Chiune Sugihara: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
nag-ayos ng ispeling, puna: "Tsino" > "Intsik"
Linya 15:
{{Napiling artikulo}}
{{Japanese name|Sugihara}}
Si '''Chiune Sugihara''' ([[wikang Hapon|Hapones]]: 杉原千畝, ''Sugihara Chiune''; 1 Enero 1900 – 31 Hulyo 1986) ay isang diplomatang [[Hapones]], na naglingkod bilang isang Pangalawang Konsul para sa Imperyong Hapones sa [[Litwaniya]]. Daglian pagkaraan ng Pananakop sa LitwaniyaLitwanya (Pananakop sa mga estadong Baltiko) ng [[Unyong Sobyet]], tinulungan niya ang ilang libong mga [[Hudyo]] upang makalikas sa bansa sa pamamagitan ng mga [[bisa]] (sa pasaporte) na pang-transitopantransito o pantawid sa mga Hudyo upang makapaglakbay sila patungong bansang HaponHapón. Karamihan sa mga Hudyong nakaligtas ang nanggaling sa [[Polonya]] o mga naninirahan sa Litwaniya. Dahil sa kaniyang mga ginawa sa pagsagip sa mga Hudyo mula sa mga [[Nazi]], pinarangalan si Sugihara ng [[Israel]] bilangbílang Matuwid at Makatuwirang Kahalubilo ng mga Nasyon (o ''Righteous Among the Nations'').
 
== Unang bahagi ng buhaybúhay ==
Ipinanganak si Chiune Sugihara noong 1 Enero 1900, sa Yaotsu, isang areang rural na pook sa [[Prepekturang Gipu]] ng rehiyong Chūbu sa Haponbansang Hapón, sa isang panggitnang-antas na ama, si Yoshimizu Sugihara, at Yatsu Sugihara, isang uring-[[samurai]] na ina. Ikalawa siya sa limang magkakapatid na lalakilaláki at iisang babae.
 
Noong 1912, nagtapos siya ng may mga karangalan mula sa Paaralang Furuwatari, at pumasok sa Nagoya Daigo Chugaku (mataas na paaralang Zuiryo ngayon), isang magkasanib na mataas na paaralang pang-diyunyorjunior at senyorsenior. Gusto ng tatay ni Sugiharang sundin ang nito ang mga yakapyapak niya bilangbílang isang manggagamotmanggagámot, ngunit sinadyang ibagsak ni Sugihara ang sarili mula sa pagsusulit para makapasok sa paaralang mangmedisina sa pamamagitan ng pagsulat lamang ng kaniyang pangalan sa mga papel ng pagsusulit. Sa halip, nagpatalanagpatalâ siya sa Pamantasang Waseda noong 1918 at nagkaroon ng degri sa panitikang Ingles. Noong 1919, pumasa siya sa pagsusulit ng pang-iskolar ng Ministeryo ng Ugnayang Panlabas. Kinuha siya ng Ministeryo ng Ugnayang Panlabas ng Hapon at itinalaga siya sa [[Harbin]], [[Tsina]], kung saan nag-aral din siya ng mga [[wika]]ng [[wikang Ruso|Ruso]] at [[wikang Aleman|Aleman]], at naging isang dalubhasa sa pakikipag-ugnayang pang-Ruso sa kalaunan.
 
==Tanggapan ng Ugnayang Panlabas sa Manchuria==
Nang magsilbi si Sugihara sa Tanggapan ng Ugnayang Panlabas sa Manchuria, nakilahok siya sa pakikipag-usap sa [[Unyong Sobyet]] hinggil sa Dulong Silangang Daanang Riles ng Tsina (Riles ng Hilagang Manchuria). Nagbitiw siya mula sa tungkulin bilangbílang Pangalawang Ministro ng Ugnayang Panlabsa sa [[Manchuria]] bilangbílang pagprotesta laban sa pagmamaltrato ng mga Hapones sa mga katutubong IntsikTsino. Habang nasa Harbin, nagpalit siya ng relihiyon at naging isang kasapi ng Silanganing Simbahang Ortodokso (Kristiyanong Ortodokso)<ref>[http://www.pravmir.com/article_282.html ''A Hidden Life: A Short Introduction to Chiune Sugihara'']</ref>, at pinakasalan ang isang [[Mga Belaruso|Belarusa]]ng si Klaudia. Nagdiborsiyo sila noong 1935, bago bumalik sa Hapon, kung saan pinakasalan naman niya si Yukiko Kikuchi, na naging Yukiko Sugihara (杉原幸子 ''Sugihara Yukiko'') pagkatapos ng kasal; nagkaroon sila ng apat na mga anak. Sa kasawiang-palad, namatay ang pangatlo nilang anak na lalaking si Haruki. Naglingkod din si Chiune Sugihara sa Kagawaran ng Impormasyon ng Ministreryo ng Ugnayang Panlabas at bilangbílang isang tagapagsalinwika para sa lagasyong Hapones sa [[Helsinki]], [[Pinlandiya]].
 
