Daang Kennon: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
JWilz12345 (usapan | ambag)
+infobox
JWilz12345 (usapan | ambag)
Bahagyang pinalawig, hango sa en:Kennon Road
Linya 25:
|next_route=
}}
Ang '''Daang Kennon''' (''{{lang-en|Kennon Road''}}), orihinalna dating tinawag na '''Daang Benguet''', ay(''Benguet angRoad'') unaay atisang pinakamatandalansangan sa tatlonglalawigan daanng patungong[[Benguet]], [[LungsodPilipinas]] na nag-uugnay ng bulubunduking lungsod ng [[Baguio]] mulasa mga kapatagang bayan ng [[Rosario, La Union|Rosario]] at [[Pugo, La Union|Pugo]] sa lalawigan ng [[La Union]]. Ito ang una at pinakamatanda sa tatlong daan patungong Baguio mula sa [[La Union]] (ang iba pa ay [[Lansangang Aspiras–Palispis]] at [[Daang Naguilian]]). Una itong ipinagawa noong 1903, at ibinuksan sa mga sasakyan noong 29 Enero 29, 1905. May haba ito na 41.2 kilometro mula Rosario hanggang Baguio. Para sa pinagmulanmga nitomanlalakbay na galing sa bayan[[Kamaynilaan]] at mga lalawigan ng [[Rosario,Gitnang LaLuzon|Gitna]] Unionat [[CALABARZON|RosarioTimog Luzon]], hanggangito saang dulopinakamaiksing nitodaan sana Lungsod ngpapuntang Baguio:.<ref angname="Bankoff">Bankoff, pinakamaiksiGreg. daang(2005). patungoThese sabrothers Lungsodof ngours: Poblete's obreros and the road to Baguio 1903–1905. Journal of Social History - Volume 38, Number 4, Summer 2005, pp. 1047-1072 [http://www2.hull.ac.uk/FASS/pdf/History-Bankoff-brothers.pdf PDF at University of Auckland]</ref>
 
==Pangalan==
Ang orihinal na pangalan ng Daang Kennon ay '''Daang Benguet''' (''Benguet Road''). Kalaunan, binigyan ito ng bagong pangalan sa karangalan ng nagtayo nito, si Koronel [[Lyman W.V. Kennon|Lyman Walter Vere Kennon]] ng [[United States Army Corps of Engineers]]. Kilala rin ang lansangan bilang '''Daang Rosario–Baguio''' (''Rosario–Baguio Road'').
 
==Kasaysayan==
[[Talaksan:Benguet Road construction near Camp 5.jpeg|thumb|left|Mga manggagawa sa pagtatayo ng Daang Benguet malapit sa Camp 5, Tuba, Benguet, noong mga 1903. Naglalagay sila ng mga pampasabog sa matarik na dalisdis ng Sabak ng Ilog Bued.]]
[[Talaksan:KennonRoad-1918.jpg|thumb|Daang Kennon malapit sa Camp 7, Baguio, noong 1918.]]
Sinimulan ang pagtatayo ng daan noong 1903 sa paghahati ng mga bundok ng Benguet na may magkasamang sikap ng [[mga Pilipino]], [[Amerikano]], [[Pilipinong Intsik]], at [[Hapones]]. Itinuturi itong isa sa pinakamahirap at pinakamahal na mga proyektong [[inhinyeriyang sibil]] sa mga panahong iyon, na may higit na US$2.7 milyon sa mga gastos ng kakatatag-lamang na [[Pamahalaang Insular ng Kapuluan ng Pilipinas]].<ref>{{cite web | url=http://www.balitapinoy.net/journal/574795/TODAY_IN_HISTORY_BAGUIO_CITYs_CHARTER | title= Baguio City Centennial September 1, 1909 |publisher= ''Balita Pinoy'' |accessdate= 1 Disyembre 2010}}</ref>
 
Higit sa 2,300 [[banyaga]] at katutubong manggagawa ang naggawa sa daan. Maliban sa mga inhinyerong at manggagawang Pilipino at U.S. Army Corps of Engineers na pinamunuan ni Koronel [[Lyman W.V. Kennon|Lyman Kennon]], ang mga banyagang mula sa tatlumpu't-anim (36) na mga bansa ay pinangalap upang maggawa sa daan. Karamihan sa mga banyaga ay mga Hapones, na may bilang na mga 1,500. Daan-daan sa mga manggagawa ay namatay dahil sa [[malaria]] habang mas-marami pa ang nasawi nang mahulog sila habang nagtatayo ng daan. Pagkaraan ng pagkokompleto ng daan, nagpasya ang ilang banyagang manggagawa na manatili sa Baguio upang tumira nang permanente.<ref name="Bankoff"/>
 
Ang unang daan ay isang ''[[Macadam]]'' ''[[Thomas Telford|Telford]]-type'' na daan na kalaunan pinaganda at ginawang [[aspalto]]ng daan na angkop sa anumang panahon. Kamakailan lamang, ilang bahagi ng Daang Kennon ay pinalitan na ng [[kongkreto]]ng palitada.<ref name=kennon>{{cite web|url=http://cityofpines.com/baguiokennon/kennon.html |title=CityofPines.com - Kennon Road}}</ref>
 
