Esperanto: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
m →‎References: clean up, rm {{Link FA}}, {{Link GA}} using AWB
nilagyan ng tuldik at nilagay ang MAS tamang (mas malápit na) salin ng "Ang pangalan ko ay John".
Linya 25:
|quotee=Arika Okrent
|quote=But in terms of invented languages, it’s the most outlandishly successful invented language ever. It has thousands of speakers—even native speakers—and that’s a major accomplishment as compared to the 900 or so other languages that have no speakers.
|url=http://failuremag.com/index.php/feature/article/discouraging_words/}}</ref> Hango ito sa pangalang ''Doktoro Esperanto'' (Doktor na Umaasa), bansag na ginamit ng lumikha ng wikang ito na si [[L. L. Zamenhof|Ludwig Lazarus Zamenhof]] sa unang aklat patungkol sa Esperanto na ''Unua Libro'' noong 1887. Layon niyang gumawa ng isang wika na madalingmadalíng pag-aralan, patas sa lahat ng tao anumang lahi ang pinagmulan, at magtataguyod ng pandaigdigang kapayapaan at pagkakaunawaan sa lahat ng bansa.
 
Tinatayang mula 10,000 hanggang 2,000,000 ang nakakapagsalita at gumagamit ng Esperanto sa buong mundo, kabilangkabílang ang may 1,000 na natutunannatutuhan ito bilangbílang kanilang unang wika. Karamihan sa mga taongtáong gumagamit ng wikang ito ay galinggáling sa [[Europa]], [[Silangang Asia]] at [[Timog Amerika]].<ref>Overview of the spread of Esperanto speakers [http://www.pasportaservo.org/monda-mapo worldwide].</ref> Ang unang ''Pandaigdigang Pagpupulong ng Esperanto'' ay ginanap sa [[Pransiya]] noong 1905. Mula noon, taon-taongtaóng nagaganap ang pagpupulong na ito ng mga Esperantista (katawagan sa mga nagsasalita ng Esperanto) maliban sa mga taon na nagkaroon ng pandaigdigang digmaan. BagamatBagama't wala pang bansa na nagtuturing sa Esperanto bilangbílang pangalawang wika nito, ipinayo ang paggamit nito ng Akademiya ng Agham ng Pransiya noong 1921 at ng [[UNESCO]] noong 1954. Esperanto ang kasalukuyang gamitgámit na wika sa pagtuturo sa Pandaigdigang Akademiya ng Agham sa [[San Marino]].
 
== Kasaysayan ==
Ang Esperanto ay nilikha ni Dr. Ludwig Lazarus Zamenhof, isang optalmologong Hudyong mula sa Biyalistok na bahagi ng datingdáting Imperyong Ruso, noong mga taongtaóng 1870 hanggang 1880. Ayon sa kanyakaniya, ginawa niya ang wikang ito upang palaganapin ang pagkakaisa ng bawat tao sa iba't ibang bansa.
 
Matapos ang sampung taongtaóng pagsisikap na mabuo ang wika, isalin ang ilang mga akda at literatura sa Esperanto, at gumawa ng mga orihinal na tula at kuwento sa wikang ito, nailimbag ang unang aklat tungkol sa balirala ng Esperanto na pinamagatang ''Unua Libro'' noong Hulyo 1887. Tumaas ang bilangbílang ng mga tagapagsalita nito sa loob lamanglámang ng ilang dekada, una'y mula sa Imperyong Ruso at Silangang Europa, matapos ay sa Kanlurang Europa, [[Amerika]], [[Tsina]] at [[Hapon]].
 
Ang pinili lamanglámang na pangalan ni Zamenhof para sa wikang ito ay ''La Internacia Lingvo'' na nangangahulugang ''Pandaigdig na Wika''.<ref>{{cite web|url=http://www.ling.ohio-state.edu/~hana/esr/ |title=Esperanto |publisher=Ling.ohio-state.edu |date=2003-01-25 |accessdate=2010-12-05}}</ref>
 
== Katayuan ==
Hanggang sa kasalukuyan, wala pang bansang nagtuturing sa Esperanto bilangbílang ikalawang wika nito. Subalit, nagkaroon ng mga balak sa simula ng ika-20 siglo na gawing unang estado ng Esperanto ang [[Neutral Moresnet]] sa mundo. Iminungkahi rin ni [[Qian Xuantong]], isang lingwistikonglingguwistikong Intsik, na ipalit ang Esperanto sa Wikang Tsino bilangbílang ikalawang wika ng Tsina.<ref>[http://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=CYqFKrihrgMC&oi=fnd&pg=PR9&dq=esperanto+language+china&ots=_bW7CG6d6x&sig=bYzZvplZGxRcn9YweXWIfNpN7Nw The Languages of China] by S. Robert Ramsey</ref> Bukod dito, idineklara ng nagsariling estado ng Republika ng Rose Island ang Esperanto bilangbílang opisyal na wika nito noong 1968.
 
== Mga Halimbawa ==
Linya 53:
|Magandang umaga. || Bonan matenon. || {{IPA|[ˈbo.nan ma.ˈte.non]}}
|-
|Magandang gabigabí. (bílang pagbati) || Bonan vesperon. || {{IPA|[ˈbo.nan ves.ˈpe.ron]}}
|-
|Magandang gabigabí. (bago matulog) || Bonan nokton. || {{IPA|[ˈbo.nan ˈnok.ton]}}
|-
|Paalam. || Ĝis revido. || {{IPA|[dʒis re.ˈvi.do]}}
Linya 63:
|Anong pangalan mo? || Kiel vi nomiĝas? || {{IPA|[ˈki.el vi no.ˈmi.dʒas]}}
|-
|Ang pangalan ko ay John. || MiMia nomiĝasnomo estas Johano. || {{IPA|['mi.a no.ˈmimo ˈes.dʒastas jo.ˈha.no]}}
|-
|Kumusta ka? || Kiel vi fartas? || {{IPA|[ˈki.el vi ˈfar.tas]}}