Wikipedia

Otto von Bismarck: Pagkakaiba sa mga binago

Browse history interactively
← Nakaraang pagkakaibaSusunod na pagkakaiba →
Content deleted Content added
VisualWikitext
m clean up, rm {{Link FA}}, {{Link GA}} using AWB
Ermahgerd9 (usapan | ambag)
649 edits
Paglilinis at pagsasalin ng artikulong Ingles mula sa EnWiki.
Linya 1:
{{Infobox Officeholderofficeholder
|name = Otto von Bismarck
|image = Bundesarchiv Bild 146-1990-023-06A, Otto von Bismarck.jpg
|image = BismarckArbeitszimmer1886rest.jpg
|caption= Si Bismarck noong 1881
|imagesize =
|order = [[Talaan ng mga Kansilyer ng Alemanya|Unang]]
|smallimage =
|office = Kansilyer ng Alemanya
|caption =
|term_start = 21 Marso 1871
|order = Unang Kanselor ng Imperyong Aleman
|term_startterm_end = 20 = [[Marso 21]], 18711890
|monarch = [[WilhelmWilliam I, ngAleman Alemanyana Emparador|Wilhelm I]] (1871-1888)<br />[[Frederick III, EmperadorAleman ngna AlemanyaEmparador|FrederickFriedrich III]] (1888)<br />[[Wilhelm II, Aleman ngna AlemenyaEmparador|Wilhelm II]] (1888-1890)▼
|term_end = [[Marso 20]], 1890
|deputy = [[Otto ng Stolberg-Wernigerode|Otto zu Stolberg-Wernigerode]]<br>[[Karl Heinrich von Boetticher]]
▲|monarch = [[Wilhelm I ng Alemanya|Wilhelm I]] (1871-1888)<br />[[Frederick III, Emperador ng Alemanya|Frederick III]] (1888)<br />[[Wilhelm II ng Alemenya|Wilhelm II]] (1888-1890)
|predecessor = Pagtatag ng = Unang Kanselorpuwesto
|successor = [[Leo von Caprivi]]
|order2 office2 = Ika-9 na Ministrong Pangulo ng[[Pangulong KaharianMinistro ng Prusya]]
|term_start2 = [[Setyembre9 23]],Nobyembre 18621873
|term_end2 = [[Enero20 1]],Marso 18731890
|monarch2 = Wilhelm I<br/>Friedrich = III<br/>Wilhelm III
|predecessor2 = [[AdolpoAlbrecht ngvon Hohenlohe-IngelfingenRoon]]
|successor2 = [[AlbrechtLeo von Roon]]Caprivi
|term_start3 = 23 Setyembre 1862
|order3 = Ika-11 Ministrong Pangulo ng Kaharian ng Prusya
|term_start3 term_end3 = [[Nobyembre1 9]],Enero 1873
|president4 monarch3 = Wilhelm I▼
|term_end3 = [[Marso 20]], 1890
|predecessor3 = [[Prinsipe Adolf zu Hohenlohe-Ingelfingen|Adolf zu Hohenlohe-Ingelfingen]]
|monarch3 = Wilhelm I (1873-1888)<br />Frederick III (1888)<br />Wilhelm II (1888-1890)
|predecessor3 successor3 = [[Albrecht von Roon]]
|office4 = [[Talaan ng mga Kansilyer ng Alemanya|Kansilyer ng Hilagang Aleman na Kalaguman]]
|successor3 = [[Leo von Caprivi]]▼
|term_start4 = 1 =Hulyo 1867▼
|order4 = Kanselor Pederal ng Hilagang Konpederasyon ng Alemanya
|term_end4 = 21 =Marso 1871▼
▲|term_start4 = 1867
|president4 = Wilhelm I
▲|term_end4 = 1871
|predecessor4 = Pagtatag ng puwesto
▲|president4 = Wilhelm I
|successor4 = Pagbuwag ng puwesto
|predecessor4 = Tinatag ang konpederasyon
|office5 = [[Ministrong Panlabas ng Prusya]]
|successor4 = Imperyong Alemanya
|term_start5 = 23 =Nobyembre 1862▼
|order5 = Ika-23 Ministro ng Ugnayang-Panlabas ng Kaharian ng Prusya
|term_end5 = 20 =Marso 1890▼
▲|term_start5 = 1862
|primeminister5 = Kanyang sarili <br> Albrecht von Roon
▲|term_end5 = 1890
|predecessor5 = [[Albrecht von Bernstorff]]▼
|monarch5 = Wilhelm I (1862-1888)<br />Frederick III (1888)<br />Wilhelm II (1888-1890)
▲|successor3 successor5 = [[Leo von Caprivi]]
|primeminister5 = 1862-1873<br />1873-1890)
|birth_date = 1 =Abril {{birth date|1815|4|1}}▼
▲|predecessor5 = [[Albrecht von Bernstorff]]
|birth_place = [[Schönhausen]], Kreis Jerichow II, [[Lalawigan ng Sahonya]], [[Kaharian ng Prusya|Prusya]]<br><small>(sa modernong [[Sahonya-Anhalt]], Alemanya)</small>
|successor5 =[[Leo von Caprivi]]
|death_date = 30 Hulyo 1898 (edad 83)
▲|birth_date = {{birth date|1815|4|1}}
|death_place = [[Friedrichsruh]], Schleswig-Holstein, [[Kaharian ngImperyong Alemanya|AlemanyaAleman]]▼
|death_date = {{death date and age|df=yes|1898|7|30|1815|4|1}}
|party = [[Nagsasarili (politiko)|Nagsasarili]]
|birth_place = [[Schönhausen]], [[Kaharian ng Prusya|Prusya]]
|spouse = [[Johanna von Puttkamer]] <br> <small>(1847–94; kanyang kamatayan)</small>
▲|death_place = [[Friedrichsruh]], [[Kaharian ng Alemanya|Alemanya]]
|children = Marie <br> [[Herbert von Bismarck|Herbert]] <br> [[Wilhelm von Bismarck|Wilhelm]]
|party = wala
|religion = [[Luteranismo|Luterano]]
|alma_mater = [[Unibersidad ng Göttingen]] <br> [[Unibersidad na Humboldt ng Berlin|Unibersidad ng Berlin]] <br> [[Unibersidad ng Greifswald]]<ref name=Steinberg>{{cite book| authorlink=Jonathan Steinberg| last=Steinberg| first=Jonathan| title=Bismarck: A Life| url=https://books.google.de/books?id=HAppAgAAQBAJ&pg=PA51&lpg=PA51&dq=Bismarck+studied+Agriculture+in+Greifswald+in+1838.&source=bl&ots=LZikJxculW&sig=btfxmgs1TRrm3bUCMEeXS5sJAsc&hl=en&sa=X&ei=DaeiVNSeMseBU5WSgKAD&redir_esc=y#v=onepage&q=Bismarck%20studied%20Agriculture%20in%20Greifswald%20in%201838.&f=false| page=51| isbn=9780199782529}}</ref>
|signature = Autograph-OttoBismarck.png
|profession =[[Manananggol]]
|spouse = [[Johanna von Puttkamer]]
|parents = Karl Wilhelm Ferdinand von Bismarck (1771–1845) <br> Wilhelmine Luise Mencken (1789–1839)
|signature = Otto vonBismarck Signature.svg
}}
 