Lubhang nasira ang lansangan dahil sa [[Lindol sa Luzon (1990)|lindol sa Luzon noong 1990]]<ref name=CityofPines />. Nagpasya ang [[Kagawaran ng Pagawaing Bayan at Lansangan (Pilipinas)|Kagawaran ng Pagawaing Bayan at Lansangan]] na isara nang habambuhay ang daan.<ref name=Inquirer2>{{cite news|last1=Cabreza|first1=Vincent|title=Fighting for century-old Kennon Road|url=http://newsinfo.inquirer.net/194077/fighting-for-century-old-kennon-road|accessdate=5 Oktubre 2014|publisher=[[Philippine Daily Inquirer]]|date=16 Mayo 2012}}</ref> Ipinanukala na papalitan ito ng isang daan na dadaan sa bayan ng [[Itogon, Benguet|Itogon]] at patungo sa mga kapatagan ng [[San Manuel, Pangasinan|San Manuel]] sa [[Pangasinan]], subalit nakatanggap ito ng batikos mula sa mga nakatira sa Baguio. Muling binuksan ang Daang Kennon sa publiko noong Setyembre 1, 1991, pagkaraan ng mga pagsisikap sa pagsasaayos ng daan.<ref name=Inquirer2 />
 
==Paglalarawan==
[[Talaksan:Lion Head.jpg|thumb|150px|left|Ang [[Ulo ng Leon]], isang tanyag na pook-palatandaan sa Daang Kennon.]]
Nagmumula sa mga kapatagan, ang Daang Kennon ay isa sa tatlong pangunahing daan na papunta sa [[paltok]] na Lungsod ng Baguio.<ref name=CityofPines>{{cite web|title=Kennon Road|url=http://cityofpines.com/baguiokennon/kennon.html|website=City of Pines|accessdate=30 Setyembre 2014}}</ref> Ang pataas na akyat ay nagbibigay ng magandang tanawin ng mga bundok, saganang halama't puno, at [[pino]] habang papalapit sa lungsod.
 
Karamihan sa kahabaan ng lansangan ay nasa bayan ng [[Tuba, Benguet|Tuba]] sa lalawigan ng [[Benguet]].<ref name=Mapcentral>{{cite web|title=Kennon Rd|url=http://mapcentral.ph/|website=Mapcentral|accessdate=30 Setyembre 2014}}</ref> Ang mga maliliit na pamayanan sa kahabaan ng daan, na kilala bilang mga Camp 1 hanggang 8, ay unang itinayo para sa mga unang manggagawa ng daan,<ref name=Midland>{{cite news|last1=Kennon|first1=Lyman|title=Kennon’s own report on the famous zig–zag|url=http://www.baguiomidlandcourier.com.ph/centennial_article.asp?mode=centennial/supplements/kennon.txt|accessdate=30 Setyembre 2014|publisher=Baguio Midland Courier|archivedate=1 Setyembre 1957}}</ref> subalit pinaninirahan na ngayon ng mga lokal na residente. Dumadaloy ang [[Ilog Bued]] sa mabatong [[sabak]] mula sa mga matataas na bundok, at sumusunod ang daan sa daloy nito. Ang daan naman ay nakatayo sa ibabaw ng ''[[river bed]]''.
 
Ang lansangan ay isang daang may-bayarin (''toll road'').<ref name=CityofPines /><ref name=Inquirer>{{cite news|last1=Montecillo|first1=Paolo|title=Hike in toll on Kennon Road looms|url=http://newsinfo.inquirer.net/161609/hike-in-toll-on-kennon-road-looms|accessdate=30 Setyembre 2014|publisher=[[Philippine Daily Inquirer]]|date=14 Marso 2012}}</ref> Matatagpuan ang katimugang tarangkahang pambayad 2.5 kilometro (1.6 milya) mula sa sangandaan sa [[Rosario, La Union|Rosario]] malapit sa Camp 1. Ang hilagang tarangkahang pambayad naman ay matatagpuan 13 kilometro (8.1 milya) sa timog ng Baguio malapit sa [[Ulo ng Leon]] (''Lion's Head'') at Camp 6, sa Tuba.
 
Ang pinakamatarik na bahagi ng daan sa pagitan ng Camp 6 at Camp 7 sa Baguio ay kadalasang tinagurian na "''Zigzag Road''" ("Daang Sigsag") dahil sa kinakailangan na maraming ''switchback''. Ang disenyo ng mga ''switchback'' sa daan sa kahabaan ng nasabing bahagi ng daan ay kapareho sa konstruksiyon ng [[Mga Hagdan-Hagdang Palayan ng Cordillera ng Pilipinas|mga hagdan-hagdang palayan]] na matatagpuan sa Benguet at iba pang mga lalawigan sa [[Rehiyong Pampangasiwaan ng Cordillera]].
 
==Mga sanggunian==
{{reflist}}
 
==Mga ugnay panlabas==
*[http://cityofpines.com/baguiokennon/kennon.html City of Pines.com - Kennon Road]
*[http://www.gobaguio.com/files/Pages/articles-kennon.html GoBaguio.com - Kennon Road and Baguio]
*[http://www.baguio.gov.ph/?q=frontpage Official Website of Baguio City]
 
{{stub|Pilipinas}}