Hapon: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
m Ibinalik ang mga pagbabago ni 124.106.139.173 (Usapan) patungo sa huling rebisyon ni WayKurat
Linya 196:
[[Talaksan:Skyscrapers of Shinjuku 2009 January.jpg|thumb|right| Ang [[Greater Tokyo Area]] ay ang pinakamataong pook metropolitan sa buong mundo na may 35 milyon katao.]]
 
Ang populasyon ng Hapon ay tinatayang nasa 127.3 milyon.<ref name="ciapeople">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html#People |title=World Factbook; Japan—People |publisher=[[CIA]] |month=June | year=2008|accessdate=2008-05-18}}</ref> Ang lipunang Hapones ay magkakatulad sa pananalita at kultura na may maliit na bilang ng mga banyagang manggagawa.<ref>"[https://archive.is/20120716140322/search.japantimes.co.jp/cgi-bin/fl20070327zg.html 'Multicultural Japan' remains a pipe dream]". Japan Times. 27 Marso 2007.</ref> Ang mga [[Korea|Zainichi Koreano]],<ref>"[http://www.nytimes.com/2005/04/01/news/01iht-nurse.html Japan-born Koreans live in limbo]". The New York Times. 2 Abril 2005.</ref> [[Tsina|Tsinong Zainichi]], [[Pilipinas|Pilipino]] mga [[Brasilyanong Hapones]],<ref>"[http://www.nytimes.com/2008/11/02/world/asia/02japan.html An Enclave of Brazilians Is Testing Insular Japan]". The New York Times. 1 Nobyembre 2008.</ref> [[Perubyanong Hapones]] ay ang ilan lamang sa mga maliliit na minorya sa Hapon.<ref>[http://www.atimes.com/japan-econ/AJ16Dh01.html 'Home' is where the heartbreak is for Japanese-Peruvians]. Asia Times. 16 Oktubre 1999.</ref> Noong 2003, mayroong tinatayang 136,000 kanluraning taga-ibang bansa ang nasa Hapon.<ref>[http://web.archive.org/web/20050824195238/http://www.stat.go.jp/data/nenkan/pdf/y0213014.pdf Registered Foreigners in Japan by Nationality]. Stat.go.jp.</ref> Ang pinakanangingibabaw na katutubong [[pangkat etniko]] ay ang mga [[Taong Yamato]]; ang pangunahing pangkat minorya ay kinabibilangan ng katutubong mga [[Ainu]]<ref>{{cite news |first= Philippa |last= Fogarty|title= Recognition at last for Japan's Ainu|url= http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/7437244.stm|work= [[BBC News]]|publisher= BBC|date= 2008-06-06|accessdate=2008-06-07 }}</ref> at mga [[Ryukyuano]], pati rin ang pangkat minoryang panlipunan gaya ng mga ''[[burakumin]]''.<ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,910511,00.html The Invisible Race]. Time. 8 Enero 1973.</ref>
 
Ang Hapon ay is sa mga bansang may mataas na antas ng inaasahang haba ng buhay sa buong daigdig, sa gulang na 81.25 na taon noong 2006.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2102rank.html |title=The World Factbook: Rank order—Life expectancy at birth |publisher=[[CIA]] |date=2006-12-19 |accessdate=2006-12-28}}</ref> Ang populasyong Hapones ay mabilis na tumatanda, epekto ng ''baby boom'' pagkatapos ng ikalawang digmaang pandaigdig na sinundan ng pagbaba ng ipinapanganak noong huling bahagi ng ika-20 dantaon. Noong 2004, nasa 19.5% ng populasyon ang may gulang na higit sa 65.<ref name="handbook">{{cite web |url=http://www.stat.go.jp/English/data/handbook/c02cont.htm |title=Statistical Handbook of Japan: Chapter 2—Population |publisher=Japan Ministry of Internal Affairs and Communications |accessdate=2006-12-28}}</ref>
 
Ang pagbabago sa istrukturang demograpiko ay nagdulot ng ilang mga isyung panlipunan, lalo na ang posibleng pagbaba ng populasyon ng mga manggagawa at ang pagtaas ng gastos ng mga benepisyong panlipunang paseguruhan gaya ng pampublikong planong pensiyon. Maraming mga kabataang Hapones ang tumataas ang pagnanais na hindi mag-asawa o magkapamilya pagtumanda.<ref name="Ogawa"/> Ang populasyon ng Hapon ay inaaasahang bababa sa 100 milyon pagdating ng 2050 at aabot sa 64 milyon pagdating ng 2100.<ref name="handbook"/> Ang mga Demograpo at ang taga-plano sa pamahalaan ng Hapon ay kasalukuyang nasa mainit na debate kung paano masusulusyunan ang suliranin.<ref name="Ogawa">Ogawa, Naohiro.[http://www.mofa.go.jp/j_info/japan/socsec/ogawa.html "Demographic Trends and Their Implications for Japan's Future"] The Ministry of Foreign Affairs of Japan. Transcript of speech delivered on (7 Marso 1997). Retrieved on 14 Mayo 2006.</ref> Ang [[Imigrasyon]] at pagkakaroon ng insentibo sa mga bagong panganak ay minsang iminungkahing solusyon upang makapagbigay ng mga batang manggagawa upang matugunan ang tumatandang populasyon ng bansa.<ref>{{cite web |url=http://jipi.gr.jp/english/message.html |archiveurl=http://web.archive.org/web/20070929222250/http://jipi.gr.jp/english/message.html |archivedate=2007-09-29 |title=Japan Immigration Policy Institute: Director's message| author= Hidenori Sakanaka| publisher=Japan Immigration Policy Institute |date=2005-10-05 |accessdate=2007-01-05}}</ref><ref>French, Howard.[http://www.nytimes.com/2003/07/24/international/asia/24JAPA.html?ei=5007&en=53c7315175389e69&ex=1374379200&partner=USERLAND&pagewanted=all&position= "Insular Japan Needs, but Resists, Immigration".] "[[The New York Times]]" (2003-07-24). Retrieved on 2007-02-21.</ref>
 
