Aklat: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
m Ibinalik ang mga pagbabago ni 119.93.51.30 (Usapan) patungo sa huling rebisyon ni 121.54.58.245 |
Ermahgerd9 (usapan | ambag) Pagsasalin mula sa artikulo sa EnWiki |
||
Linya 1:
[[File:Book Collage.png|thumb|upright=1.4|Mga aklat]]
Ang '''aklat''' o
== Mga uri ==
=== Ayon sa nilalaman ===
[[File:Polish sci fi fantasy books.JPG|thumb|upright|Mga [[nobela]] sa isang tindahan ng aklat]]
Isang karaniwang paghahati ng nilalaman ay ang kathang isip at hindi kathang isip na mga aklat. Ang simpleng paghahati ay matatagpuan sa karamihan ng mga koleksyon, mga aklatan, at tindahan ng aklat.
====
Marami sa mga aklat na inilalathala ngayon ay katha, ibig sabihin na ang mga ito ay bahagi o ganap na hindi totoo. Ayon sa kasaysayan, ang produksyon ng papel ay itinuturing na masyadong mahal upang gamitin para sa aliwan. Ang pagtaas sa literasiyang pandaigdigan at teknolohiya ng paglimbag ay humantong sa mas mataas na paglalathala ng mga aklat para sa layunin ng aliwan, at alegorikal na komentaryong panlipunan. Karamihan na katha ay karagdagang ikinakategorya ayon sa dyanra.
Ang nobela ay ang pinaka-karaniwang anyo ng kathang aklat. Ang mga noberla ay mga kuwento na kadalasan ay nagtatampok ng banghay, pagtatakda, mga tema at mga tauhan. Ang mga kuwento at pagsasalaysay ay hindi limitado sa anumang paksa; ang isang nobela ay maaaring maging kakaiba, seryoso o pinagtatalunan. Ang nobela ay nagkaroon ng napakalaking epekto sa aliwan at mga merkado ng paglilimbag.<ref>{{cite news |title=The Media Business; Publishers Worry After Fiction Sales Weaken |author=Edwin Mcdowell |date=October 30, 1989 |work=New York Times | id = |url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DE0D7173BF933A05753C1A96F948260 |accessdate =January 25, 2008}}</ref> Ang novella ay isang kataga na minsan ay ginagamit para sa kathang prosa karaniwan sa pagitan ng 17,500 at 40,000 mga salita, at nobelita naman sa pagitan 7,500 at 17,500. Ang maikling kuwento ay maaaring maging anumang haba ng hanggang sa 10,000 mga salita, ngunit ang mga haba ng salita ay nagiiba.
Ang mga [[komiks|aklat na komiko]] o mga nobelang grapiko ay mga aklat na kung saan ang kuwento ay isinalarawan. Ang mga tauhan at mga tagapagsalaysay ay gumagamit ng pananalita o pag-iisip na mga bula upang ipahayag ang berbal na wika.
==== Hindi kathang-isip ====
[[File:Stefan Ramult-Pomeranian Dictionary.png|upright|thumb|left|Isang pahina mula sa [[talahuluganan]]]]
Sa isang aklatan, ang aklat na sanggunian ay isang pangkalahatang uri ng 'di-kathang aklat na kung alin ay nagbibigay ng impormasyon sa halip na nagsasabi sa isang kuwento, sanaysay, komentaryo, o kung hindi man isang sumusuportang pananaw. Ang almanake ay isang napaka-pangkalahatang aklat na sanggunian, kadalasan isang-tomo, na may mga talaan ng datos at impormasyon sa maraming mga paksa. Ang [[ensiklopedya]] ay isang aklat o hanay ng mga aklat na idinisenyo upang magkaroon ng mas malalim na mga artikulo sa maraming mga paksa. Ang aklat na naglilista ng mga salita, ang kanilang mga pinagmulan ng salita, kahulugan, at iba pang impormasyon ay tinatawag na [[tahuuluganan]]. Ang aklat na kung alin ay isang koleksyon ng mga mapa ay isang atlas. Ang isang mas tiyak na aklat na sanggunian na may mga talahanayan o mga talaan ng datos at impormasyon tungkol sa isang tiyak na paksa, madalas inilaan para sa propesyonal na paggamit, ay madalas na tinatawag na isang ingkirdiyon. Ang mga aklat na sinsuubukang maglista ng mga sanggunian at abstrak sa isang tiyak na malawak na lugar ay maaaring tawaging isang index, tulad ng Inhenyeriyang Index, o mga absteak tulad ng kemikal na mga abstrak at biyolohikal na mga abstrak.
[[File:Atlas - book.jpg|right|thumb|Isang [[atlas]]]]
Ang mga aklat na may teknikal na impormasyon sa kung paano gawin ang isang bagay o kung paano gamitin ang ilang mga kagamitan ay tinatawag na instruksiyonal na manwal. Iba pang mga tanyag na paano-mag na mga aklat ay nagbabahagi sa aklat ng pagluluto at pagpapabuti ng tahanan na mga aklat.
