Nepotismo: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
m Ibinalik ang mga pagbabago ni 180.191.74.73 (Usapan) patungo sa huling rebisyon ni Legobot
estandardisadong baybay
Linya 1:
Ang '''nepotismo'''<ref name=Gaboy/> ay isang anyo ng [[paboritismo]]ng ibinibigay sa mga [[kamag-anak]] o mga [[kaibigan]], na hindi tinitingnan o sinusukat ang kanilang pagiging [[karapat-dapat]].<ref name="dictionary">''Modern Language Association (MLA): "nepotism." The American Heritage® New Dictionary of Cultural Literacy'', Pangatlong Edisyon. ''Houghton Mifflin Company'', 2005. 10 Agosto 2009. [http://dictionary.reference.com/browse/nepotism Dictionary.com].</ref> Ito ang gawain ng isang nanunungkulan o may kapangyarihang tao na pagpabor o paglalaan ng biyaya o posisyon sa malalapitmalalapít na mga kamag-anak at mga kaibigan.<ref name=Gaboy>{{cite-Gaboy|''Nepotism'', nepotismo}}</ref> Halimbawa nito ang pagpili ng mga kakamag-anakan upang maitalaga sa isang tungkulin, tanggapan, o hanapbuhay.<ref name=Hammond>{{cite-Hammond|''Nepotism''}}, pahina 75.</ref>
==Pinagmulan ng salitang nepotismo==
{{Main|Kardinal-pamangkin}}
Ang salitang ''nepotismo'' ay nagmula sa salitang [[wikang Latin|Latin]] na ''[[:en:wikt:nepos#Latin|nepos]]'' na may kahulugang ''"[[pamangkin]] na lalakelaláki"''. Ang salitang nepotismo ay nagmula sa pagsasanay sa [[Simbahang Katoliko Romano]] noong [[Mga Gitnang Panahon]] nang ang ilang mga [[papa ng Simbahang Katoliko Romano]] na kumuha ng panata ng [[selibasiya]] ato kayakayâ ay walang mga sariling anak ay nagbigay sa kanilang mga pamangkin ng mga posisyon ng preperensiya sa pagka-[[kardinal]].<ref name="Article Nepotism">{{cite web
|last=
|first=
Linya 16:
</ref>
 
Ang ilang mga papa ay naglagay ng kanilang mga pamangking lalakelaláki at iba pang mga kamag-anak sa posisyon ng [[kardinal]]. Kadalasan, ang gayong mga paghirang ay paraan ng pagpapatuloy ng [[dinastiya]] ng papa. Halimbawa, si [[Papa Calixto III]] na pinunopinúnò ng pamilyang [[Sambahayan ng Borgia]] ay gumawa sa kanyangkaniyang dalawang mga pamangkin na mga kardinal. Ang isa sa mga ito na si Rodrigo ay kalaunang gumamit ng kanyangkaniyang posisyong kardinal bilang isang hakbang tungo sa [[papa ng Simbahang Katoliko Romano|kapapahan]] at naging [[Papa Alejandro VI]].<ref>{{cite
 
web
Linya 30:
|doi=
|accessdate=2007-07-12 }}
</ref> Pagkatapos nito, ginawa naman ni Papa Alejandro VI si Alessandro Farnese na kapatid ng kanyangkaniyang kerida bilang kardinal. Si Farnese ay kalaunang naging [[Papa Pablo III]]. <ref>{{cite web
|last=
|first=
Linya 44:
</ref>
 
Si Papa Pablo III ay lumahok din sa nepotismo. Halimbawa, kanyangkaniyang hinirang ang kanyangkaniyang mga pamangking lalakelaláki na may edad na 14 at 16 bilang mga kardinal. Ang pagsasanay ng nepotismo sa kapapahan ay nagwakas nang maglabas si [[Papa Inocencio XII]] ng isang [[bull ng papa]] na ''[[Romanum decet Pontificem]]'' noong 1692.<ref name="Article Nepotism"/> Ang bull na ito ay nagbabawal sa mga papa na magkaloob ng mga estado, opisina o sahod sa sinumang kamag-anak na may ekspepsiyon sa mga kwalipikadongkuwalipikadong kamag-anak na maaaring gawing kardinal. Kasabay nito, ang [[Simbahan ng Silangan]] mula ika-16 hanggang ika-19 siglo ay gumawa sa [[Patriarka]] na isang namamanang pamagat na naipapasa mula sa Patriarkang tiyuhin tungo sa pamangking lalakelaláki. Gayunpaman, ang pagkilos na ito ay sinimulan sa pagkakawasak ni Timur ng mga monasteryong [[nestoryanismo|nestoryo]] sa buong Asya (na ang mga monghe ang mahalagang pinagkukunan ng mga pari at patriarka para sa Simbahang ito) sa pagtatangka na magarantiya ang pag-iral ng isang patriarka. Ito ay napatunayang isang katalista para sa [[sisma|pagkakabahagi]] na umiiral hanggang sa kasalukuyang panahon sa pagitan ng mga Katolikong Kaldeo at mga Asiryong Nestoryo.
 
== Mga sanggunian ==