Dumaranas ang bansang Hapon sa mataas na antas ng pagpapakamatay.<ref name="NYT">{{cite news|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9F00E1DB173FF936A25754C0A96F958260&sec=health&spon=&scp=29&sq=suicide%20japan&st=cse|title=In Japan, Mired in Recession, Suicides Soar|last=Strom|first=Stephanie|date=15 Hulyo 1999|work=Health|publisher=The New York Times|accessdate=2008-09-20}}</ref><ref name=Times>{{cite news|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article4170649.ece|title=Japan gripped by suicide epidemic|last=Lewis|first=Leo|date=19 Hunyo 2008|publisher=[[The Times (London)]]|accessdate=2008-09-20}}</ref> Noong 2009, ang bilang ng nagpapakamatay ay lumagpas sa 30,000 sa ika-12 sunod sunod na taon.<ref>{{cite news | last = | first = | title = Suicides in Japan top 30,000 for 12th straight year, may surpass 2008 numbers | newspaper = The Mainichi Daily News | date = 26 Disyembre 2009| url = http://mdn.mainichi.jp/mdnnews/news/20091226p2a00m0na008000c.html}}{{dead link|date=Marso 2010}}</ref> Ang pagpapakamatay ay pangunahing sanhi ng kamatayan sa mga taong nasa gulang na 30.<ref name="ozawa-desilva">{{Citation| last = Ozawa-de Silva| first = Chikako
| title = Too Lonely to Die Alone: Internet Suicide Pacts and Existential Suffering in Japan| journal = Cult Med Psychiatry | volume = 32 | issue = 4 | pages = 516–551 | month = December | year = 2008 | doi = 10.1007/s11013-008-9108-0 }} p. 519</ref>
{{Largest cities of Japan}}
=== Wika ===
Line 230 ⟶ 229:
|color5 = DarkGray
}}
Ang pinakamataas na tantiya ng bilang ng [[Budismo]] at [[Shintoismo]] sa Hapon ay nasa 84-96%, na kumakatawan sa malaking bilang ng mga naniniwala sa [[sinkretismo]] ng parehong relihiyon.<ref name="ciawfbjapan"/><ref>{{citeSubalit, webang mga tantiyang ito ay nakabatay sa mga taong may kaugnayan sa mga templo, hindi sa mga bilang ng taong talagang nananalig sa relihiyon. Ipinahiwatig ni Dalubhasa Robert Kisala ([[Pamantasan ng Nanzan]]) na 30 bahagdan lang ng populasyon ang nagsasabi na sila ay kasapi ng isang relihiyon.
|url=http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71342.htm |title=International Religious Freedom Report 2006 |author=Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor |publisher=U.S. Department of State |date=2006-09-15 |accessdate=2007-12-04}}</ref> Subalit, ang mga tantiyang ito ay nakabatay sa mga taong may kaugnayan sa mga templo, hindi sa mga bilang ng taong talagang nananalig sa relihiyon.<ref name=Kisala>{{cite book
| last = Kisala | first = Robert | editor= Robert Wargo| title = The Logic Of Nothingness: A Study of Nishida Kitarō | publisher = University of Hawaii Press| year = 2005| pages = 3–4 | isbn = 0824822846}}</ref> Ipinahiwatig ni Dalubhasa Robert Kisala ([[Pamantasan ng Nanzan]]) na 30 bahagdan lang ng populasyon ang nagsasabi na sila ay kasapi ng isang relihiyon.<ref name=Kisala/>
 
[[Talaksan:Japanese buddhist monk by Arashiyama cut.jpg|left|thumb|130px|Isang mongheng [[Sōtō]] sa [[Arashiyama]], [[Kyoto]]]]
 
Ang [[Taoismo]], [[Confucianismo]] at [[Budismo]] na nagmula sa Tsina ay nakaimpluwensiya din sa paniniwala at kaugalian ng mga Hapones. Ang relihiyon sa Hapon ay likas na [[Sinkretismo|naghahalo]], at ito ay nagdudulot ng iba't ibang uri ng nakasanayan, gaya ng ang mga magulang at anak nito na nagdiriwang ng mga ritwal na [[shinto]], mga mag-aaral na nagdarasal bago kumuha ng pagsususulit, mga mag-asawang ikinakasal sa isang [[Kristiyanismo|Kristiyanong]] simbahan at ang paglilibing na ginaganap sa isang templong [[Budhismo]]. May minoridad (2,595,397, o 2.04%) ang nagpahayag na sila ay mga Kristiyano.<ref>[http://www.bunka.go.jp/english/pdf/chapter_10.pdf Religious Juridical Persons and Administration of Religious Affairs, [[Agency for Cultural Affairs]] Retrieved 25 Agosto 2008]</ref> Dagdag pa dito, simula noong kalagitnaan ng ika-19 dantaon, may mga bilang ng sektang (''[[Shinshūkyō]]'') ang sumulpot sa Hapon, gaya ng [[Tenrikyo]] at [[Aum Shinrikyo]] (o Aleph).
== Kultura ==
=== Sining ===