Si '''Otto Eduard Leopold''', '''Prinsipe ng Bismarck''', '''Duke ng Lauenburg''' (1 Abril 1815 – 30 Hulyo 1898), kilala bilang '''Otto von Bismarck''', ay isang konserbatibong [[Prusya|Prusyanong]] [[estadista]] na nangingibabaw sa mga gawaing Aleman at Europeo mula sa mga 1860 hanggang 1890. Noong mga 1860, siya ay naginhinyero ng isang serye ng mga digmaan na [[Pag-iisa ng Alemanya|nakapag-isa sa mga estadong Aleman]], makabuluhang at kusang hindi sinama ang [[Austria]], sa isang malakas na [[Imperyong Aleman]] sa ilalim ng Prusyanong pamumuno. Sa gayon na mga naganap nang 1871, kanyang mahusay na ginamit ang diplomasyang [[balanse ng kapangyarihan (ugnayang pandaigdigan)|balanse ng kapangyarihan]] upang mapanatili ang posisyon ng Alemanya sa isang Europa na kung saan, sa kabila ng maraming mga alitan at takot ng digmaan, ay nanatili sa kapayapaan. Para sa historyador na si [[Eric Hobsbawm]], si Bismarck ang "nanatiling itinuturing na kampeon ng mundo sa laro ng maraming panig na diplomatikong ahedres para sa halos dalawampung taon matapos ang 1871, [at] tinuon ang kanyang sarili eksklusibo, at matagumpay, sa pagpapanatili ng kapayapaan sa pagitan ng mga kapangyarihan."<ref>[[Eric Hobsbawm]], ''The Age of Empire: 1875–1914'' (1987), p. 312.</ref>
Si '''Otto Eduard Leopold von Bismarck, Konde ng Bismarck-Schönhausen, Duke ng Lauenburg, Prinsipe ng Bismarck''' ([[Abril 1]], 1815{{ndash}} [[Hulyo 30]], 1898), na ang salitang Aleman na ''[[von]]'' sa kaniyang pangalan ay nangangahulugang ''ng'' o ''mula sa'', ay isang [[Kaharian ng Prusya|Prusyano]] at [[Alemanya|Alemang]] [[estadista]] at [[aristokrata]] ng [[ika-19 na siglo]]. Bilang Ministro-Pangulo ng Prusya (1862–90), pinamahalaan niya ang pag-iisa ng Alemanya.
 