==Sa LitwaniyaLitwanya==
Noong 1939, naging pangalawang-konsul siya ng Konsuladong Hapones sa Kaunas, [[Litwaniya]]. Isa pa sa kaniyang mga tungkulin ang mag-ulat ukol sa mga kilos ng mga Sobyet at mga Aleman.
 
Sinasabing nakiisa si Sugihara sa intelihensiya ng Polonya, bilang bahagi ng isang mas malaking planong pakikiisa ng mga Hapones at mga Polako.<ref>Palasz-Rutkowska, Ewa. Panayam sa Asyatikong Lipunan ng Hapon (''Asiatic Society of Japan''), Tokyo, noong 1995; [http://www.tiu.ac.jp/~bduell/ASJ/3-95_lecture_summary.html "Polish-Japanese Secret Cooperation During World War II: Sugihara Chiune and Polish Intelligence,"] ''The Asiatic Society of Japan Bulletin,'' Marso-Abril 1995.</ref> Hindi pa rin malinawa ang mga detalye, ngunit pagkaraan ng pananakop na isinagawa ng mga Sobyet sa Lithuani noong 1940, maraming mga [[Hudyo]]ng tumatakas sa panganib mula sa [[Polonya]] (mga Hudyong Polako), maging mga Hudyong Litwaniyano ang sumubok na makakuha ng bisa para makalabas ng bansa. Kapag walang mga bisa, mapanganib ang maglakbay at imposibleng makakita ng mga bansang gustong magbigay ng mga ito. Daan-daang mga Hudyong ibig tumakas ang pumunta sa konsuladong Hapones sa Kaunas, na sumusubok humingi ng bisa patungong Hapon. Nagbigay ng ilan ang konsul ng [[Nederland]] na si Jan Zwartendijk na may opisyal na pangatlong destinasyon patungong Curaçao, isang pulong [[Karibe]] at kolonyang Olandes na hindi nangangailangan ng bisa para makapasok, o Guianang Olandes (na, nang lumaya, naging [[Suriname]]). Noong panahong iyon, itinakda ng pamahalaang Hapones na magbigay lamang ng mga bisa sa mga nagdaan na sa nararapat na prosesong pang-imigrasyon at may sapat na pondong pananalapi. Karamihan sa mga ibig lumikas ang hindi nakatupad sa mga panuntunang ito. May pagsunod sa tungkuling kinausap ni Sugihara ang Ugnayang Panlabas ng Hapon ng may tatlong ulit para makatanggap ng mga kautusan. Bawat ulit, tumugon ang Ministeryong dapat na may dagdag na bisa pa ang mga binigyan ng bisang pang-Hapon patungo sa ikatlong destinasyon, para makalabas ng bansang HaponHapón, at walang ililiban.
 
Mula Hulyo 31 hanggang 28 Agosto 1940, nagsimulang magbigay ng mga bisa si Sugihara sa sarili niyang pagkukusa, makaraang kausapin ang kaniyang mag-anak. Maraming ulitúlit niyang binalewala ang mga kailangan at pinahintulutan niyang magkaroon ang mga Hudyo ng bisang tatagal ng sampung araw sa Hapon, isang tuwirang paglabag sa mga kautusan sa kaniya ng kaniyang pamahalaan. Kahit sa mababa niyang antas sa tungkulin at sa kalinangan o gawi ng mga burokrata sa Palingkuran ng Ugnayang Panlabas ng Hapon, pambihirang pagkilos ito ng pagsuway sa utos. Nakipag-ugnayan siya sa mga opisyal ng mga Sobyet na pumayag namang paglakbayin ang mga Hudyo sa loob ng bansa sa pamamagitan ng riles na Trans-Siberiano sa may limang ulit na halaga ng karaniwang tarhetang panlakbay.
 
