagkuhanan ===
* {{cite book| author=[[Christopher Andrew (historian)|Andrew, Christopher]]| coauthors=[[Vasili Mitrokhin|Mitrokhin, Vasili]]| title= The Sword and the Shield: The Mitrokhin Archive and the Secret History of the KGB|publisher= Basic Books| year=2000|isbn=0585418284}}
* {{Cite book|last=Dobrynin|first=Anatoly|title=In Confidence: Moscow's Ambassador to Six Cold War Presidents|publisher=University of Washington Press| year=2001|isbn=0295980818|ref=harv|postscript=.}}
*Hanhimaki, Jussi and Odd Arne Westad, eds. ''The Cold War: A History in Documents and Eyewitness Accounts'' (Oxford University Press, 2003). ISBN 0-19-927280-8.
* {{cite book|author=Sakwa, Richard|title= The rise and fall of the Soviet Union, 1917-1991|publisher=Routledge|year=1999|isbn=0415122902|ref=harv|postscript=.}}
* {{cite book|author=Cardona, Luis|title= Cold War KFA|publisher=Routledge|year=2007|ref=harv|postscript=.|unused_data=Barcelona, Spain}}
{{refend}}
 
== Mga kawing panlbas ==
{{Sister project links|Cold War}}
;Arkibo
* [http://www.osaarchivum.org/guide/ Open Society Archives, Budapest (Hungary), one of the biggest history of communism and cold war archives in the world]
* [http://www.cybertrn.demon.co.uk/ An archive of UK civil defence material]
* [http://www.conelrad.com/ CONELRAD Cold War Pop Culture Site]
* [http://archives.cbc.ca/IDD-1-71-274/conflict_war/cold_war/ CBC Digital Archives{{ndash}} Cold War Culture: The Nuclear Fear of the 1950s and 1960s]
* [http://www.cwihp.org/ The Cold War International History Project (CWIHP)]
* [http://coldwarfiles.org/ The Cold War Files]
* [http://www.cnn.com/SPECIALS/cold.war/ CNN Cold War Knowledge Bank] comparison of articles on Cold War topics in the Western and the Soviet press between 1945 and 1991
* [http://community.theblackvault.com/articles/entry/The-CAESAR-POLO-and-ESAU-Papers- The CAESAR, POLO, and ESAU Papers]–This collection of declassified analytic monographs and reference aids, designated within the Central Intelligence Agency (CIA) Directorate of Intelligence (DI) as the CAESAR, ESAU, and POLO series, highlights the CIA's efforts from the 1950s through the mid-1970s to pursue in-depth research on Soviet and Chinese internal politics and Sino-Soviet relations. The documents reflect the views of seasoned analysts who had followed closely their special areas of research and whose views were shaped in often heated debate.
 
;Bibliyograpiya
* [http://alsos.wlu.edu/qsearch.aspx?browse=issues/Arms+Race Annotated bibliography for the arms race from the Alsos Digital Library]
* [http://en.citizendium.org/wiki/Cold_War%2C_Bibliography Annotated bibliography from ''Citizendium'']
 
;Balita
* [http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/themes/world_politics/cold_war/default.stm Video and audio news reports from during the cold war]
 
;Edukasyonal na pinagkuhanan
* [http://www.nps.gov/history/NR/twhp/wwwlps/lessons/128mimi/ ''Minuteman Missile National Historic Site: Protecting a Legacy of the Cold War ,'' a National Park Service Teaching with Historic Places (TwHP) lesson plan]
 
;Terminolohiya
* [http://georgeorwellnovels.com/essays/you-and-the-atom-bomb/ You and the Atom Bomb (1945)] Complete essay by George Orwell with first published use of the term "cold war". Notes on [http://georgeorwellnovels.com/essays/tribune-and-the-atom-bomb-letters/ Orwell's essay].
 
{{Template group
|list =
{{Cold War}}
{{Cold War figures}}
}}
 
[[Kategorya:Pandaigdigang pagaaway]]
[[Kategorya:Digmaang kinasangkutan ng Unyong Sobyet]]