Noong 1862, inihalal ni Haring [[Wilhelm I]] si Bismarck bilang [[Pangulong Ministro ng Prusya]], isang posisyon na panghahawakan niya hanggang 1890 (mabilang sa isang maikling pagkatigil noong 1873). Kumilos siya ng tatlong maiikling, hindi mapag-aalinlanganan na mga digmaan laban sa [[Dinamarka]], [[Austria]], at [[Pransiya]], na naghanay ng mas maliit na mga estadong Aleman sa likod ng Prusya sa pagtalo nito sa Pransiya. Noong 1871, binuo niya ang Imperyong Aleman na ang kanyang sarili bilang Kansilyer, habang napanatili ang pagkontrol sa Prusya. Ang kanyang diplomasya ng ''[[realpolitik]]'' at malakas na panuntunan sa amang-bayan ay nagkamit sa kanya ng palayaw na "Kansilyer na Bakal." Ang pag-iisang Aleman at ang mabilis na pag-unlad ng ekonomiya ay ang pundasyon sa kanyang patakarang panlabas. Ayaw niya ang kolonyalismo ngunit atubili na nagtayo ng isang [[Imeryong kolonyal na Aleman|imperyong ibayong dagat]] noong ito ay hiniling ng parehong mga piling tao at opinyon ng masa. Napagsabaysabay ang isang napaka-komplikadong magkakakabit na serye ng mga kumperensya, mga negosasyon at mga alyansa, ginamit niya ang kanyang mga diplomatikong kasanayan upang mapanatili ang posisyon ng Alemanya at ginamit ang balanse ng kapangyarihan upang mapanatili ang kapayapaan ng Europa noong mga 1870 at mga 1880.
Noong 1867, naging [[Kanselor]] ng [[Hilagang Konpederasyon ng Alemanya]] siya. Nang nabuo ang ikalawang [[Imperyo ng Alemanya]] noong 1871, nagsilbi siya bilang unang Kanselor hanggang 1890 at sinanay ang ''[[Realpolitik]]'', na nagbigay bansag sa kanya bilang "Ang Kanselor na Bakal" (''"The Iron Chancellor"''). Bilang Kanselor, hinawakan ni Bismarck ang isang mahalagang gampanin sa pamahalaan ng Alemanya at malawak na naimpluwensiya ang Alemanya at internasyunal na [[politika]] noong panahon niya at pagkatapos nito.
 
Isang dalubhasa ng mga kumplikadong politika sa bahay, nilikha ni Bismarck ang unang [[estadong pangkapakanan]] sa modernong mundo, na may layunin ng pagkakamit ng suporta ng klase ng mga nagtatrabaho na maaaring 'di kaya'y pumunta sa kanyang mga Sosyalistang kaaway.<ref>Steinberg, 2011, pp.8, 424, 444; Bismarck specifically referred to Socialists, among others, as "Enemies of the Reich".</ref>
 
==Mga maagang taon==
[[File:Otto von Bismarck, Jugendbildnis im Alter von 22 Jahren.jpg|left|thumb|225px|Si Bismarck nang siya'y 21, 1836]]
 
Ipinanganak si Bismarck sa [[Schönhausen]], isang arian ng mayamang pamilya na matatagpuan kanluran ng Berlin sa Prusyanong [[lalawigan ng Sahonya]]. Ang kanyang ama, si Karl Wilhelm ''Ferdinand'' von Bismarck (1771–1845), ay isang [[Junker]] na may ari-arian at dating Prusyanong militar na opisyal; ang kanyang ina, si Wilhelmine Luise Mencken (1789–1839), ay ang edukadong anak na babae ng isang mataas na opisyal ng pamahalaan sa Berlin. Mayroon siyang dalawang kapatid, si Bernhard (1810–1893) at si Malwine (1827–1908). Nakita ng mundo si Bismarck bilang isang karaniwang Prusyanong Junker, isang imahe na hinihikayat niya sa pamamagitan ng pagsuot ng mga unipormeng pangmilitar. Si Bismarck ay mahusay na edukado at kosmopolitan na may regalo para sa pag-uusap. Bukod pa sa kanyang katutubong Aleman, siya ay matatas sa wikang Ingles, Pranses, Italyano, Polako at Ruso.<ref>{{cite book| first=Charles| last=Lowe| title=Prince Bismarck: An <!-- "an" is not a typo -->Historical Biography With Two Portraits| url=https://books.google.com/books?id=gb_QDH2ACAgC&pg=PA538| year=2005| publisher=Kessinger Publishing| page=538| isbn=9781419180033}}</ref>
 
Si Bismarck ay nag-aral sa mababang paaralan ng [[Johann Ernst Plamann]], at ang Friedrich-Wilhelm at [[Graues Kloster]] sekundaryong mga paaralan.
 
== Mga sanggunian ==
{{reflist}}
 
[[Kategorya:Mga Aleman]]
[[Kategorya:Ipinanganak noong 1815]]
[[Kategorya:Mga konde]]
[[Kategorya:Mga duke ng Alemanya]]
[[Kategorya:Namatay noong 1898]]
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/wiki/Otto_von_Bismarck"