NagpatuloyNagpatúloy si Sugihara sa pamimigay ng mga bisa sa pamamagitan ng sariling kamay (inulat na gumugol ng 18–20 oras bawat araw para sa mga ito, na nakagawa ng katumbas ng dami ng bisang pang-isang buwan bawat araw) hanggang Setyembre 4, kung kailan kinailangan niyang lisanin ang kaniyang himpilan bago isara ang konsulado. Sa panahong iyon, nakapagbigay na siya ng mgay libu-libong mga bisa sa mga Hudyo, marami sa kanila ang mga ulo ng tahanang maisasama ang kanilang mga mag-anak sa pagbibiyahe. Ayon sa mga nakasaksi, nagsusulat pa siya ng mga bisa habang nakahintil sa hotel at makaraang makasakay sa tren, naghahagis ng mga bisa mula sa bintana ng tren, patungo sa mga nakaabang na mga kamay ng mga madlang ibig lumikas at kaawaawa, kahit na nagsimula nang umandar ang tren. Iniisip din ni Sugihara ang magiging opisyal na reaksiyon hinggil sa libulibo-libong mga bisang ipinamahagi niya. Maraming taon ang nakalipas, sa muli niyang pagtunghay sa nakaraan, "Walang sinuman ang bumanggit ng patungkol dito. Natatadaan kong nag-iisip ako na maaaring hindi nila naliliwanagan kung ilan talaga ang naipamahagi ko.<ref name=Salin>Salin mula sa Ingles na: ''"No one ever said anything about it. I remember thinking that they probably didn't realize how many I actually issued."''</ref><ref>Sakamoto, Pamela. (1998). ''Japanese Diplomats and Jewish Refugees,'' p. 123, citing Bill Craig. "A Beacon of Humanity in a Malevolent World," ''Pacific Sunday'' (23 Hunyo 1985), pp. 11-14.</ref>
 
Pinagtatalunan kung gaano karami ang kabuoang bilang ng mga Hudyong nasagip ni Sugihara, magmula sa mga 6,000 to 10,000; mas malamang, nasa gitna nito ang bilang; nagpamahagi din siya ng mga bisang pangmag-anak - na nagpahintulot sa ilang mga mamamayan para maglakbay sa pamamagitan ng isang bisa lamanglámang, na maaaring nagsanhi ng mas mataas na antas ng bilang. Nagpamahagi ng mga hindi totoong mga bisa ang intelihensiyang Polako. Tinataya ng kaniyang balo at panganay na anak na nasa 6,000 mga Hudyo ang kaniyang nasagip mula sa tiyak na kamatayan, habang iniisip naman ni Levine na mas mataas pa rito, na nasa mga 10,000.<ref>[http://www.amazon.com/gp/product/product-description/0684832518 ], Amazon.com</ref> Ayon sa talambuhay ni Sugiharang isinulat ni Hillel Levine noong 1996, ''In Search of Sugihara'' (Sa Paghahanap kay Sugihara), nagpamudmod ang diplomatang Hapones ng mga 3,4000 bisang pantawid sa mga Hudyo.<ref>[http://www.amazon.com/gp/product/product-description/0684832518 ''Booklist review'']. Amazon.com</ref> Iniuulat ni Levine mula sa kaniyang pagsasaliksik ng mga opisyal na mga dokumento ng ugnayang panlabas ng Hapones na pinamagatang ''"Miscellaneous Documents Regarding Ethnic Issues: Jewish Affairs, Tomo 10, 1940 Diplomatic Record Office, Japanese Foreign Ministry, Tokyo"'', natuklasan niya ang isang tala pa lamang na naglalaman ng mga "2,139 mga pangalan, karamihang mga Polako—kapwa mga Hudyo at hindi mga Hudyo—na nakatanggap ng mga bisa mula Hulyo 9 at 31 Agosto 1940...Malayo pa ito sa pagiging kumpleto; marami sa mga tumanggap ng mga bisa mula kay Sugihara, kabilang ang mga bata, ay wala rito. Sa pamamagitan ng pagsusumang pang-estadistika, matataya nating nakatulong siya sa may sampung libong nakatakas; yung mga tiyak nang nakaligtas ay maaaring wala sa higit sa kalahati ng bilang na iyon.<ref>Salin mula sa Ingles na: "''2,139 names, largely of Poles--both Jews and non-Jews--who received visas between July 9 and August 31, 1940...It is far from complete; many who received visas from Sugihara, including children, are not on it. By statistical extrapolation, we can estimate that he helped as many as ten thousand escape; those who actually survived are probably no more than half that number''."</ref><ref>Levine, Hillel. (1996). ''In Search of Sugihara: The Elusive Japanese Diplomat Who Risked His Life to Rescue 10,000 Jews from the Holocaust'', p. 7.</ref> Kaya nga, may ilang mga Hudyong nakatanggap ng mga bisa mula kay Sugihara ang nabigong makaalis mula sa Lithuana nang nasa panahon at nabihag noong lumaon ng mga Alemang lumusbo sa Unyong Sobyet noong 22 Hunyo 1941 at nangamatay sa [[Holocaust]].
 