Ang mga mag-aaral ay karaniwang nag-iimbak at nagdadala ng mga aklat-aralin at mga aklat sa paaralan para sa mga layuning pag-aaral. Mga elementaryang paaralan na mag--aaral ay madalas gumamit ng mga gawaang aklat, na kung saan ay inilathala na may mga puwang o patlang na kanilang mapupuno para sa pag-aaral o araling-bahay. Sa mataas na edukasyon sa Estados Unidos, karaniwan para sa isang mag-aaral na kumuha ng isang pagsusulit gamit ang isang bughaw na aklat.
[[File:Friedrich Kellner diary Oct 6, 1939 p3.jpg|left|thumb|upright|Isang pahina mula sa [[kuwaderno]] na ginamit bilang isang sulat-kamay na [[talaarawan]]]]
Mayroong isang malaking hanay ng mga aklat na ginawa lamang upang isulat ang pribadong mga ideya, mga tala, at mga ulat. Ang mga aklat na ito ay bihirang inilalathala at ay karaniwang nasisira o nananatiling pribado. Ang mga kuwaderno ay blangkong mga papel na masusulatan ng gumagamit. Madalas na ginagamit ang mga ito ng mga mag-aaral at manunulat para sa paglalaan ng mga tala. Ang mga siyentipiko at iba pang mga mananaliksik ay gumagamit ng lab na kuwaderno para i-ulat ang kanilang mga tala. Ang mga ito ay madalas na nagtatampok ng nakalikaw na ''coil binding'' sa gilid upang ang mga pahina ay maaaring madaling mapunit.
[[File:MichYellowBooks.JPG|thumb|Isang Direktoryo ng Telepono, na may mga negosyo at paninirahan na listahan.]]
Ang mga aklat ng tirahan, mga aklat ng telepono, at mga aklat ng kalendaryo/pagtatagpo ay karaniwang ginagamit sa pang-araw-araw para sa pagtatala ng mga pagtatagpo, pagpupulong, at personal na impormasyong pang-kontak.
Ang mga aklat para sa pagtatala ng mga pana-panahong mga tala ng gumagamit, tulad ng araw-araw na impormasyon tungkol sa isang paglalakbay, ay tinatawag na aklat ng tala o talaan lamang. Ang isang katulad na aklat para sa pagsulat ng may-ari sa araw-araw na mga pribadong personal na mga kaganapan, impormasyon, at mga ideya niya ay tinatawag na isang talaarawan.
Gumagamit naman ang mga negosyo ng mga aklat ng salaysay tulad ng mga talaarawan at mga ledyer para i-ulat ang pinansiyal na datos sa isang pagsasanay na tinatawag na teneduriya.
==== Iba pang mga uri ====
Mayroong ilang mga iba pang mga uri ng mga libro na kung saan ay hindi karaniwang matatagpuan sa ilalim ng sistemang ito. Ang mga album ay mga aklat para sa mga humahawak ng isang grupo ng mga bagay na kabilang sa isang partikular na tema, tulad ng isang hanay ng mga litrato, mga koleksyon ng mga kard, at memorabilia. Ang isang karaniwang halimbawa ay mga album ng selyo, na kung saan ay ginagamit ng maraming mga ''hobbyist'' upang protektahan at ayusin ang kanilang mga koleksyon ng mga selyo. Ang ganitong mga selyo ay madalas na ginagawa gamit ang naaalis na mga plastik na pahina na nasa loob sa isang nakalikaw na panali o iba pang katulad na usok. Ang mga aklat ng larawan ay mga aklat para sa mga bata na may maliliit na teksto at mga larawan sa bawat pahina.
Ang mga imnaryo ay mga aklat na may mga koleksyon ng mga musikal na imno na maaaring karaniwan ay matatagpuan sa simbahan. Ang dasalan o mga misal ay mga aklat na naglalaman ng nakasulat na panalangin at ay karaniwang dala ng mga monghe, madre, at iba pang mga tapat na tagasunod o klero.
=== Ayon sa pisikal na format ===
May mga [[aklat na may malambot na pabalat]] na yari lamang sa karton o kardbord, na tinatawag ding mga "aklat na naibubulsa (sa sisidlan ng bag)" - ang mga ''pocketbook'' o ''paperback'' - dahil sa laki nito. At mayroon ding mga [[aklat na may matigas na pabalat]] (''hardbound'').
== Mga aklatan ==
{{Commons|Book}}▼
{{main|Aklatan}}
Ang mga pribado o personal na aklatan na binubuo ng 'di-katha at kathang mga aklat, (salungat sa estado o institusyonal na mga talaan na iningatan sa mga arkibo) ay unang lumitaw sa klasikal na Gresya. Sa sinaunang mundo, ang pagpapanatili ng isang aklatan ay karaniwang (ngunit hindi eksklusibo) pribilehiyo ng isang mayamang indibidwal.
== Mga sanggunian ==
{{reflist}}
▲{{Commons|Book}}
| |||