Babilonya: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Ermahgerd9 (usapan | ambag)
m Paglilinis
Ermahgerd9 (usapan | ambag)
m Pagdagdag ng mga wikilink
Linya 2:
{{Mesopotamya}}
{{better translation|date=Enero 2014}}
Ang '''Babilonya'''<ref name=Biblia>{{cite-Biblia|Babilonia}}</ref> ay isang makasaysayang estadong lungsod na naging imperyo sa [[Gitnang Silangan]]. Isa itong pangunahing lungsod sa sinaunang [[Mesopotamya]] sa masaganang kapatagan sa pagitan ng Ilog [[Tigris]] at [[Euphrates]]. Bago ito naging estadong lungsod, ang Babilonya ay isang maliit na Semitikong Akkadong lungsod noong panahon ng [[Imperyong Akkadio]] noong humigit-kumulang 2300 BK.
 
Mabilis na nagunaw ang imperyo matapos ang kamatayan ni Hammurabi. Ang [[Mga Nakabiting Hardin ng Babilonya]] ay naging isa sa mga [[Pitong mga Kamangha-mangha ng Sinaunang Daigdig|Pitong Kababalaghan ng Sinaunang Mundo]].
 
Matatagpuan ang labi nito sa pangkasalukuyang-panahong Al Hillah, Lalawigan ng Babil (Gubernaturang Babil), sa [[Irak]], mga 85 kilometro (55&nbsp;mi) sa timog ng [[Baghdad]]. Ang matandang lungsod na ito ng Mesopotamya (ang Irak ngayon) ang kabiserang lungsod ng [[Babilonya (estado)|Babilonya]]. Nabanggit sa unang pagkakataon sa kasaysayan ang lungsod noong ika-24 daantaon BK. Sa kabuoan ng kasaysayan nito, humina ang kapangyarihang angkin ng Babilonya.
 
==Pangalan==
Ang pangalan na ''Babilonya'' ay nanggagaling sa [[Wikang Griyego|Griyegong]] ''Babylṓn'' (Βαβυλών), isang pagsasatitik ng Akkadong ''Babili''. Ang Babilonang pangalan noong maagang pangalawang sanlibong taon BK ay ''Babilli'' o ''Babilla'' na kung alin ay mukhang adapsyon ng hindi pa alam na orihinal na hindi Semitikong pangalan ng lugar. Sa unang sanlibong taon BK, ito ay napalitan na ng ''Babili'' sa ilalim ng impluwensiya ng katutubong etimolohiya na nanggaling sa bāb-ili ("Pintuang-daan ng Diyos" o "Pintuang-daan noong Diyos").
==Sinaunang Kasaysayan==
Isang tableta na naglalarawan sa paghahari ni [[Sargon ng Akkad]] (h-k. ika-23 siglo BK maikling kronolohiya) ay di-tuwirang nagpahayag sa lungsod ng Babilonya. Ang tinatawag na Mga Salaysay na Weidner ay nagpapahayag na itinayo ni Sargon ang Babilonya "sa harap ng Akkad" (ABC 19:51). Ang isa pang mas bagong salaysay ay nagpapahayag na "naghukay ng lupa ng balon ng Babilonya at gumawa ng kapilas ng Babilonya sa tabi ng Akkad" (ABC 20:18–19) si Sargon.
===Lumang Panahon ng Babilonya===
Ang Unang Dinastiyang Babilonya ay itinatag ng isang Amorrheong pinuno na nagngangalang Sumu-abum noong 1894 BK, na nagpahayag ng pagsasarili mula sa kalapit na lungsod-estado ng Kazallu. Hindi katutubo ang mga Amorrheo sa Mesopotamya ngunit mga medyo-lagalag na Cananeong Hilaga-kanlurang Semitikong mananalakay mula sa hilagang [[Levant|Lebant]].