Wikipedia

Suwisa: Pagkakaiba sa mga binago

Browse history interactively
← Nakaraang pagkakaibaSusunod na pagkakaiba →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Ermahgerd9 (usapan | ambag)
649 edits
Kinansela ang pagbabagong 1532801 ni 203.87.133.192 (Usapan)
Mananaliksik (usapan | ambag)
8,947 edit
+pambungad / pagkakahating administratibo
Linya 45:
}}
 
Ang '''Suwisa'''<ref name=DeDios>{{cite-DeDios|Suwisa}}</ref> (Ingles: ''Switzerland''), opisyal na tinatawag na '''Kompederasyon ng Suwisa''', ay isang bayang[[republikang sang-isahanpederal]] na matatagpuan sa gitnang[[Kanlurang Europa|Kanluran]]-[[Gitnang Europa]], na<ref hinahanggangroup="note">Maraming kahulugan. Tignan sa [[Heograpiya ng Switzerland#Kanluran o Gitnang Europa?]].</ref> at naghahanggan sa [[AlemanyaItalya]] sa timog, sa [[Pransiya]] sa kanluran, sa [[ItalyaAlemanya]] sa hilaga, at sa [[Austria]], at [[Liechtenstein]] sa Silangan. MayIsang malakasnasasagitna ng lupaing bansa ang Suwisa at heograpikal na kinagawiannahahati sa pagitan ng pagkawalang-kilingan[[Bundok saAlps|Alps, pulitika[[Talampas ng Suwisa]] at hukbong [Bulubundukin ng Jura|Jura]], na may sukat na {{convert|41285|km2|sqmi|abbr=on}}. Habang nasasakop ng Alps ang bansamalaking gayunmandinbahagi ng pagkakasundonglupain, pandaigdig;ang populasyon ng Suwisa ay tinatayang nasa bansawalong milyon at karamihan ay nakatipon sa talampas, kung saan matatagpuan ang himpilanmga ngmalalaking maraminglungsod: pagtitipongkabilang pandaigdigdito ang dalawang [[global city|lungsod global]] at sentrong pang ekonomiko, ang [[Zürich]] at [[Geneva]].
May malakas na kinagawian ng pagkawalang-kilingan sa pulitika at hukbo ang bansa gayunmandin ng pagkakasundong pandaigdig; nasa bansa ang himpilan ng maraming pagtitipong pandaigdig.
 
Iniiwasa ng paggamit ng '''Confœderatio Helvetica''' (bigkas /kon·foy·de·ra·ti·yo hel·we·ti·ka/), ang saling [[Wikang Latin|Latin]] ng pangalang pantungkulin, ang pagpili sa isa sa mga pantungkuling wika. Ganito rin ang paggamit sa daglat na '''CH'''; halimbawa, ginagamit ito bilang [[Pambansang domeyn sa pinakamataas na antas|ccTLD]], [[.ch]].
 
==Etimolohiya==
Line 61 ⟶ 62:
Ang Saligang-Batas na pinagtibay noong 1848 ay ang legal na pundasyon ng modernong pederal na estado. Ito ay kabilang sa mga pinakalumang mga konstitusyon sa mundo.<ref name=Politics>[http://www.eda.admin.ch/eda/en/home/reps/ocea/vaus/infoch/chpoli.html Political System] admin.ch, Retrieved on 22 June 2009 {{wayback|url=http://www.eda.admin.ch/eda/en/home/reps/ocea/vaus/infoch/chpoli.html |date=20150612072617 |df=y }}</ref> Ang isang bagong Saligang Batas ay pinagtibay noong 1999, ngunit hindi ipakilala pambihirang mga pagbabago sa pederal na istraktura. Ito binabalangkas basic at pampulitikang karapatan ng mga indibidwal at pakikilahok ng mamamayan sa mga pampublikong affairs, naghihiwalay ang kapangyarihan sa pagitan ng Katipunan at ang canton at tumutukoy sa mga pederal na hurisdiksyon at kapangyarihan. May tatlong pangunahing mga namamahala sa katawan sa mga pederal na antas:<ref>{{cite web|url=http://www.eda.admin.ch/eda/en/home/reps/eur/vgbr/infoch/chpoli.html |title=Political System |publisher=Federal Department of Foreign Affairs |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/20150404075357/https://www.eda.admin.ch/eda/en/home/reps/eur/vgbr/infoch/chpoli.html |archivedate=4 April 2015 }}</ref>
 