Nakatuklas si Levine ng dalawang mga dokumento mula sa isang talaksan ng ugnayang panlabas ng mga Hapones: ang unang nabanggit na dokumento ay isang kalatas na pangkasuguan mula kay Sugihara, may petsang 5 Pebrero 1941, na nakapangalan para kay Yōsuke Matsuoka, ang Ministro ng Ugnayang Panlabas noon kung saan nilahad ni Sugiharang nagpamahagi siya ng 1,500 mula sa 2,132 bisang pantawid sa mga Hudyo at mga Polako; subalit, dahil ang halos lahat ng mga bisa ay napamigay sa mga hindi naman talaga mga Litwaniyano, sa halip maipapahiwatig nito na napamigay ang karamihan ng mga bisa sa mga Hudyong Polako.<ref name="s285">Levine, p. 285.</ref> Pagkaraan, iniulat naman ni Levine ang isa pang dokumento mula rin sa talaksang iyon na "may karagdagang 3,448 mga bisa pa ang naipamahagi sa Kovno na bumubuo sa bilang na 5,580 mga bisa" na maaaring naipamahagi sa mga Hudyong nagmamakaawang makaalis mula sa Lithuania para sa kanilang sariling kaligtasan na matatamo sa pagsapit sa Hapon o sa Tsinang sakop ng Tsina.<ref name="s285">[tingnan sa itaas]</ref> Bilang karagdagan pa, mayroon ding "ilang mga [[Hesuwita]] sa Vilna na nagpapamigay ng mga bisa ni Sugiharang may tatak na iniwan nito at hindi sinira, pagkaraan ng matagal na panahong pagkakaalis ng diplomatang Hapones"<ref>Salin mula sa Ingles na: "some Jesuits in Vilna who were issuing Sugihara visas with seals that he had left behind and did not destroy, long after the Japanese diplomat had departed"</ref> na nangangahulugang may ilang mga Hudyong nakatakas mula sa Europang may mga pinanghahawakang hindi totoong mga bisang nasa ilalim ng pangalan ni Sugihara.<ref>Levine, p. 286.</ref>
Linya 49:
Noong Oktubre 1991, sinabi ni Ministeryo sa mag-anak ni Sugihara na bahagi sa paggalaw ng mga tauhan ng ministeryo ang pagbibitiw ni Sugihara, na kailangan talaga nang daglian pagkaraan ng pagwawakas ng digmaan. Naglabas ng papel na pangkatayuan ang Ministeryo ng Ugnayang Panlabas noong 24 Marso 2006, na walang katibayan na nagpatong ang Ministeryo ng kilos ng pangpagdidisiplina kay Sugihara. Sinabi ng ministeryong si Sugihara ang isa sa maraming mga diplomatang kusangloob na nagbitiw mula sa tungkulin, subalit "mahirap patunayan" ang mga detalye ng kaniyang indibidwal na pagbibitiw. Pinuri ng ministeryo ang ginawa ni Sugihara sa isang ulat, na tinawag na isang "pagpapasyang matapang at makatao."
 
== Huling bahagi ng buhaybúhay ==
Pumirmi si Sugihara sa Fujisawa ng [[prepektura ng Kanagawa]]. Nagsimula siyang magtrabaho para sa isang kompanyang pang-eksport bilang tagapamahalang panlahat ng ''Military Post Exchange'' ng Estados Unidos. Ginamit niya ang kaniyang kakayahan sa wikang Ruso sa pamamagitan ng paghahanapbuhay at hindi lantarang pamumuhay sa Unyong Sobyet sa loob ng labing-anim na mga taon, habang nananatili ang kaniyang mag-anak sa Hapon.