Dinastiyang Shang: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
No edit summary Tatak: Binago sa mobile Pagbabago sa web gamit mobile |
Ermahgerd9 (usapan | ambag) Pagsasalin mula sa Ingles na artikulo. |
||
Linya 1:
{{Infobox Former Country
|native_name = {{nobold|商朝}}
|conventional_long_name = Dinastiyang Shang
|common_name = Dinastiyang Shang
|continent = Asya
|region =
|country = Tsina
|era = [[Panahon ng Tansong Pula]]
|status = Kaharian
|government_type = Monarkiya
|year_start = c. 1750 BK
|year_end = c. 1027 BK
|p1 = Dinastiyang Xia
|s1 = Dinastiyang Zhou
|event_start =
|event_end = Labanan ng Muye
|event1 =
|date_event1 =
|event2 =
|date_event2 =
|event3 =
|date_event3 =
|event4 =
|event5 =
|date_event5 =
|image_map = Shang dynasty.svg
|image_map_caption = Mga labi ng mga sulong na nagsasapin-sapin na lipunan na itinayo noong panahong Shang ay natagpuan sa Lambak ng Dilaw na Ilog.
|capital = [[Yinxu|Yin]] (kasalukuyang [[Anyang]])
|common_languages = Lumang Tsino
|Philosophy =
|religion = Katutubong Tsinong relihiyon
|currency =
|leader1 =
|leader2 =
|year_leader1 =
|year_leader2 =
|title_leader = Hari
|legislature =
|stat_year1 = 1122 BC est.<ref>{{cite journal | format = [[PDF]] | last1 = Turchin| first1 = Peter| last2 = Adams| first2 = Jonathan M | last3 = Hall | first3 = Thomas D | title = East-West Orientation of Historical Empires | journal = Journal of world-systems research | date = December 2006 | volume = 12| issue= 2|pages= 219–29|url= http://www.jwsr.org/wp-content/uploads/2013/03/jwsr-v12n2-tah.pdf | accessdate= 21 May 2015 | issn= 1076-156X}}</ref>
|stat_area1 = 1250000
|stat_pop1 =
|stat_year2 =
|stat_area2 =
|stat_pop2 =
|today = {{flag|Tsina}}
}}
{{Infobox Chinese|pic=Shang (Chinese characters).svg|piccap="Shang" in [[oracle bone script]] (top left), [[bronze script]] (top right), [[seal script]] (bottom left), and modern (bottom right) Chinese characters|picsize=135px|c=商朝|p=Shāng cháo|w=Shang<sup>1</sup> ch'ao<sup>2</sup>|mi={{IPAc-cmn|sh|ang|1|-|ch|ao|2}}|poj=Siong tiâu|suz=Saon záu|l=Shang dynasty|j=Soeng1 ciu4|y=Sēung chìuh|oc-bs=*s-tang m-traw|c2=殷代|p2=Yīn dài|w2=Yin tai|j2=Jan1 doi6|y2=Yān doih|poj2=Ûn tāi|wuu2=In de|oc-bs2=*ʔər m-traw|l2=Yin era}}
{{History of China|BC=1}}
Ang '''Dinastiyang Shang''' (Tsino: 商朝; pinyin: Shāng cháo) o '''Dinastiyang Yin''' (Tsino: 殷代; pinyin: Yīn dài), ayon sa tradisyonal na historyograpiya, ay namahala sa Lambak ng Dilaw na Ilog sa ikalawang milenyo BK, ang sumunod sa Dinastiyang Xia at sinundan ng Dinastiyang Zhou. Ang klasikong pagkuwento tungkol sa mga Shang ay nanggagaling sa mga teksto tulan ng ''Aklat ng mga Dokumento'', ''Mga Salaysay sa Kawayan'' at ''Mga Talaan ng Dakilang Istoryador''. Ayon sa tradisyonal na kronolohiya na batay sa mga kalkulasyon na ginawa noong humigit-kumulang 2,000 taon na ang nakakaraan ni Liu Xin, ang Shang ay namahala noong 1766-1122 BK, ngunit ayon sa mga kronolohiya batay sa mga "kasalukuyang teksto" ng ''Mga Salaysay sa Kawayan'', sila ay namahala noong 1556-1046 BK. Pinetsahan sila ng Kronolohiyang Proyektong Xia–Shang–Zhou mula sa c. 1600 hanggang 1046 BK.
Ang Dinastyang Shang ay ang pinakamaagang dinastya ng tradisyonal na Tsinong kasaysayan na suportado ng arkeolohikal na katibayan. Ang mga paghuhukay sa Mga Guho ng Yin (malapit sa kasalukuyang Anyang), na kung alin ay natukoy bilang ang huling Shang na kabisera, ay nakatuklas ng labing-isang mga mahahalagang maharlikang mga puntod at ang pundasyon ng mga palasyo at mga lugar ng pagsusulinaw, na naglalaman ng mga sandatang pangdigma at mga labi mula sa parehong mga hayop at taong sakripisyo. Libu-libong mga tanso, hade, bato, buto, at mga seramikang artipakto ang natagpuan.
Ang lugar sa Anyang ay nagbunga ng pinakamaagang alam na katawan ng Tsinong pagsusulat, karamihan ay mga panghuhula na nakaukit sa butong orakulo - mga talukob ng pagong, mga paypay ng baka, o iba pang mga buto. Higit sa 20,000 ang natuklasan sa unang pang-agham na mga paghuhukay sa panahon ng mga 1920 at 1930, at mahigit apat na beses karami ang natagpuan mula noon. Ang mga paguukit ay nagkakaloob ng mahahalagang pananaw sa maraming mga paksa mula sa pulitika, ekonomiya, at relihiyosong gawain pati na rin sa sining at panggagamot sa maagang yugto ng kabihasnang Tsino.
{{usbong|Kasaysayan|Tsina}}
| |||