 
== Talababa ==▼
===Pagkakahating administratibo===
Binubuo ang Kompederasyong Suwisa ng 20 canton at 6 na kalahating canton:<ref name=Politics/><ref name=CHAuthorities>{{cite web |url=https://www.ch.ch/en/addresses-administrative-authorities/ |title=Addresses of administrative authorities |publisher=ch.ch, A service of the Confederation, cantons and communes |location=Berne, Switzerland |accessdate=24 June 2016}}</ref>
{| style="float:left; border:0; margin:2.6em 0 0;"
|-
| style="vertical-align:top; text-align:left;"|[[File:Kantone der Schweiz.svg|500 px|Swiss cantons]]
|}
{| class="wikitable" style="text-align:left; font-size:90%;"
|- style="font-size:100%; text-align:right;"
! colspan="2" | Canton !! ID !! Capital !! colspan="2" | Canton !! ID !! Capital
|-
| style="border-right:0;"| [[File:Wappen Aargau matt.svg|14px]] || style="border-left:0;"| [[Aargau]] || 19 || [[Aarau]] || style="border-right:0;"| [[File:Wappen Nidwalden matt.svg|14px]] || style="border-left:0;"| *[[Nidwalden]] || 7 || [[Stans]]
|-
| style="border-right:0;"| [[File:Wappen Appenzell Ausserrhoden matt.svg|14px]] || style="border-left:0;"| *[[Appenzell Ausserrhoden]] || 15 || [[Herisau]] || style="border-right:0;"| [[File:Wappen Obwalden matt.svg|14px]] || style="border-left:0;"| *[[Obwalden]] || 6 || [[Sarnen]]
|-
| style="border-right:0;"| [[File:Wappen Appenzell Innerrhoden matt.svg|14px]] || style="border-left:0;"| *[[Appenzell Innerrhoden]] || 16 || [[Appenzell (town)|Appenzell]] || style="border-right:0;"| [[File:Wappen Schaffhausen matt.svg|14px]] || style="border-left:0;"| [[Canton of Schaffhausen|Schaffhausen]] || 14 || [[Schaffhausen]]
|-
| style="border-right:0;"| [[File:Coat of arms of Kanton Basel-Landschaft.svg|14px]] || style="border-left:0;"| *[[Basel-Landschaft]] || 13 || [[Liestal]] || style="border-right:0;"| [[File:Wappen Schwyz matt.svg|14px]] || style="border-left:0;"| [[Canton of Schwyz|Schwyz]] || 5 || [[Schwyz]]
|-
| style="border-right:0;"| [[File:Wappen Basel-Stadt matt.svg|14px]] || style="border-left:0;"| *[[Basel-Stadt]] || 12 || [[Basel]] || style="border-right:0;"| [[File:Wappen Solothurn matt.svg|14px]] || style="border-left:0;"| [[Canton of Solothurn|Solothurn]] || 11 || [[Solothurn]]
|-
| style="border-right:0;"| [[File:Wappen Bern matt.svg|14px]] || style="border-left:0;"| [[Canton of Bern|Bern]] || 2 || [[Bern]] || style="border-right:0;"| [[File:Coat of arms of canton of St. Gallen.svg|14px]] || style="border-left:0;"| [[Canton of St. Gallen|St. Gallen]] || 17 || [[St. Gallen]]
|-
| style="border-right:0;"| [[File:Wappen Freiburg matt.svg|14px]] || style="border-left:0;"| [[Canton of Fribourg|Fribourg]] || 10 || [[Fribourg]] || style="border-right:0;"| [[File:Wappen Thurgau matt.svg|14px]] || style="border-left:0;"| [[Thurgau]] || 20 || [[Frauenfeld]]
|-
| style="border-right:0;"| [[File:Wappen Genf matt.svg|14px]] || style="border-left:0;"| [[Canton of Geneva|Geneva]] || 25 || [[Geneva]] || style="border-right:0;"| [[File:Wappen Tessin matt.svg|14px]] || style="border-left:0;"| [[Ticino]] || 21 || [[Bellinzona]]
|-
| style="border-right:0;"| [[File:Wappen Glarus matt.svg|14px]] || style="border-left:0;"| [[Canton of Glarus|Glarus]] || 8 || [[Glarus]] || style="border-right:0;"| [[File:Wappen Uri matt.svg|14px]] || style="border-left:0;"| [[Canton of Uri|Uri]] || 4 || [[Altdorf, Uri|Altdorf]]
|-
| style="border-right:0;"| [[File:Wappen Graubünden matt.svg|14px]] || style="border-left:0;"| [[Graubünden]] || 18 || [[Chur]] || style="border-right:0;"| [[File:Wappen Wallis matt.svg|14px]] || style="border-left:0;"| [[Valais]] || 23 || [[Sion, Switzerland|Sion]]
|-
| style="border-right:0;"| [[File:Wappen Jura matt.svg|14px]] || style="border-left:0;"| [[Canton of Jura|Jura]] || 26 || [[Delémont]] || style="border-right:0;"| [[File:Wappen Waadt matt.svg|14px]] || style="border-left:0;"| [[Vaud]] || 22 || [[Lausanne]]
|-
| style="border-right:0;"| [[File:Wappen Luzern matt.svg|14px]] || style="border-left:0;"| [[Canton of Lucerne|Lucerne]] || 3 || [[Lucerne]] || style="border-right:0;"| [[File:Wappen Zug matt.svg|14px]] || style="border-left:0;"| [[Canton of Zug|Zug]] || 9 || [[Zug]]
|-
| style="border-right:0;"| [[File:Wappen Neuenburg matt.svg|14px]] || style="border-left:0;"| [[Canton of Neuchâtel|Neuchâtel]] || 24 || [[Neuchâtel]] || style="border-right:0;"| [[File:Wappen Zürich matt.svg|14px]] || style="border-left:0;"| [[Canton of Zürich|Zürich]] || 1 || [[Zürich]]
|}
<nowiki>*</nowiki><small>Kilala ang mga Canton na ito bilang kalahating canton at kinakatawan ng isang konsehal (sa halip na dalawa} sa Lupon ng mga Estado. ng Suwisa.</small>
 
Mayroong permanenteng estadong konstitusyunal ang mga canton, at kung ihahambing sa ibang mga bansa, may mataas na antas ng pagsasarili. Sa ilalim ng Pederal na saligang batas, lahat ng 26 na canton ay may pantay-pantay na estado. Bawat canton ay may kani-kaniyang mga saligang batas, at sariling batasan, pamahalaan, at hukuman.<ref name=CHAuthorities/>
Gayunman, may malaking pagkakaiba sa pagitan ng mga indibidwal na mga canton, lalo na ayon sa populasyon at sukat ng nasasakop nito. Ang kanilang populasyon ay nagkakaiba sa pagitan ng 15,000 (Appenzell Innerrhoden) at 1,253,500 (Zürich), at ang kanilang sukat sa pagitan ng {{convert|37|km2|sqmi|abbr=on}} (Basel-Stadt) at {{convert|7105|km2|sqmi|abbr=on}} (Graubünden).
 
 
== Mga sanggunian ==
{{reflist}}
▲== Talababa ==
{{reflist|30em|group=note}}
 
{{Europa}}
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/wiki/Suwisa"